|
Ο Σάιμον Τίλφορντ, υποδιευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου
Ευρωπαϊκών Μεταρρυθμίσεων στο Λονδίνο, έχει επισημάνει ότι
στην Ευρώπη τα δημοψηφίσματα έχουν πολλές φορές γίνει θύματα
της υπεραπλούστευσης, έχουν απευθυνθεί στο θυμικό των
ψηφοφόρων και έχουν υποδαυλίσει τους φόβους τους. «Πολλοί
άνθρωποι δεν θα εξετάσουν προσεκτικά τα θέματα που
διακυβεύονται», εκτιμά αναφερόμενος στο επικείμενο
δημοψήφισμα στη Βρετανία. Προβλέπει ότι οι ψηφοφόροι «θα
επηρεαστούν από τη δυσφορία που τους έχει προκαλέσει το
μεταναστευτικό και η παγκοσμιοποίηση ή από την αγωνία τους
για την απώλεια εθνικής κυριαρχίας».
Βρετανία - Ιούνιος 1975
Οι Βρετανοί ενέκριναν με το ηχηρό ποσοστό του 67% την ένταξη
της χώρας τους στην ΕΟΚ, την οποία είχε αποφασίσει δύο
χρόνια νωρίτερα η συντηρητική κυβέρνηση του Εντουαρντ Χιθ.
Είχε μεσολαβήσει αλλαγή κυβέρνησης και ο Χάρολντ Ουίλσον,
πρωθυπουργός και επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος, που είχε
αναλάβει την εξουσία, είχε στηρίξει το στρατόπεδο του «Ναι»,
όπως και η ηγεσία των Συντηρητικών.
Δανία - Ιούνιος 1992
Οι Δανοί απέρριψαν τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, που είχαν
υπογράψει τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους 12 ευρωπαϊκές χώρες,
υπονομεύοντας το σχέδιο για κοινή εξωτερική πολιτική και
πολιτική άμυνας και τη μετάβαση σε ενιαίο νόμισμα. Οι
πολέμιοι της Συνθήκης είχαν επενδύσει στον φόβο ότι η
οικονομία της χώρας τους θα υποτασσόταν στην οικονομία της
Γερμανίας και θα γινόταν όμηρος μιας απόμακρης
γραφειοκρατίας στις Βρυξέλλες. Ενα χρόνο αργότερα
διασφάλισαν δικαιώματα εξαίρεσης από ορισμένες επιλογές της
Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και από το ευρώ, και ενέκριναν τη
συνθήκη με το 57% των ψήφων τον Μάιο του επόμενου έτους.
Γαλλία - Σεπτέμβριος 1992
Δεδομένου ότι η Γαλλία υπήρξε ιδρυτικό μέλος της μετέπειτα
Ευρωπαϊκής Ενωσης, κλονίστηκε η Ευρώπη όταν η Συνθήκη του
Μάαστριχτ υπερψηφίστηκε οριακά, μόλις από το 51% των Γάλλων
ψηφοφόρων. Η ισχνή πλειοψηφία αντανακλούσε τη χαμηλή
δημοτικότητα του τότε προέδρου Φρανσουά Μιτεράν, τη
στασιμότητα της γαλλικής οικονομίας και την ανησυχία των
Γάλλων για ένα νέο κύμα μετανάστευσης. Ορισμένοι οπαδοί της
ευρωπαϊκής ενοποίησης υποστήριξαν πως το δημοψήφισμα
κατέδειξε τους κινδύνους της άμεσης δημοκρατίας.
Ιρλανδία - Ιούνιος 2001
Η Ιρλανδία έπρεπε να είναι ο «καλός μαθητής» της Ε.Ε.,
εφόσον τη δεκαετία του 1990 οι κοινοτικές επιδοτήσεις είχαν
μετατρέψει την οικονομία της σε οικονομικό θαύμα. Οι
Ιρλανδοί, όμως, απέρριψαν τη Συνθήκη της Νίκαιας, που
προλείαινε το έδαφος για την προς ανατολάς διεύρυνση της Ε.Ε.
και την ενσωμάτωση των 12 νέων μελών από την Ανατολική και
Κεντρική Ευρώπη. Μεταξύ των επιχειρημάτων κατά της Συνθήκης
ήταν ο κίνδυνος απώλειας της εθνικής κυριαρχίας και ο φόβος
πως η διεύρυνση θα μπορούσε να εμπλέξει την παραδοσιακά
ουδέτερη Ιρλανδία σε πολέμους. Οι οπαδοί του «Οχι»
καλλιέργησαν, άλλωστε, τον φόβο ότι θα κατέκλυζαν τη χώρα
φτωχοί μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη. Μόλις, όμως, η
χώρα διασφάλισε δικαίωμα εξαίρεσης από τις στρατιωτικές
επιχειρήσεις της Ε.Ε., η Συνθήκη της Νίκαιας υπερψηφίστηκε
τον Οκτώβριο του 2002.
Σουηδία- Σεπτέμβριος 2003
Οι Σουηδοί απέρριψαν την ένταξη στο ευρώ διαψεύδοντας τον
πρωθυπουργό Γκόραν Πέρσον, που είχε προεξοφλήσει ότι ήσαν
έτοιμοι να εγκαταλείψουν το εθνικό τους νόμισμα. Στη χώρα
επικρατούσε προβληματισμός για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, ενώ
η Σουηδία είχε προσχωρήσει στην Ε.Ε. μόλις οκτώ χρόνια πριν.
Λίγες ημέρες νωρίτερα η χώρα είχε συγκλονιστεί από τη
δολοφονία της υπουργού Εξωτερικών Ανα Λιντ, που είχε ταχθεί
υπέρ του ευρώ. Δεν επηρέασε, ωστόσο, την έκβαση του
δημοψηφίσματος.
Γαλλία - Μάιος 2005
Αν και στη σύνταξή του είχε συμμετάσχει ο πρώην πρόεδρος της
Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν, οι Γάλλοι απέρριψαν το
Σύνταγμα της Ε.Ε. υπονομεύοντας τις προοπτικές υιοθέτησής
του που προϋπέθετε ομόφωνη έγκριση όλων των χωρών μελών.
Μεταξύ άλλων, το Σύνταγμα περιόριζε τις δυνατότητες των
χωρών να προβάλλουν βέτο σε αποφάσεις σχετικές με θέματα
ασύλου και μετανάστευσης. Στην απόρριψή του είχαν συνδράμει,
μεταξύ άλλων παραγόντων, η ανταρσία κατά του τότε προέδρου
της Γαλλίας Ζακ Σιράκ, αλλά και η δυσφορία για την
παραπαίουσα οικονομία, καθώς και ο φόβος των Γάλλων ότι
απειλείτο το κοινωνικό μοντέλο της χώρας.
Ολλανδία - Ιούνιος 2005
Λίγες ημέρες μετά το δημοψήφισμα της Γαλλίας, απορρίπτουν το
Σύνταγμα και οι Ολλανδοί. Η Ολλανδία υπήρξε εκ των έξι
ιδρυτικών μελών της Ε.Ε. Οι Ολλανδοί, όμως, εξέφρασαν τη
δυσφορία τους για το ότι η χώρα τους κατέβαλλε τις
μεγαλύτερες εισφορές στον προϋπολογισμό της Ε.Ε., μολονότι η
Ολλανδία δεν ήταν η πλουσιότερη χώρα-μέλος της. Οι πολέμιοι
του Συντάγματος επένδυσαν στον φόβο ότι η έγκρισή του
ισοδυναμούσε με αποδοχή της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Ιρλανδία - Ιούνιος 2008
Οι Ιρλανδοί απέρριψαν τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, που
προέβλεπε τη λήψη πολλών αποφάσεων με απλή πλειοψηφία, καθώς
οι πολέμιοί της είχαν καλλιεργήσει την ανησυχία που συχνά
είναι έντονη στις μικρές χώρες για απώλεια της εθνικής
κυριαρχίας. Ωστόσο, 16 μήνες αργότερα η οικονομική κρίση
έκαμψε την αντίσταση των Ιρλανδών στη Συνθήκη, που
υπερψηφίστηκε σαν μια επανάληψη των όσων είχαν συμβεί με τα
δημοψηφίσματα για την προς ανατολάς διεύρυνση.
Ολλανδία - Απρίλιος 2016
Οι Ολλανδοί απέρριψαν τη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας
της Ε.Ε. με την Ουκρανία.
Υπερτερεί αλλά με μικρή διαφορά το «Ναι»
Δύο μήνες πριν από το δημοψήφισμα στις 23 Ιουνίου που θα
κρίνει την παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε., οι
δημοσκοπήσεις φέρουν τα δύο στρατόπεδα σχεδόν να ισοψηφούν.
Ελαφρύ προβάδισμα έχει η παραμονή στην Ε.Ε., με 44% έναντι
του 42% υπέρ της αποχώρησης. Ο Βρετανός πρωθυπουργός
Ντέιβιντ Κάμερον έχει ενώσει τη φωνή του με διεθνείς
οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ, και προειδοποιεί για τους
κινδύνους που απειλούν τη βρετανική οικονομία σε περίπτωση
αποχώρησης από την Ε.Ε. Σήμερα, η κατάσταση στη Βρετανία
είναι αντίθετη από εκείνη στο δημοψήφισμα του 1975: τότε το
Εργατικό Κόμμα ήταν διχασμένο, με την αριστερή πτέρυγά του
να εκφράζει φόβους ότι η γερμανική δημοσιονομική πειθαρχία
θα οδηγήσει σε πτώση των μισθών. Στο Συντηρητικό Κόμμα, η
κατάσταση ήταν επίσης αντίθετη με τη σημερινή. Η επικεφαλής
των Συντηρητικών Μάργκαρετ Θάτσερ είχε συστρατευθεί με το
«Ναι», ενώ σήμερα η δεξιά πτέρυγα των Συντηρητικών έχει
λάβει θέση, με τον δήμαρχο του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον και
τον υπουργό Δικαιοσύνης Μάικλ Γκοβ να ηγούνται της
εκστρατείας υπέρ της αποχώρησης από την Ε.Ε.
DAN BILEFSKY / THE NEW YORK TIMES |
