|
Ηταν μια κοινοτοπία που λεγόταν για την αμερικανική
οικονομία επί δεκαετίες: όταν αυξάνονται οι τιμές του
πετρελαίου, πλήττεται η οικονομία. Οταν πέφτουν, τότε
ενισχύεται η ανάπτυξη. Ομως η πτώση των τιμών του πετρελαίου
τα τελευταία δύο χρόνια δεν απέφερε τα συνήθη οικονομικά
οφέλη.
Όπως έγραφαν προσφάτως οι
New York Times,
με τις τιμές κοντά στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 12
ετών, πολλοί ειδικοί λένε σήμερα ότι αυτή τη φορά η πτώση
των τιμών δεν θα ενισχύσει σημαντικά το αμερικανικό ΑΕΠ το
2016. Ιστορικά η ύπαρξη χαμηλών τιμών στο πετρέλαιο
προκαλούσε ευφορία γενικότερα στον ανεπτυγμένο κόσμο. Στην
ουσία ισοδυναμούσε με μείωση της φορολογίας για τους
καταναλωτές που πλέον μπορούσαν να γεμίσουν το ντεπόζιτό
τους φθηνότερα. Και επειδή το περισσότερο πετρέλαιο
εισαγόταν, η εξοικονόμηση χρημάτων ήταν γενικά μεγαλύτερη
από τη ζημία που προκαλούνταν στους εγχώριους παραγωγούς
πετρελαίου. Κάθε δολάριο που κέρδιζαν ο καταναλωτές το
έχαναν οι πετρελαιοπαραγωγοί, αλλά όταν τα δολάρια τα έχαναν
οι ξένοι παραγωγοί, τότε κέρδιζε η αμερικανική οικονομία.
Ομως αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Οι ζημίες από τις χαμηλότερες τιμές είναι μεγαλύτερες και
εμφανίζονται ταχύτερα από το αναμενόμενο διότι οι
ενεργειακές εταιρείες περιορίζουν τις επενδύσεις τους και
απολύουν εργάτες, ενώ τα κέρδη είναι μικρότερα και φαίνονται
λιγότερο, διότι οι καταναλωτές αποταμιεύουν ένα μέρος από τα
χρήματα που εξοικονόμησαν. Οι οικονομολόγοι της JPMorgan,
που πέρυσι τέτοια εποχή προέβλεπαν ότι οι χαμηλότερες τιμές
του πετρελαίου θα ενίσχυαν την ανάπτυξη των ΗΠΑ κατά 0,7%,
σήμερα εκτιμούν ότι στην πραγματικότητα μείωσαν το ΑΕΠ κατά
0,3%. Για το 2016 η JPMorgan προβλέπει ότι η χαμηλή τιμή του
πετρελαίου θα ενισχύσει το ΑΕΠ μόλις κατά 0,1%, ενώ οι
οικονομολόγοι της Goldman Sachs προβλέπουν ότι η επίδραση θα
είναι «περίπου μηδενική». Η πτώση των τιμών του πετρελαίου
προκαλεί όμως και άλλα προβλήματα. Εχει συμβάλει στην πτώση
των χρηματιστηρίων παγκοσμίως και πιέζει προς τα κάτω τις
τιμές του πληθωρισμού θέτοντας εν αμφιβόλω τα σχέδια της
Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας να αυξήσει το βασικό
επιτόκιο δανεισμού κατά 1% στη διάρκεια του 2016. «Νομίζω
ότι η Fed πρέπει να αναλογιστεί σοβαρά την πιθανότητα να
εισέλθουμε σε ακόμη μία περίοδο ύφεσης και να εκπονήσει
τάχιστα σχέδια έκτακτης ανάγκης», λέει ο Αντριου Λέβιν,
καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Ντάρτμουθ και
πρώην σύμβουλος της προέδρου της Fed Τζάνετ Γέλεν. Πολλοί
άλλοι οικονομολόγοι αμφισβητούν την υπόθεση ότι οι ΗΠΑ
βρίσκονται στο χείλος της ύφεσης λέγοντας ότι η απασχόληση
και η κατανάλωση εξακολουθούν να βρίσκονται σε υγιές επίπεδο.
Ωστόσο όλοι παραδέχονται ότι η τεράστια επέκταση του
αμερικανικού ενεργειακού τομέα τα τελευταία χρόνια έχει
αλλάξει την τρόπο με τον οποίον επιδρά η τιμή του πετρελαίου
στην αμερικανική οικονομία. Το μερίδιο της ενεργειακής
βιομηχανίας στις επενδύσεις κυμαινόταν γύρω στο 5% από το
1985 μέχρι το 2005.
Η εισαγωγή νέων τεχνικών, κυρίως της υδραυλικής ρηγμάτωσης,
αύξησε το ποσοστό σε πάνω από 10% το 2012 και το 2013,
σύμφωνα με τον Τόρστεν Σλοκ, επικεφαλής οικονομολόγο της
Deutsche Bank στις ΗΠΑ. Σήμερα το ποσοστό έχει επιστρέψει
και πάλι κάτω από το 5%. «Ο κόσμος άλλαξε και αυτό που
είδαμε ήταν διαφορετικό» από τις προβλέψεις της Fed, λέει ο
Τζον Γουίλιαμς, πρόεδρος της Fed του Σαν Φρανσίσκο. Η αύξηση
της παραγωγής στις ΗΠΑ έχει περιορίσει τις εισαγωγές
πετρελαίου και φυσικού αερίου, πράγμα που σημαίνει ότι
μεγαλύτερο ποσοστό των χρημάτων που εξοικονόμησαν οι
Αμερικανοί καταναλωτές προήλθε αυτή τη φορά από Αμερικανούς
παραγωγούς και όχι από ξένους, ακυρώνοντας έτσι μεγάλο μέρος
του οφέλους. |
