Καθημερινή Στήλη με άρθρα για την παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο

00:01 - 18/01/16

Μετά την επίτευξη μιας σειράς συμφωνιών μεταξύ του Λευκού Οίκου και του αμερικανικού Κογκρέσου, με αποκορύφωμα το τέλος του πενταετούς αδιεξόδου για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), υποχώρησε ο φόβος για εξασθένηση του πρωταγωνιστικού ρόλου των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία. Από τις αρχές του 2015, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ είχαν πολλούς λόγους για να ανησυχούν: ο ρόλος της Κίνας ενισχυόταν όλο και πιο πολύ στην παγκόσμια οικονομία και οι ΗΠΑ παρακολουθούσαν απλώς το Πεκίνο και άλλα κράτη που συμμετείχαν στη δημιουργία μιας νέας διεθνούς αναπτυξιακής τράπεζας. Οι δυσλειτουργίες στην πολιτική σκηνή εντός της χώρας απειλούσαν τη διαπραγματευτική ισχύ του προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα, σε μεγάλες εμπορικές συμφωνίες. Το Κογκρέσο, ελεγχόμενο από το κόμμα των Ρεπουμπλικανών, έβαλε «λουκέτο» στην Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών και απειλούσε με το κλείσιμο υπηρεσιών του αμερικανικού κράτους.

Ταυτόχρονα παρέμενε σε εκκρεμότητα η πολυετής διαμάχη για την αναδιάρθρωση της διοικητικής δομής του ΔΝΤ, που θα περιόριζε την επιρροή της χώρας στα διεθνή οικονομικά ζητήματα, ενός ρόλου που ήταν κρίσιμος για τη συγκράτηση μιας επιδείνωσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-09.

«Η εθνική και η οικονομική ασφάλεια της χώρας μας τίθενται σε κίνδυνο», είχε δηλώσει ο υπουργός Οικονομικών, Τζέικομπ Λιου. «Και επειδή συμμετέχω την τελευταία τριετία σε διεθνείς συναντήσεις» –όπου οι ομόλογοι βρίσκονται σε σύγχυση λόγω της αδράνειας των ΗΠΑ– «μπορώ να σας πω πως οι αναστολές από την πλευρά μας προκαλούν μεγάλη ζημιά».

Από το ξεκίνημα του 2016 φαίνεται να έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Η κινεζική οικονομία έχει επιβραδυνθεί, ενώ η ζωηρή ανάπτυξη των ΗΠΑ δίνει πνοή αισιοδοξίας στον κόσμο. Τον Ιούλιο, το Κογκρέσο εκχώρησε στον κ. Ομπάμα τη δυνατότητα να ολοκληρώσει τη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία με την Ιαπωνία και άλλα 10 κράτη της ευρύτερης περιοχής του Ειρηνικού. Το Κογκρέσο συναίνεσε στην αναβίωση της Τράπεζας Εξαγωγών-Εισαγωγών, ενώ επιτεύχθηκε μια συμφωνία για τον προϋπολογισμό και την αύξηση του ανώτατου ορίου στο αμερικανικό χρέος.

Το αμερικανικό Κογκρέσο ολοκλήρωσε τις εργασίες του προτού εκπνεύσει το 2015, δίνοντας αιφνιδίως το πράσινο φως στη συμφωνία του ΔΝΤ όπου είχαν καταλήξει οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους από το 2010. Τελικά, ο κ. Ομπάμα απαίτησε και κέρδισε την έγκριση του πολιτικού προσωπικού της χώρας για τον περιορισμό των περιπτώσεων που το Ταμείο θα παρέχει οικονομική βοήθεια σε χώρες.

Ωστόσο, το Κογκρέσο ζήτησε την κατάργηση του κανόνα εξαίρεσης των κρατών που μπορεί να προκαλέσουν συστημικό κίνδυνο. Ηταν ένας κανόνας που υιοθετήθηκε το 2010 και επέτρεψε την παροχή δανείων στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία παρά το μη βιώσιμο χρέος. Αυτός ο κανόνας υιοθετήθηκε προκειμένου να αποτραπεί μια μετάδοση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη σε παγκόσμια κλίμακα. Ενώ τα μέλη του ΔΝΤ και η επικεφαλής του, Κριστίν Λαγκάρντ, υποστήριξαν αυτήν την αλλαγή, ο Εντγουιν Τρούμαν, υψηλόβαθμο στέλεχος του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Πέτερσον, χαρακτήρισε «αποτρόπαιο προηγούμενο» την απόφαση του Κογκρέσου να επιβάλει τέτοιους όρους. Η αναδιάρθρωση της διοικητικής δομής του Ταμείου, τα μέλη του οποίου ανέρχονται σε 188 χώρες, είναι η μεγαλύτερη που έχει επιτευχθεί από το 1945. Αναθεωρήθηκαν τα δικαιώματα ψήφου του ΔΝΤ που ορίζουν τη συνεισφορά του κάθε μέλους και τη σφαίρα επιρροής στο σύστημα λήψης αποφάσεων, ενισχύοντας τη θέση αναδυόμενων χωρών όπως είναι η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία εις βάρος των ευρωπαϊκών χωρών και των χωρών του Περσικού Κόλπου. Οι ΗΠΑ διατήρησαν το δικαίωμα άσκησης βέτο. Παρ’ όλα αυτά, η καθυστέρηση στην έγκριση των αλλαγών αυτών είχε αρνητική επιρροή στον ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, όπως είχε τονίσει ο κ. Λιου.

JACKIE CALMES / INTERNATIONAL NEW YORK TIMES