|
H δημόσια συζήτηση σχετικά με τη φορολογία είναι πολύ
απλουστευτική: οι καλοί φόροι εναντίον των κακών. Πάντως ο
συσχετισμός φορολογίας και οικονομικής ανάπτυξης είναι
περίπλοκος. Εν συντομία, οι λόγοι είναι, μεταξύ άλλων, τα
αντικίνητρα των φόρων για να καταβληθούν προσπάθειες στο
επιχειρείν, η πρόβλεψη για την παροχή εκπαίδευσης, υποδομών
και άλλων δημοσίων αγαθών, οι επιπτώσεις στην αναδιανομή του
πλούτου, οι χρηματοδοτικοί περιορισμοί κ.λπ. Πέραν αυτού, ο
αντίκτυπος που επιφέρει η φορολογία σε μεγάλο βαθμό
εξαρτάται από την ποιότητα των ανθρώπων που τη χειρίζονται –
ο καλοπροαίρετος δικτάτορας, όπως τον προβλέπουν τα
οικονομικά μας μοντέλα, ή ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε της
πραγματικής ζωής. Ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει μια
κυβέρνηση στο να μετριάσει τη διαφθορά μπορεί να εξηγήσει
γιατί οι «αποδοτικές» κυβερνήσεις στις σκανδιναβικές χώρες
ευημερούν ανεξαρτήτως του ότι οι υψηλότεροι συντελεστές
φορολόγησης των ατομικών εισοδημάτων εκεί φθάνουν το 60% και
το 70%.
Διερευνούμε πώς η σχέση μεταξύ φορολογίας και ανάπτυξης
επηρεάζεται από τα επίπεδα διαφθοράς, χρησιμοποιώντας ένα
μοντέλο ενδογενούς ανάπτυξης, όπως το πρότειναν το 2004 οι
ερευνητές Τζέικομπ Κλέτε και Σάμιουελ Κόρτουμ στην εργασία
τους για τις καινοτομικές εταιρείες. Το δεδομένο μοντέλο
ανάπτυξης είναι ρεαλιστικό και έχει χρησιμοποιηθεί πολλές
φορές στη χάραξη πολιτικής. Ωστόσο και πάλι η σχέση μεταξύ
της φορολογίας, της διαφθοράς και της ανάπτυξης θα πρέπει να
εξεταστεί συστηματικά. Από την άλλη πλευρά, σε μεγάλο βαθμό
η διεθνής βιβλιογραφία για τα δημόσια οικονομικά εκλαμβάνει
ως προκαθορισμένους τους ρυθμούς ανάπτυξης, ώστε να
καταρτίσει τα βέλτιστα φορολογικά μοντέλα. Εμείς θεωρούμε
ότι η παραγωγή καινοτομίας για τους νεοεισερχόμενους και
τους ήδη ενεργούς στο πεδίο εξαρτάται από την ποιότητα των
υποδομών που προσφέρονται από την κυβέρνηση μέσω της
φορολογίας. Τα σχετικά έσοδα μπορούν να στηρίξουν τη
συσσώρευση δημοσίων αγαθών στον βαθμό κατά τον οποίο οι
κυβερνήσεις είναι ικανές να τα χρησιμοποιήσουν αποδοτικά.
Βάσει του μοντέλου μας και για ένα δεδομένο επίπεδο
επάρκειας μιας κυβέρνησης, προβλέπουμε σχέση σχήματος U
μεταξύ φόρων και ανάπτυξης. Αυτή προκύπτει από τις
επιπτώσεις των αντικινήτρων για επιχειρηματικές απόπειρες
που ανταγωνίζονται τον ευνοϊκό αντίκτυπο της παροχής
κρατικών υποδομών.
Η μεγαλύτερη διαφθορά υπονομεύει τον θετικό αναπτυξιακό
αντίκτυπο των φόρων, αφαιρώντας αναγκαίες πηγές που θα
μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για υποδομές βοηθητικές της
ανάπτυξης. Αντ’ αυτών απομένουν τα αντικίνητρα.
Χρησιμοποιήσαμε το μοντέλο μας σε μεμονωμένες πολιτείες των
ΗΠΑ και ανεξαρτήτως του ότι το εύρος των πολιτειακών φόρων
επί του εισοδήματος είναι περιορισμένο. Καταλήξαμε στο
συμπέρασμα ότι σε πολιτείες με περιορισμένη διαφθορά οι
οριακές συνέπειες της φορολογίας στην ανάπτυξη είναι μάλλον
ευμενείς και δυναμικές. Αντιθέτως, σε πολιτείες με
εκτεταμένη διαφθορά και επαχθή φορολογία υπήρξαν αποδείξεις
για αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη. Τέλος καταδεικνύεται
πως όταν η παροχή βελτιωμένων δημόσιων αγαθών κάνει
παραγωγικότερες τις επιχειρήσεις, τα φορολογικά αντικίνητρα
για τις επενδύσεις και το επιχειρείν εξουδετερώνουν τον
θετικό παράγοντα – ειδικά, πέραν ενός δεδομένου φορολογικού
συντελεστή, τα αντικίνητρα καθίστανται πολύ μεγάλα.
PHILIPPE AGHION*, UFUK AKCIGIT**, JULIA CAGE***, WILLIAM
KERR****
*Καθηγητής Οικονομικών στο Χάρβαρντ
**Επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
**Επίκουρη καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του
Παρισιού.
****Καθηγητής στο Χάρβαρντ.
Άρθρο στο
Voxeu.org. |
