Από το Marx ως το Soros

Καθημερινή Στήλη με άρθρα για την παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο

Επικοινωνήστε μαζί μας μέσω της Φόρμας Επικοινωνίας του GFF

Αυτή είναι η επόμενη διεθνής επανάσταση στην οικονομία

00:01 - 27/09/16

Κατά τη διάρκεια των περασμένων αιώνων, ο κόσμος βίωσε μια σειρά πνευματικών επαναστάσεων ενάντια σε κάθε τύπου καταπιέσεις. Αυτές οι επαναστάσεις επιδρούν στο μυαλό των ανθρώπων και να τελικά εξαπλώνονται στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου μέσω της γλώσσας και της τεχνολογίας των επικοινωνιών. Στο τέλος οι ιδέες που προωθούνται καταλήγουν να μην είναι αμφιλεγόμενες.

 Όπως έγραψε σε άρθρο του στο Project Syndicate ο Ρόμπερτ Σίλερ (νομπελίστας αμερικανός οικονομολόγος, καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο Γέιλ) .... "θεωρώ ότι η επόμενη επανάσταση αυτού του είδους, πιθανώς κάποια στιγμή κατά τον 21^ο αιώνα, θα αποτελέσει πρόκληση για τις οικονομικές συνέπειες της ύπαρξης του έθνους-κράτους. Θα εστιάσει στην αδικία που προκύπτει από το γεγονός ότι κάποιοι γεννιούνται σε φτωχές χώρες και άλλοι σε πλούσιες χώρες. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται για πολυεθνικές επιχειρήσεις και συναντούν και γνωρίζουν περισσότερους ανθρώπους από άλλες χώρες, η αντίληψη μας περί δικαιοσύνης επηρεάζεται".  

Και αυτό δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Στο βιβλίο του «1688: Η Πρώτη Σύγχρονη Επανάσταση», ο ιστορικός Στίβεν Πίνκους υποστηρίζει με πειστικό τρόπο πως η αποκαλούμενη «Ένδοξη Επανάσταση» γίνεται καλύτερα κατανοητή όχι ως η ανατροπή, για παράδειγμα, ενός καθολικού βασιλιά από μια κοινοβουλευτική ομάδα  στην Αγγλία, αλλά ως η έναρξη μιας παγκόσμιας επανάστασης όσον αφορά τη δικαιοσύνη. Μην σκέφτεστε πεδία μαχών. Σκεφτείτε καφενεία με δωρεάν εφημερίδες για όλους, μέρη κατάλληλα για σύνθετη επικοινωνία. Η «Ένδοξη Επανάσταση» σηματοδότησε την έναρξη της διεθνούς αποδοχής ομάδων ανθρώπων που δεν συμμερίζονται την  «ιδεολογική ενότητα» την οποία απαιτεί ένας ισχυρός βασιλιάς.  

Η «Κοινή Λογική» του Τόμας Πέιν που είχε τεράστια απήχηση στις 13 Αποικίες του Νέου Κόσμου όταν εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 1776, σηματοδότησε την έναρξη μιας άλλης τέτοιας επανάστασης που δεν ήταν πανομοιότυπη με τον Επαναστατικό Πόλεμο κατά της Βρετανίας ο οποίος ξεκίνησε έναν χρόνο αργότερα. Η απήχηση της «Κοινής Λογικής» είναι ανυπολόγιστη. Απορρίφθηκε η ιδέα ότι οι μονάρχες που κληρονομούν την εξουσία ήταν κατά κάποιο τρόπο πνευματικά ανώτεροι από εμάς.

Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για τη σταδιακή κατάργηση της δουλείας, η οποία επιτεύχθηκε όχι μέσω πολέμου αλλά χάρη στη δημόσια αναγνώρισης της σκληρότητας και της αδικίας της. Επίσης οι μαζικές εξεγέρσεις του 1848 ανά την Ευρώπη ήταν ουσιαστικά μια διαμαρτυρία ενάντια σε εκλογικούς νόμους που παρείχαν το δικαίωμα ψήφου σε μια μειονότητα ανδρών, ήτοι στους κατόχους ακίνητης περιουσίας και στους αριστοκράτες. Σύντομα ακολούθησε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Κατά τον 20^ο και τον 21^ο αιώνα, τα πολιτικά δικαιώματα κατοχυρώθηκαν για φυλετικές και σεξουαλικές  μειονότητες.  

Όλες οι προηγούμενες «επαναστάσεις στη δικαιοσύνη» ξεκίνησαν από τη βελτίωση των επικοινωνιών. Η απόσταση ευνοεί την καταπίεση, η οποία εντείνεται όταν οι καταπιεσμένοι παραμένουν αφανείς.

Η επόμενη επανάσταση δεν θα καταργήσει όλα όσα συνεπάγεται ο τόπος γέννησης για κάποιον, αλλά θα μετριάσει τα εθνικά προνόμια. Παρόλο που η αρνητική στάση προς τους πρόσφυγες ανά τον κόσμο φαίνεται να δείχνει προς την αντίθετη κατεύθυνση, η αίσθηση της αδικίας θα ενισχυθεί καθώς οι επικοινωνίες θα συνεχίσουν να εξελίσσονται. Στο τέλος, η αναγνώριση των αδικιών θα προκαλέσει μεγάλες αλλαγές.   

Προς το παρόν, η αναγνώριση των αδικιών εξακολουθεί να δέχεται πιέσεις από πατριωτικές παρορμήσεις, οι οποίες έχουν τις ρίζες τους σε ένα κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ ομοεθνών, οι οποίοι πλήρωναν φόρους κάθε χρόνο και υπηρετούσαν στο στρατό για να οικοδομήσουν ή να υπερασπιστούν ό,τι θεωρούσαν πως είναι αποκλειστικά δικό τους. Οι συνεχείς μεταναστευτικές ροές δίνουν την εντύπωση ότι αυτό το συμβόλαιο αθετείται.

Αλλά τα πιο σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση των αδικιών που πηγάζουν από το γεγονός ότι κάποιος γεννήθηκε σ' έναν συγκεκριμένο τόπο δεν θα στοχεύουν τη μετανάστευση. Αντιθέτως, ο στόχος θα είναι η προώθηση της οικονομικής ελευθερίας.

Το 1948, ο αμερικανός οικονομολόγος Πολ Σάμιουελσον απέδειξε πως υπό συνθήκες ελεύθερου εμπορίου δίχως το κόστος μεταφοράς, οι δυνάμεις της αγοράς θα μπορούσαν να εξισώσουν τους παράγοντες της παραγωγής ανά την υφήλιο, συμπεριλαμβανομένων και των μισθών για οποιοδήποτε τυποποιημένο είδος εργασίας. Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι άνθρωποι δεν θα χρειάζεται να μεταναστεύουν σε άλλες χώρες για να έχουν υψηλότερες απολαβές. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μπορούν να συμμετέχουν στην παραγωγή αγαθών που πωλούνται στη διεθνή αγορά.

Καθώς η τεχνολογία μειώνει δραστικά το κόστος των μεταφορών και των επικοινωνιών, αυτή η εξίσωση μοιάζει ολοένα και πιο εφικτή. Τελικά η επόμενη επανάσταση κατά πάσα πιθανότητα θα ξεκινήσει από την καθημερινή μας επικοινωνία, μέσω των υπολογιστών, με αλλοδαπούς που μπορούμε να αντιληφθούμε ότι είναι έξυπνοι και αξιοπρεπείς άνθρωποι. Ανθρωποι που έτυχε, δίχως να το έχουν επιλέξει, να ζουν μέσα στη φτώχεια.