|
Μπορεί όλοι τον τελευταίο καιρό (μετά από μια σειρά
γεγονότων) να ασχολούνται κυρίως με τα της Ε.Ε. και γενικά
την Ευρώπη, εντούτοις δε θα πρέπει να παραβλέπουμε ότι σε
μερικούς μόλις μήνες θα λάβουν χώρα οι αμερικανικές εκλογές.
Και ο μεγάλος κίνδυνος ακούει στο όνομα Τράμπ. Όπως σχολίαζε
πριν από μερικές ημέρες η
Guardian,
ένα
πράγμα είναι βέβαιο για τις επικείμενες εκλογές στις ΗΠΑ: ο
επόμενος πρόεδρος δεν θα είναι υπέρ της μεγαλύτερης
απελευθέρωσης στο παγκόσμιο εμπόριο. H υποψήφια από το
κόμμα των Δημοκρατικών, Χίλαρι Κλίντον, υποστηρίζει πολύ
χλιαρά το ελεύθερο εμπόριο, μια στάση που ισχύει ειδικά για
την Οικονομική Συνεργασία του Ειρηνικού (Trans-Pacific
Partnershirp). Ο πολιτικός αντίπαλος από το κόμμα των
Ρεπουμπλικανών, Ντόναλντ Τραμπ, είναι αντίθετος με τις
εμπορικές συμφωνίες, προωθώντας προτάσεις, όπως την επιβολή
δασμών 35% στις εισαγωγές αυτοκινήτων και εξαρτημάτων από
τα εργοστάσια της Ford στο Μεξικό και δασμών 45% στις
εισαγωγές από την Κίνα.
Οι οικονομολόγοι συμφωνούν ομόφωνα πως θα είναι
καταστροφικές οι μακροοικονομικές επιπτώσεις από τα σχέδια
του κ. Τραμπ εάν επικρατήσει στις προεδρικές εκλογές των
ΗΠΑ. Η αποποίηση του ελεύθερου εμπορίου θα προκαλούσε μεγάλη
πληγή στην οικονομική εμπιστοσύνη και στις επενδύσεις. Θα
ακολουθούσαν αντίποινα από άλλες χώρες, οι οποίες θα
επέβαλαν ανάλογους δασμούς στις εξαγωγές των ΗΠΑ.
Επειδή, όμως, οι οικονομολόγοι συμφωνούν, δεν σημαίνει ότι
έχουν απαραιτήτως δίκιο. Οταν μια οικονομία είναι
παγιδευμένη σε παγίδα ρευστότητας –με ανεπάρκεια της ζήτησης,
στασιμότητα ή πτώση των τιμών και επιτόκια κοντά στο μηδέν–
η μακροοικονομική λογική «πετάγεται έξω από το παράθυρο». Ας
υποθέσουμε πως ο κ. Τραμπ επικυρώνει νομοσχέδιο με την
επιβολή δασμών στις εισαγωγές της Κίνας, στρέφοντας τις
δαπάνες των Αμερικανών σε προϊόντα που παράγονται εντός των
ΗΠΑ. Ετσι ασκούνται πιέσεις για την ενίσχυση των τιμών στις
ΗΠΑ, ευνοώντας την καταπολέμηση του κινδύνου αποπληθωρισμού.
Στη συνέχεια, όμως, ο Κινέζος πρόεδρος εφαρμόζει αντίποινα,
με αποτέλεσμα η ζήτηση να μειώνεται για τα αμερικανικά
προϊόντα. Από τη σκοπιά των Αμερικανών καταναλωτών, οι
εισαγωγές από την Κίνα και τα αντίστοιχα προϊόντα που έχουν
παραχθεί στις ΗΠΑ είναι εξίσου ακριβά.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες αυτό θα ήταν ένα ανεπιθύμητο
αποτέλεσμα. Αλλά όταν ο αποπληθωρισμός είναι ορατή απειλή,
οι ανοδικές πιέσεις για την ενίσχυση των τιμών είναι
κατάλληλη συνταγή. Μια άνοδος των τιμών θα ενθάρρυνε τις
εταιρείες να αυξήσουν την παραγωγή τους και τα νοικοκυριά να
επεκτείνουν τις δαπάνες τους. Θα μειώνονταν, επίσης, τα βάρη
των χρεών. Και επειδή ο πληθωρισμός είναι πολύ χαμηλός,
εξαιτίας του υποτονικού μακροοικονομικού περιβάλλοντος, δεν
θα ήταν επιτακτική η ανάγκη να αυξήσει η Ομοσπονδιακή
Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) τα επιτόκια.
Προκειμένου να μην παρερμηνευθεί το μήνυμα που μεταφέρεται
με αυτά τα σενάρια, οφείλω να ξεκαθαρίσω ότι υπάρχουν πολύ
πιο αποτελεσματικοί τρόποι για να επιτευχθεί άνοδος των
τιμών και ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας, ώστε να
εξέλθει μια οικονομία από την «παγίδα ρευστότητας». Η
οφθαλμοφανής εναλλακτική στους δασμούς (και τα εμπορικά
αντίποινα) είναι η υιοθέτηση δημοσιονομικών μέτρων για τη
στήριξη της οικονομίας με μειώσεις στη φορολογία και
γενναίες αυξήσεις στις δημόσιες δαπάνες.
Επιπροσθέτως, οι εμπορικοί πόλεμοι τροφοδοτούσαν
γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ των Γάλλων και των Αμερικανών ή
των Βρετανών και των Αμερικανών λίγο ή πολύ τη δεκαετία του
’30. Κατά συνέπεια, οι ηγέτες των Βρετανών, των Αμερικανών,
των Γάλλων και των Καναδών συγκρούονταν όταν θα έπρεπε να
συνεργάζονται για έναν κοινό σκοπό. Ούτως ή άλλως, πέραν της
οικονομικής πολιτικής, υπήρχε μια ακόμη μεγαλύτερη απειλή τη
δεκαετία του ’30 από την άνοδο του χιτλερισμού. Ο
προστατευτισμός με την επιβολή δασμών μπορεί να μην είναι
κακή μακροοικονομική πολιτική όταν υπάρχει παγίδα
ρευστότητας στην οικονομία, αλλά αναμφισβήτητα δεν είναι
καλή εξωτερική πολιτική για τον κ. Τραμπ ή οποιονδήποτε
άλλον. |
