|
H τελευταία δέσμη μέτρων του προέδρου της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι,
που αποσκοπούν στη στήριξη της οικονομίας της Ευρωζώνης,
ενέχουν μια δόση δηλητηρίου στο τέλος. Και αυτή η δόση αφορά
τις επιχειρήσεις και όσους άνδρες και γυναίκες προσβλέπουν
σε μια άνετη συνταξιοδότηση κάποια στιγμή. Η επέκταση του
προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, ώστε να συμπεριλάβει και
εταιρικά ομόλογα πλην των τραπεζικών, θα κάνει τη ζωή πιο
δύσκολη σε εταιρικά συνταξιοδοτικά ταμεία. Αλλωστε, ήδη τα
χαμηλότατα επιτόκια ασκούν καθοδικές πιέσεις στις αποδόσεις
των ομολόγων, δυσχεραίνοντας τις προσπάθειες των
επιχειρήσεων να χρηματοδοτήσουν τα συνταξιοδοτικά
προγράμματα που υποσχέθηκαν στο προσωπικό τους. Η τελευταία
πρωτοβουλία της ΕΚΤ ενδεχομένως να συντείνει στο να ανέλθουν
οι τιμές των εταιρικών ομολόγων και να υποχωρήσουν περαιτέρω
οι αποδόσεις τους, επιδεινώνοντας την κατάστασή τους.
Το πρόβλημα είναι τεράστιο. Το πρώτο τεστ αντοχής των
υβριδικών συνταξιοδοτικών ταμείων και των ταμείων με
καθορισμένες παροχές, το οποίο διεξήχθη τον Ιανουάριο,
διαπίστωσε ότι σε 17 χώρες της Ευρωζώνης υπήρχε έλλειμμα 428
δισ. ευρώ. Απλώς να δώσουμε ένα παράδειγμα: το έλλειμμα του
συνταξιοδοτικού προγράμματος της γερμανικής αεροπορικής
εταιρείας Lufthansa ανέρχεται σε 6,6 δισ. ευρώ, δηλαδή είναι
σχεδόν ισοδύναμο με την κεφαλαιοποίησή της. Η άνοδος των
τιμών αυξάνει την αξία των περιουσιακών στοιχείων τα οποία
χρησιμοποιούν τα ταμεία για τη χρηματοδότηση των
συνταξιοδοτικών τους υποχρεώσεων, και αυτό είναι κάτι θετικό.
Ωστόσο, τα οφέλη αυτά εξαλείφονται τα τελευταία χρόνια
εξαιτίας των προβλημάτων με τις οικονομικές υποχρεώσεις των
ταμείων. Οι διεθνώς ισχύοντες λογιστικοί κανόνες προβλέπουν
οι επιχειρήσεις να υπολογίζουν τις προβλεπόμενες
συνταξιοδοτικές τους υποχρεώσεις, χρησιμοποιώντας ένα
προεξοφλητικό επιτόκιο βασισμένο στην ισχύουσα απόδοση των
επενδυτικής βαθμίδας εταιρικών ομολόγων. Οι υπολογισμοί
καθορίζουν και τα κεφάλαια που πρέπει να θέσουν κατά μέρος
οι επιχειρήσεις σήμερα για να καλύψουν τις εκκρεμότητές τους
στο μέλλον.
Η μείωση των αποδόσεων των ομολόγων οδηγεί σε χαμηλότερα
προεξοφλητικά επιτόκια, τα οποία με τη σειρά τους αυξάνουν
το κόστος για να καλυφθούν οι εν λόγω εκκρεμότητες. Με λίγα
λόγια, τα ελλείμματα των συνταξιοδοτικών ταμείων
διογκώνονται. Ο αναλυτής ομολόγων της Standard & Poor’s Πολ
Γουότερς εκτιμά πως μια πτώση στο προεξοφλητικό επιτόκιο της
τάξεως του 1% τείνει να αυξάνει τις συνταξιοδοτικές
υποχρεώσεις κατά σχεδόν 16% στις μεγάλες επιχειρήσεις με τα
πιο εκτεθειμένα προγράμματα στις μεταβολές της αγοράς. Η
χρονική συγκυρία για την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας είναι ατυχής, διότι είχε προηγηθεί περίοδος
ανάπαυλας για τους διαχειριστές συνταξιοδοτικών προγραμμάτων,
όταν τα επιτόκια αυξήθηκαν και με κάποιον τρόπο τα
ελλείμματα περιορίστηκαν. Οι συνολικές συνταξιοδοτικές
υποχρεώσεις για τις εταιρείες, οι οποίες απαρτίζουν τον
δείκτη του Χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης, Χetra Dax,
αυξήθηκαν 24% στα 372 δισ. ευρώ το 2014, ενώ το 2015
ελαττώθηκαν κατά σχεδόν 10 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την
εταιρεία συμβούλων Μercer. Η αναλογία χρηματοδότησης (δηλαδή
ο λόγος των περιουσιακών στοιχείων του ταμείου προς τις
υποχρεώσεις του) βελτιώθηκε από το 61% στο 65% το 2015. Ολα
αυτά ίσως ακούγονται λίγο ανιαρά, αλλά έχουν σοβαρές
επιπτώσεις σε επενδυτές, στην οικονομία και, προφανώς και
στους υπαλλήλους.
Εάν οι επιχειρήσεις διοχετεύσουν κεφάλαια για το κλείσιμο
της «τρύπας» στο συνταξιοδοτικό τους ταμείο, τότε θα έχουν
λιγότερα για τη χρηματοδότηση κεφαλαιακών επενδύσεων. Ενα
ογκώδες έλλειμμα στο συνταξιοδοτικό σύστημα μιας εταιρείας,
το οποίο επικρέμαται, σημαίνει πως οι υπάλληλοί της έχουν
λιγότερες πιθανότητες να εξασφαλίσουν αύξηση μισθών. Συνεπώς,
η διόγκωση των ελλειμμάτων θα ανακόψει την αποδοτικότητα των
μέτρων της ΕΚΤ. Τι θα μπορούσε, λοιπόν, να γίνει, εκτός από
το να αποτραπεί η ένταξη νέων δικαιούχων στα ταμεία; Οι
επιχειρήσεις θα μπορούσαν να μεταθέσουν τις υποχρεώσεις τους
σε ασφαλιστική εταιρεία μέσω εξαγοράς τους, αλλά αυτό θα
είχε κόστος, μειώνοντας, παράλληλα, τα κέρδη.
CHRIS BRYANT / ΒLOOMBERG |
