|
Όπως έγραψε σε πρόσφατο άρθρο του στο Project Syndicate ο Robert
Shiller, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στην
προεκλογική του εκστρατεία υποσχέθηκε μεγάλη μείωση της
φορολογίας για τα υψηλά εισοδήματα, μία κοινωνική ομάδα που
συχνά έχει λάβει τη μόρφωση των ελίτ. Παρ' όλα αυτά οι πιο
ενθουσιώδεις υποστηρικτές του προέρχονται από τα μεσαία και
χαμηλά οικονομικά και μορφωτικά επίπεδα. Τί συμβαίνει; Η
νίκη του Τραμπ δείχνει να πηγάζει από μία αίσθηση
οικονομικής αδυναμίας ή φόβου μεταξύ των υποστηρικτών του.
Για αυτούς, το απλό σύνθημα "Να κάνουμε την Αμερική σπουδαία
ξανά», ακούγεται σαν «Να κάνουμε ΕΣΕΝΑ σπουδαίο ξανά»: η
οικονομική δύναμη θα δοθεί σε πολλούς, χωρίς να αφαιρεθεί
από τους ήδη επιτυχημένους.
Εκείνοι που έχουν πληγεί από την αυξανόμενη οικονομική ανισότητα,
γενικά δεν επιθυμούν κυβερνητικές πολιτικές που θυμίζουν
ελεημοσύνη. Συνήθως δεν θέλουν η κυβέρνηση να εκσυγχρονίσει
το φορολογικό σύστημα, να επιβάλει τιμωρητική φορολογία
στους πλουσίους ώστε να δώσει χρήματα στους ίδιους. Η
ανακατανομή του πλούτου φαντάζει ταπεινωτική. Αισθάνονται
αποτυχημένοι. Αισθάνονται σαν να είναι παγιδευμένοι σε μία
σχέση εξάρτησης, που μπορεί να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή.
Οι απελπισμένα φτωχοί μπορεί να δεχθούν την ελεημοσύνη,
επειδή αισθάνονται ότι πρέπει να το κάνουν.
Όσοι νιώθουν ότι ανήκουν στη μεσαία τάξη δεν επιθυμούν τέτοιου
είδους πολιτικές. Αντίθετα, θέλουν την οικονομική τους
δύναμη πίσω. Θέλουν τον έλεγχο της οικονομικής τους ζωής.
Στον 20ό αιώνα, οι κομμουνιστές πολιτικοποίησαν την
οικονομική ανισότητα, αλλά εξασφάλισαν ότι η ατζέντα τους
δεν θα εκλαμβανόταν ως δωρεά ή ως ελεημοσύνη προς τους
λιγότερο επιτυχημένους. Ήταν ουσιαστικά απαραίτητο οι
κομμουνιστές να καταλάμβαναν την εξουσία μέσω της
επανάστασης, στην οποία οι εργάτες ενώνονται, λαμβάνουν
δράση και αισθάνονται χειραφετημένοι. Οι υποστηρικτές του
Τραμπ αποκαλούν τη νίκη του Τραμπ επανάσταση, αν και η βία -
τουλάχιστον στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας -
περιορίστηκε σε βρισιές και προσβολές.
Ήταν αρκετά άσχημα τα πράγματα ώστε ο Τραμπ να αποτελέσει έμπνευση
για εκείνους τους υποστηρικτές του, που πιστεύουν ότι η
επιθετικότητα είναι ένδειξη δύναμης. Σίγουρα δεν συμβαίνει
μόνο στην Αμερική, οι άνθρωποι να επιθυμούν ένα είδος
επαγγελματικής επιτυχίας και όχι μόνο χρήματα για να ζουν.
Σε καμία χώρα δεν θεωρείται σωστό η αντίδραση στην
αυξανόμενη οικονομική ανισότητα να είναι η επιβολή βαριάς
φορολογίας στους πλουσίους ώστε τα χρήματα να μεταφερθούν σε
άλλους. Αυτό είναι σαν να αλλάζεις τους κανόνες του
παιχνιδιού ενώ έχεις ήδη παίξει. Αυτοί οι ψηφοφόροι
ανησυχούν επίσης για τις συνέπειες της τεχνολογίας στις
δουλειές και στα εισοδήματά τους. Οι οικονομικά επιτυχημένοι
άνθρωποι σήμερα, συνήθως είναι εκείνοι που είναι
εξοικειωμένοι με τη τεχνολογία και όχι εκείνοι που ζουν στις
αγροτικές περιοχές.
Οι ψηφοφόροι που ανήκουν στην εργατική τάξη, είναι οικονομικά
απαισιόδοξοι. Παρ' όλα αυτά θαυμάζουν τους δικούς τους
ανθρώπους και διατηρούν τις αξίες τους, θέλουν να
παραμείνουν εκεί που είναι. Ο Τραμπ μιλάει την ίδια γλώσσα.
Αλλά οι προτάσεις του, δεν δείχνουν να διευθετούν το
πρόβλημα. Υποστηρίζει τη μείωση της εγχώριας φορολογίας, που
λέει ότι θα οδηγήσει σε ένα κύμα επιχειρηματικότητας, αλλά
επαναδιαπραγματεύεται τις εμπορικές συμφωνίες υπό το πρίσμα
του προστατευτισμού, για να διατηρήσει τις δουλειές στην
Αμερική. Αλλά αυτές οι πολιτικές δεν θα οδηγήσουν στην
μετατόπιση της οικονομικής δύναμης σε όσους είναι σχετικά
λιγότερο επιτυχημένοι.
Αντίθετα, οι επιχειρηματίες θα βρουν άλλους πιο έξυπνους τρόπους να
αντικαταστήσουν τις θέσεις εργασίας με υπολογιστές και
ρομπότ και ο προστατευτισμός μπορεί να οδηγήσει σε αντίποινα
από τους εμπορικούς εταίρους, πολιτική αστάθειας και τελικά
ακόμη και θερμούς πόλεμους. Για να ικανοποιήσει τους
ψηφοφόρους του, ο Τραμπ πρέπει να βρει τρόπο να
ανακατανείμει την εξουσία στο εισόδημα, όχι μόνο τα
εισοδήματα και όχι μόνο μέσω της φορολογίας. Αν όσοι δεν
διαθέτουν τα προσόντα που απαιτεί η σημερινή οικονομία,
αρνηθούν αυτή την ανακατανομή, είναι δύσκολο να καταφέρει ο
Τραμπ να βελτιώσει τη ζωή τους. Η επανάσταση του Τραμπ. όπως
έχει παρουσιαστεί μέχρι τώρα, δεν μπορεί να προσφέρει στους
υποστηρικτές του αυτό που πραγματικά θέλουν: αύξηση της
οικονομικής δύναμης της εργατικής τάξης. |
