|
Ένα ακόμη πολύ ενδιαφέρον άρθρο στην προσωπική του στήλη
έγραψε τις τελευταίες ημέρες ο
Paul krugman.
Όπως γράφει ο βραβευμένος οικονομολόγος, είναι δύσκολο να
επικεντρωθεί κανείς στις εξελίξεις στις διεθνείς
κεφαλαιαγορές όταν συμβαίνουν τόσα πολλά παντού, από τον
Ντόναλντ Τραμπ μέχρι το Brexit και τον τρόμο στο Ντάλας – κι
αυτό επειδή δεν επίκειται μια κρίση. Ωστόσο, πρόσφατα
συνέβησαν αξιοπερίεργα πράγματα, ειδικά στις αγορές ομολόγων.
Και επειδή ακόμη το χρήμα κάνει τον κόσμο να γυρνάει, πρέπει
να δοθεί προσοχή στο τι προσπαθούν να μας πουν οι αγορές.
Ειδικότερα, παρατηρείται σημαντική υποχώρηση στα
μακροπρόθεσμα επιτόκια. Στα τέλη του παρελθόντος έτους η
απόδοση των 10ετών αμερικανικών κρατικών ομολόγων παρουσίασε
δραστική πτώση, σχεδόν στο 2,3%, αγγίζοντας ιστορικά
επίπεδα-ναδίρ, ενώ την Παρασκευή είχε φθάσει μόλις στο
1,36%. Τα γερμανικά ομόλογα, τα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία
της Ευρωζώνης, έχουν ακόμη χαμηλότερη απόδοση στο -0,19%,
ναι στο -0,19%. Με απλά λόγια, οι επενδυτές είναι πρόθυμοι
να προσφέρουν χρήμα στις κυβερνήσεις χωρίς αντάλλαγμα ή
σχεδόν χωρίς αντάλλαγμα. Τι σημαίνει αυτό; Ορισμένοι
σχολιαστές κατηγορούν την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed)
και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προσάπτοντάς τους ότι
κατασκεύασαν «τεχνητά χαμηλά επιτόκια», τα οποία δίνουν λαβή
για κερδοσκοπία και παράλληλα στρεβλώνουν την οικονομία.
Κατά κύριο λόγο, όσοι προβαίνουν σε αυτές τις επισημάνσεις
είναι οι ίδιοι που συνήθιζαν να προφητεύουν πως τα
δημοσιονομικά ελλείμματα θα προκαλέσουν αύξηση επιτοκίων. Σε
κάθε περίπτωση, όμως, είναι σημαντικό να αντιληφθούν πως δεν
έχουν βάση τα λεγόμενά τους.
Σε αυτά τα συμφραζόμενα τι ακριβώς σημαίνει «τεχνητά χαμηλά
επιτόκια»; Με τι ακριβώς συγκρίνονται; Ιστορικά μιλώντας, ο
αντίκτυπος του ιδιαίτερα φθηνού χρήματος –ο τρόπος με τον
οποίο γνωρίζεις ότι είναι προσιτό το χρήμα– είναι ο
ανεξέλεγκτος πληθωρισμός. Αυτό δεν συμβαίνει στις Ηνωμένες
Πολιτείες, όπου ο πληθωρισμός παραμένει ακόμη κάτω από τον
στόχο της Fed, και αντιστοίχως δεν συμβαίνει ούτε στην
Ευρώπη. Αν μη τι άλλο, οι εξελίξεις στην πραγματική
οικονομία του ανεπτυγμένου κόσμου μάς λένε ότι τα επιτόκια
δεν είναι πολύ χαμηλά. Αυτό παρατηρείται όταν τα χαμηλά
επιτόκια πιθανώς έχουν τις συνήθεις επιπτώσεις τους με
ενίσχυση του κλάδου ανέγερσης κατοικιών και του
χρηματιστηρίου έως ένα βαθμό, αλλά αυτές οι επιπτώσεις δεν
επαρκούν για να ενεργοποιήσουν δυναμικά την ανάκαμψη. Γιατί;
Οι επενδυτές σε μερικά από τα προηγούμενα επεισόδια του
χαμηλού κόστους δημοσίου δανεισμού συνωστίζονταν στα
αμερικανικά ή στα γερμανικά ομόλογα, διότι φοβούνταν να
αγοράσουν πιο ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία. Τέτοια
φοβική αντίδραση δεν σημειώνεται τώρα, καθώς τα σπρεντ των
ευρωπαϊκών ομολόγων είναι χαμηλά και οι χρηματιστηριακοί
δείκτες εκτινάσσονται σε νέα ύψη. Συν τοις άλλοις, ο
χρηματοπιστωτικός αντίκτυπος του Brexit μέχρι στιγμής
φαίνεται περιορισμένος και οι μετοχές των βρετανικών ομίλων
ενισχύθηκαν, χωρίς τον πανικό που ορισμένοι προ του
δημοψηφίσματος προέβλεπαν.
Κάποιοι οικονομολόγοι προειδοποιούσαν για ένα διάστημα ότι
όλος ο κόσμος μπορεί να γίνει Ιαπωνία – μεταξύ αυτών ο Λάρι
Σάμερς, καθώς και ο υπογράφων. Η ασθενική ζήτηση και η
προκατάληψη προς τον αποπληθωρισμό αποτελούν διαχρονικά
ζητήματα. Μέχρι προσφάτως, όμως, οι επενδυτές κινήθηκαν σαν
να συνέχιζαν να περιμένουν την επιστροφή σε ό,τι θεωρούσαμε
κανονικές συνθήκες. Σήμερα παραδέχονται την ήττα τους,
αναγνωρίζοντας κατ’ ουσίαν ότι η επίμονη αδυναμία είναι η
νέα κανονικότητα. Αυτό σημαίνει πως θα έχουμε χαμηλά
βραχυπρόθεσμα επιτόκια για πάρα πολύ καιρό και αμέσως μετά
πολύ χαμηλά μακροπρόθεσμα επιτόκια. Πολλοί δυσανασχετούν με
όσα συμβαίνουν, αλλά η αύξηση επιτοκίων ενόψει αναιμικών
οικονομικών θα ήταν πράξη ανόητη, η οποία ενδεχομένως να μας
οδηγούσε και πάλι σε ύφεση. Οι αξιωματούχοι των κεντρικών
τραπεζών αντ’ αυτού πρέπει να δεχθούν την προσφορά των
αγορών για απίστευτα φθηνή χρηματοδότηση. |
