Όπως σημειώνει η ΤτΕ η κατανάλωση αποτελεί «βασική συνιστώσα της ανάπτυξης» η οποία διαμορφώθηκε στο +2,3% στο εννεάμηνο. Η εικόνα αυτή υπενθυμίζει τη συζήτηση για την αδυναμία αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, με την ουσιαστική ενίσχυση της παραγωγικής βάσης της χώρας, αδυναμία που αποτυπώθηκε ανάγλυφα στην ενίσχυση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών που ανήλθε στο 6,2% του ΑΕΠ το 2023.

Ο Wolfango Piccoli, Διευθυντής Ερευνών της Teneo's Geopolitical Advisory, σε συνέντευξή του στο Business Daily, είχε τονίσει ότι «η επιμονή του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών υπογραμμίζει την απουσία ενός ουσιαστικού μετασχηματισμού του οικονομικού μοντέλου της χώρας».

Τι συμβαίνει με τα στεγαστικά

Η χαμηλή πτήση των στεγαστικών δανείων και το 2024 οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, μεταξύ αυτών και τα αυστηρά πιστοδοτικά κριτήρια, με την κυβέρνηση να ασκεί έντονη κριτική -και μάλιστα ο ίδιος ο πρωθυπουργός- στις τράπεζες για τις χαμηλές εκταμιεύσεις στεγαστικών και την μη αξιοποίηση των ακινήτων που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους από κατασχέσεις.

Ωστόσο, ο σημαντικότερος λόγος, και με διαφορά, είναι η μεγάλη απόσταση μεταξύ των τιμών των κατοικιών και των εισοδημάτων των πολιτών. Από το 2010 μέχρι σήμερα οι τιμές διαμερισμάτων στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, κατά +8,15% ενώ στο ίδιο διάστημα το μέσο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει μειωθεί κατά -7,4%. Σημειώνεται ότι η αύξηση των τιμών των ακινήτων είναι ακόμα μεγαλύτερη στα μεγάλα αστικά κέντρα με τις τιμές στην Αθήνα να είναι στο +14,6% και στη Θεσσαλονίκη στο +13%.

Παρά τη σταθεροποίηση και τη βελτίωση της οικονομίας τα εισοδήματα παραμένουν καθηλωμένα σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Η μεγάλη απόκλιση μεταξύ τιμών και εισοδημάτων καθιστά απαγορευτική την απόκτηση ακινήτου για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών.

Επιπλέον, σε αντίθεση με τις αρχές της δεκαετίας του 2000 οι συνθήκες στην τραπεζική αγορά έχουν αλλάξει θεαματικά καθώς πλέον οι μεγάλες τράπεζες εποπτεύονται από την ΕΚΤ και υπακούουν στο αυστηρό ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο. Τουτέστιν, οι αγοραστές ακινήτων θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή εισοδήματα για να μπορέσουν να έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σε σύνολο 8,8 εκατ. φορολογούμενων μόλις 990.000 δηλώνουν εισοδήματα άνω των 20.000 ευρώ, δηλαδή 1 στους 10. Έτσι, το 90% των φορολογούμενων με εισοδήματα κάτω των 20.000 ετησίως είναι πρακτικώς αδύνατο να αποκτήσει κατοικία μέσω τραπεζικού δανεισμού.

Παράλληλα στην εγχώρια αγορά παραμένουν ορισμένα βαθιά τραύματα που προκάλεσε η κρίση. Μετά την κρίση και την εκτόξευση των καθυστερήσεων στα στεγαστικά κοντά στο 50% οι τράπεζες έχουν υιοθετήσει πιο συντηρητική στάση. Το 2008 χρηματοδοτούσαν ακόμη και πάνω από 100% της αξίας του ακινήτου ενώ σήμερα χρηματοδοτούν το 70% της αξίας του ακινήτου και το υπόλοιπο 30% θα πρέπει να καταβληθεί με μετρητά. Έτσι για ένα ακίνητο αξίας 200.000 ευρώ ο αγοραστής θα πρέπει να έχει μετρητά και να καταβάλει 60.000 ευρώ και να λάβει δάνειο τα υπόλοιπα 140.000 ευρώ κανόνας που περιορίζει πολύ την περίμετρο των νοικοκυριών που μπορούν να λάβουν δάνειο.

Επιπλέον, με το 50% περίπου του πληθυσμού κατά τη διάρκεια της κρίσης να έχει μπει στις λίστες του Τειρεσία λόγω οφειλών (σε τράπεζες ή το Δημόσιο) όλοι αυτοί παραμένουν αποκλεισμένοι, λόγω κανόνων, από το τραπεζικό σύστημα.

Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπεται μια «ψυχολογική» διάσταση που καθιστά τις τράπεζες διστακτικές στο να δίνουν στεγαστικά δάνεια. Στην κρίση οι καθυστερήσεις στα στεγαστικά δάνεια ανήλθαν σε αφύσικα επίπεδα, κοντά στο 50%, με το πολιτικό σύστημα να παίζει ενεργό ρόλο στην διαμόρφωση κουλτούρας αθέτησης πληρωμών και κατόπιν στην «προστασία» των οφειλετών με υποσχέσεις περί κουρεμάτων κλπ., με τον νόμο Κατσέλη να εξελίσσεται σε βόμβα για τις τράπεζες.

Οι πλειστηριασμοί πάγωσαν και εν πολλοίς ακόμα υπολειτουργούν με αποτέλεσμα η αξία της υποθήκης (λόγω της οποίας τα στεγαστικά δίνονται με χαμηλά επιτόκια) να χάνει μεγάλο μέρος της αξία της. Επιπλέον οι τράπεζες βρίσκονται σταθερά αντιμέτωπες με πολύ αρνητική δημοσιότητα σε περιπτώσεις πλειστηριασμών, καθιστώντας ασύμφορη την εμπλοκή με τη στεγαστική πίστη.

Πηγή: Business Daily