|
Μετά κατακόρυφη πτώση των τιμών των εμπορευμάτων (κυρίως του
πετρελαίου) και την πορεία των νομισμάτων των περισσοτέρων
αναδυομένων χωρών, εξελίξεις οι οποίες έχουν επηρεάσει πάρα
πολύ τις αναδυόμενες οικονομίες. Ένα είναι το μεγάλο ερώτημα
που υπάρχει. Μπορεί η κρίση αυτών των οικονομιών να μην
επηρεάσει την αμερικανική οικονομία.
Όπως προσφάτως έγραφαν και οι Τhe
New York Times
σε
ολοένα και περισσότερα δημοσιεύματα και εκθέσεις αναλυτών
της αγοράς εμφανίζονται προβλέψεις, ή έστω υπαινιγμοί, πως
ενδέχεται οι ΗΠΑ να κατατείνουν σε ύφεση. Διατηρώ τις
αμφιβολίες μου, επειδή η αμερικανική οικονομία μπορεί να μη
βρίσκεται σε θαυμάσια φόρμα, αλλά με δυσκολία θα μπορούσα να
οραματιστώ το πώς η οικονομική αναταραχή στην Κίνα και στη
Βραζιλία, καθώς και το πάμφθηνο πετρέλαιο θα μπορούσαν
συνδυαστικά να τη «γονατίσουν». Βέβαια, αυτό που σήμερα
αντιμετωπίζουμε δεν είναι απλώς μια συνηθισμένη φάση του
οικονομικού κύκλου με την επιβράδυνση των αναδυόμενων
οικονομιών, αλλά η αντιστροφή ενός 15ετούς κύκλου, στο
πλαίσιο του οποίου εισέρρεαν κεφάλαια στις αναδυόμενες
οικονομίες χρόνο με τον χρόνο, ενώ το χρέος τους διογκωνόταν.
Αυτή η συνθήκη αντιστρέφεται σήμερα, και αντικρίζουμε μια
εκδοχή της ρήσης του Ουόρεν Μπάφετ «Καταλαβαίνεις ποιος
πραγματικά κολυμπά γυμνός, μόνον όταν το ρεύμα υποχωρήσει».
Απλώς τώρα που τα κεφάλαια αποχωρούν και δεν εισέρχονται,
βλέπουμε πόση από την ανάπτυξη στην Νότιοανατολική Ασία, την
Αφρική, την Ανατολική Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική από το
2000 και μετά στηρίχθηκε σε μία φούσκα πιστώσεων και πόση
αφορά πραγματική και βιώσιμη οικονομική δραστηριότητα.
Οι αντίστοιχες οικονομίες θα τεθούν υπό πίεση, ενώ οι
διεθνούς βεληνεκούς επενδυτές θα ανακαλύψουν περισσότερες
εταιρείες με κακοδιαχείριση και ασθενικές κρατικές δομές από
όσες αρχικά φαντάζονταν, διαρκούσης της ευημερίας των
αναδυόμενων οικονομιών. Η δε δραστική πτώση στις τιμές του
πετρελαίου συνιστά και αιτία και αποτέλεσμα. Το γεγονός αυτό
για τις πετρελαιοπαραγωγικές χώρες, κυρίως στη Μέση Ανατολή,
καθώς και στην περίπτωση της Ρωσίας, της Βραζιλίας, του
Μεξικού και της Νιγηρίας, μεταφράζεται σε περιστολή εσόδων
και μείζονες πιέσεις στις σημαντικές πετρελαϊκές. Η
επιβράδυνση των αναδυομένων ελαττώνει τη ζήτηση για «μαύρο
χρυσό», δημιουργώντας φαύλο κύκλο, ενώ παράλληλα προξενεί
εξασθένηση των νομισμάτων προς το δολάριο. Οι εξαγωγείς
βοηθούνται, αλλά πιθανόν υπό τις παρούσες συνθήκες να
επιδεινωθεί η κρίση χρέους.
Σε εποχές νηνεμίας ένας πανικός στις αναδυόμενες αγορές, μια
πτώση στην τιμή του πετρελαίου και μια ενίσχυση του δολαρίου
δεν θα είχαν ιδιαίτερη βαρύτητα για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Παραδείγματος χάριν, το 1998 συνέβαιναν όλα όσα προανέφερα,
αλλά το 1999 οι ΗΠΑ σημείωσαν δυναμική ανάπτυξη. Ωστόσο, εάν
εμφανισθεί ύφεση το 2016, θα συμβεί λόγω δύο καίριων
διαφορών στην οικονομία.
Πρώτον, το σημείο εκκίνησης για τις ΗΠΑ και άλλες προηγμένες
οικονομίες είναι πως τότε ήταν ισχυρότερες. Από το 1996 έως
το 1998 η οικονομία των ΗΠΑ αναπτύχθηκε με ρυθμό 4,3% κατά
μέσον όρο τον χρόνο, ενώ το διάστημα 2013-2015 με ρυθμό
χαμηλότερο από το μισό, στο 2,1%. Ενα πολύ πιο περιορισμένης
ισχύος χτύπημα στην ανάπτυξη είναι πιθανότερο να ωθήσει σε
υφεσιακό πεδίο την οικονομία από ό,τι στα τέλη της δεκαετίας
του 1990.
Δεύτερον, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) βρίσκεται σε
εντελώς διαφορετικό σημείο από ό,τι τότε. Εργο μιας
κεντρικής τράπεζας είναι να δρα απορροφώντας τους κραδασμούς,
ούτως ώστε η οικονομία να δύναται να αναπτυχθεί χωρίς υψηλό
πληθωρισμό. Το 1998 η Fed βρισκόταν σε καλύτερη θέση από
σήμερα. Μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου εκείνης της χρονιάς
είχε μειώσει τα επιτόκια κατά τρία τέταρτα της ποσοστιαίας
μονάδας, στο 4,75%, επειδή ανησυχούσε μήπως η αναταραχή στις
κεφαλαιαγορές εκείνο το καλοκαίρι ανακόψει την οικονομική
ανάπτυξη των ΗΠΑ. Σήμερα είναι ασαφές εάν η Fed έχει τη
δυνατότητα ή τη βούληση να απορροφήσει ανάλογους κραδασμούς.
Οπότε η ιστορία μιας ύφεσης για τις Ηνωμένες Πολιτείες το
2016 έχει ως εξής: η αναταραχή στις αναδυόμενες αγορές και
τον κλάδο των πρώτων υλών δημιουργεί τόσο πραγματικά όσο και
ψυχολογικά πλήγματα σε μια οικονομία η οποία ήδη προχωρεί με
αργά βήματα. Οι πολιτικοί παράγοντες στερούνται είτε της
βούλησης είτε των εργαλείων, αναλόγως της τοποθέτησής σας,
για να κινητοποιηθούν και να ανακόψουν τη βλάβη. Συνεπώς,
αυτά τα οποία μπορεί να θεωρούνται μικρά χτυπήματα για την
οικονομία αρκούν να οδηγήσουν την οικονομία των ΗΠΑ σε
συρρίκνωση. |
