|
Όπως προσφάτως σχολίαζε ο γνωστός αρθρογράφος του
Reuters,
Hugo Dixon,
όταν εκδηλώνονται κρίσεις, οι Βρυξέλλες διεκδικούν διεύρυνση
των εξουσιών τους. Τελευταία, τα προβλήματα έχουν ενισχύσει
τον δεξιό λαϊκισμό, που καλλιεργεί την ιδέα ότι η Ευρωπαϊκή
Ενωση ασκεί ήδη υπερβολική επιρροή. Αν η Ε.Ε. δεν υιοθετήσει
περιφερειακές λύσεις, κινδυνεύει να διαλυθεί. Τώρα που η Ε.Ε.
αντιμετωπίζει παράλληλα το προσφυγικό κύμα, την τρομοκρατία
και την κρίση της Ευρωζώνης, οι καταστροφολόγοι προφητεύουν
σενάρια Αποκάλυψης.
Σύμφωνα με τον
Hugo Dixon,
ο Νίαλ Φέργκιουσον, καθηγητής Ιστορίας στο Χάρβαρντ,
παραλλήλισε τη σημερινή κατάσταση της Ε.Ε. με την παρακμή
της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και ο Μπρένταν Σιμς, καθηγητής
Ιστορίας στο Κέμπριτζ, με την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία,
τη Σοβιετική Ενωση και τη Γιουγκοσλαβία, τις οποίες
χαρακτήρισε απόπειρες για τη δημιουργία υπερεθνικών
οντοτήτων. Στο μεταξύ, η Μαρίν Λεπέν ενθουσιάζεται με την
προοπτική να εγκαταλείψει η Βρετανία την Ε.Ε.,
υποστηρίζοντας πως κάτι τέτοιο θα είναι σαν την πτώση του
Τείχους του Βερολίνου. Αξιωματούχος της Ε.Ε. συμμερίζεται
την άποψή της, εκτιμώντας πως στην περίπτωση αυτή οι
ψηφοφόροι άλλων χωρών ενδέχεται να ζητήσουν και εκείνοι
δημοψηφίσματα.
Η Ε.Ε. δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις κρίσεις. Οι δύο
μεγαλύτερες κρίσεις έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Παρά τα
υπερβολικά φιλόδοξα σχέδια του ενιαίου νομίσματος και της
ζώνης Σένγκεν, η Ε.Ε δεν είχε τα αναγκαία εργαλεία για να τα
διαχειριστεί αποτελεσματικά. Και η Κομισιόν δεν ήταν αρκετά
ισχυρή για να εποπτεύσει την εφαρμογή των συμπεφωνηθέντων,
όπως τον περιορισμό των ελλειμμάτων και την καταγραφή των
δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούμενων άσυλο. Και ζήτησε
περισσότερο συγκεντρωτισμό. Η αντίδρασή της στην κρίση της
Ευρωζώνης ήταν να θεσπίσει θέση υπουργού Οικονομικών του
ευρώ, για να ελέγχει τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Στο
προσφυγικό, η λύση που βρήκε είναι η δημιουργία μιας
ακτοφυλακής και μιας δύναμης φύλαξης των συνόρων που θα
μπορούν, οριακά, να παρεμβαίνουν σε μια χώρα της ζώνης
Σένγκεν, ακόμη και παρά τη θέλησή της.
Από τεχνοκρατικής απόψεως, αυτές οι ιδέες φαίνονται κάπως
λογικές. Προβλέπουν, όμως, ουσιαστική και σημαντική από
συμβολικής απόψεως απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Αν η Ε.Ε.
θεωρείτο αποτελεσματικός και νόμιμος θεσμός, θα μπορούσε να
γίνει αποδεκτή μια τέτοια εκχώρηση εξουσιών. Δεδομένου, όμως,
ότι βρίσκεται σε άνοδο ο ευρωσκεπτικισμός, οι προτάσεις της
Κομισιόν αποτελούν θείο δώρο για τη λαϊκιστική δεξιά. Η
Κομισιόν είναι αποφασισμένη να προωθήσει τις ιδέες της,
επειδή δεν βρίσκει άλλον τρόπο να ελέγξει την κατάσταση. Σε
ό,τι αφορά την κρίση της Ευρωζώνης, η εναλλακτική θα ήταν να
αναγκαστούν οι επενδυτές να πληρώσουν, όταν είτε οι
κυβερνήσεις είτε οι τράπεζες προχωρούν σε υπερβολικό
δανεισμό.
Η Ευρωζώνη έχει επιχειρήσει να διασφαλίσει πως οι επενδυτές
των τραπεζών συμμετέχουν στο κόστος της διάσωσής τους μέσω
του λεγόμενου «bail in». Ωστόσο δεν έχει κάνει πολλά για να
εμποδίσει τις υπερχρεωμένες κυβερνήσεις να μολύνουν τα
χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Μια λύση θα ήταν να υποχρεώσει
τις τράπεζες να θέτουν όρια στην έκθεσή τους σε οποιοδήποτε
κράτος. Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε προβλήματα σε χώρες όπως
η Ιταλία, καθώς θα οδηγούσε σε άνοδο το κόστος του δανεισμού
τους. Τώρα όμως είναι η κατάλληλη στιγμή για να δρομολογηθεί
η αλλαγή, καθώς η ΕΚΤ αγοράζει τόσο πολλά κρατικά ομόλογα,
ώστε κρατάει υπό έλεγχο τις αποδόσεις τους.
Ομοίως υπάρχει εναλλακτική στη φύλαξη των συνόρων από μια
δύναμη που θα μπορεί να μπει σε μια χώρα ενάντια στη θέλησή
της: η αποπομπή της από τη ζώνη Σένγκεν, αν δεν φυλάσσει η
ίδια σωστά τα σύνορά της και δεν έχει καλέσει την ευρωπαϊκή
δύναμη για βοήθεια. Μολονότι επισήμως δεν συνέβη αυτό στην
περίπτωση της Ελλάδας, οι φράχτες που έφτιαξαν ορισμένες
βαλκανικές χώρες έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Το πλεονέκτημα
αυτών των λύσεων είναι πως εναποθέτουν την ευθύνη στις
χώρες-μέλη και δεν προϋποθέτουν εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας.
Χρειάζεται αυτή η προσέγγιση, ειδάλλως μπορεί να διαλυθεί η
Ε.Ε. Και αυτό όχι μόνον θα επιφέρει οικονομικό πλήγμα αλλά
θα αποδυναμώσει την Ευρώπη τώρα που η γειτονιά της γίνεται
όλο και πιο επικίνδυνη. |
