|
Η φιλοδοξία
της Κίνας να επαναδιαμορφώσει την τάξη πραγμάτων στην Ασία
δεν είναι μυστικό. Από τη «μία ζώνη, ένας δρόμος» ως την
Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων με έδρα το Πεκίνο,
κινεζικές πρωτοβουλίες προωθούν τον στρατηγικό στόχο της
Κίνας για μία σινο-κεντρική Ασία. Όπως γνωρίζουν καλά οι
γείτονές της, η προσπάθεια της Κίνας για περιφερειακή
ηγεμονία μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ή ακόμη να καταστεί
επικίνδυνη. Ωστόσο, άλλες περιφερειακές δυνάμεις δεν έχουν
κάνει πολλά προκειμένου να αναπτύξουν μία συντονισμένη
στρατηγική για την ανατροπή των ηγεμονικών σχεδίων της Κίνας.
Άλλες
δυνάμεις, ωστόσο, έχουν αναπτύξει κάποιες σημαντικές
πολιτικές, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες με την «στροφή» προς
την Ασία το 2012 και η Ινδία με την πολιτική «Act East». Η
Αυστραλία έχει στρέψει την προσοχή της στον Ινδικό Ωκεανό
και η Ιαπωνία υιοθέτησε μία δυτικά προσανατολισμένη
εξωτερικών πολιτική. Αλλά η συντονισμένη δράση - έστω η
συμφωνία για κάποιους κοινούς στόχους στην πολιτική - δεν
υφίσταται. Ένα βασικό στοιχείο της αμερικανικής ασιατικής «στροφής»,
η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων
(Trans-Pacific Partnership, TPP), δεν αποκλείει την Κίνα και
αφήνει εκτός συμμάχους των ΗΠΑ, όπως η Ινδία και η Νότιος
Κορέα. Και αυτό δεν είναι το μοναδικό πρόβλημά της.
Όταν η
χρονοβόρα διαδικασία επικύρωσης της συνθήκης στο Κογκρέσο
ολοκληρωθεί, η εφαρμογή της θα είναι σταδιακή και
περιορισμένη. Ας το συγκρίνουμε αυτό με την πρωτοβουλία «μία
ζώνη, ένας δρόμος», που στόχο έχει την ενίσχυση της
οικονομικής κυριαρχίας της Κίνας σε άλλες χώρες μέσω του
εμπορίου και των επενδύσεων με την παράλληλη αναθεώρηση του
status quo, επιβάλλοντας την κινεζική παρουσία σε περιοχές
όπως ο Ινδικός Ωκεανός. Αν ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ καταφέρει
τα μισά από όσα προβλέπει η πρωτοβουλία, η ασιατική
γεωπολιτική θα επηρεαστεί άμεσα. Σε αυτό το πλαίσιο, το
μέλλον της Ασίας είναι αβέβαιο. Για να διασφαλιστεί η
γεωπολιτική σταθερότητα, τα συμφέροντα των μεγάλων παικτών
της περιοχής πρέπει να είναι ισορροπημένα. Αλλά με την Κίνα
να κάνει επίδειξη της πολιτικής, οικονομικής και
στρατιωτικής ισχύος της, η διαπραγμάτευση αυτής της
ισορροπίας δεν είναι εύκολη.
Όπως έχουν
τα πράγματα, καμία μεγάλη δύναμη από μόνη της - ούτε οι
Ηνωμένες Πολιτείες - δεν μπορεί να ανασχέσει την ισχύ και
την επιρροή της Κίνας. Για μία σταθερή ισορροπία ισχύος,
χώρες με κοινές αξίες πρέπει να υπερασπιστούν μία
περιφερειακή τάξη που θα βασίζεται στους κανόνες,
υποχρεώνοντας την Κίνα να υιοθετήσει τις διεθνείς νόρμες,
συμπεριλαμβανομένης της επίλυσης των διαφορών μέσω της
ειρηνικής διαπραγμάτευσης και όχι μέσω της στρατιωτικής ή
ωμής ισχύος. Χωρίς μία τέτοια πρωτοβουλία, οι φιλοδοξίες της
Κίνας θα περιοριστούν μόνο από εσωτερικούς παράγοντες, όπως
η αβέβαιη πορεία της οικονομίας, η κοινωνική δυσαρέσκεια, η
περιβαλλοντική κρίση ή φαύλα πολιτική. Ποιές χώρες πρέπει να
ηγηθούν της πρωτοβουλίας για τον περιορισμό των
αναθεωρητικών φιλοδοξιών της Κίνας;
Με τις ΗΠΑ
απορροφημένες σε άλλες στρατηγικές προκλήσεις - και την
εσωτερική προεκλογική περίοδο εν όψει των προεδρικών εκλογών
- οι υπόλοιπες δυνάμεις της Ασίας, συγκεκριμένα η Ινδία, που
οικονομικά βρίσκεται σε άνοδο και πιο η πολιτικά επιθετική
Ιαπωνία, είναι οι καλύτεροι υποψήφιοι. Αλλά καμία στρατηγική
δεν θα είναι ολοκληρωμένη χωρίς το σημαντικό οικονομικό
στοιχείο. Οι μεγάλες δυνάμεις της Ασίας πρέπει να αναπτύξουν
γεωοικονομικές πρωτοβουλίες που θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα
των μικρότερων κρατών, τα οποία τότε δεν θα χρειάζεται να
βασίζονται στις κινεζικές επενδύσεις και πρωτοβουλίες για
την ενίσχυση της ανάπτυξης. Ως αποτέλεσμα περισσότερες χώρες
θα μπορέσουν να συμμετέχουν στην προσπάθεια για μία πιο
ανοιχτή, σταθερή τάξη πραγμάτων, που θα βασίζεται στους
κανόνες και στην οποία όλες οι χώρες, συμπεριλαμβανομένης
της Κίνας, θα μπορούν να αναπτυχθούν.
Brahma
Chellaney –
The Project Syndicate
Ο κ. Brahma
Chellaney είναι καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών στο Κέντρο
Πολιτικής Έρευνας με έδρα το Νέο Δελχί και συνεργάτης της
Ακαδημίας Robert Bosch στο Βερολίνο. |
