|
H περίπτωση των περιορισμών στη μετανάστευση επανέρχεται
κατά διαστήματα στην πολιτική αρένα. Πριν από λίγα χρόνια
στη Βρετανία, ο Ντέιβιντ Κάμερον είχε υποσχεθεί να μειώσει
τον ετήσιο αριθμό μεταναστών σε μερικές δεκάδες χιλιάδες και
έθεσε όριο στους εξειδικευμένους μετανάστες εκτός Ε.Ε. Πρώτη
φορά φέτος τον Ιούνιο το ανώτατο όριο στη μετανάστευση έλαβε
υποχρεωτικό χαρακτήρα στη Βρετανία. Οι επιχειρήσεις
δυσκολεύονται στο να εντοπίσουν τη σωστή κατηγορία
εργαζομένων, αλλά τα βρετανικά κόμματα δεν τάσσονται υπέρ
μιας χαλάρωσης των μεταναστευτικών περιορισμών.
Πέρυσι τον Φεβρουάριο οι Ελβετοί ψήφισαν με μικρή πλειοψηφία
υπέρ της μείωσης των μεταναστών από την Ε.Ε. Η δυσαρέσκεια
για τους μετανάστες εντάθηκε στην Ελβετία, αφότου άνοιξε η
αγορά εργασίας της στους πολίτες της Ε.Ε. Οι πολιτικοί
σθεναρά κάνουν λόγο για την ανάγκη να τεθούν όρια, ώστε να
αποφευχθεί μία πλημμυρίδα μεταναστών, που θα υφαρπάξουν
θέσεις εργασίας. Ωστόσο, είναι λίγες οι άμεσες αποδείξεις
στη βιβλιογραφία σχετικά με το πώς οι πιο ανοιχτές
μεταναστευτικές πολιτικές επηρεάζουν τις ροές μεταναστών
και, με τη σειρά τους, τις εξελίξεις στην εγχώρια αγορά
εργασίας.
Η περίπτωση της Ελβετίας είναι μοναδική περίπτωση ως προς το
ότι σε δύο διαφορετικές περιοχές της εφαρμόστηκε η πολιτική
της ελεύθερης μετακίνησης εργατικού δυναμικού σε διαφορετική
χρονική στιγμή. Η πρόσβαση στην αγορά εργασίας για όσους
προέρχονταν από όμορα κράτη (Γαλλία, Γερμανία, Iταλία και
Αυστρία) απελευθερώθηκε σταδιακά από το 1999 έως το 2004 και
οι αντίστοιχοι εργαζόμενοι απασχολούνταν μόνο σε συνοριακές
ζώνες. Η πρόσβαση στην αγορά εργασίας για τους λοιπούς, που
επιδίωκαν να εργαστούν και να εγκατασταθούν στην Ελβετία,
διευκολύνθηκε από το 1999 έως το 2007, αλλά με τρόπο
συμμετρικό σε όλες τις περιοχές. Ως εκ τούτου, διαμορφώθηκε
ένα χρονικό παράθυρο μεταξύ 1999 - 2004, εντός του οποίου οι
συνοριακές περιοχές σταδιακά έγιναν πιο ανοιχτές για τους
μετανάστες έναντι των άλλων χάρις στους μετανάστες των
όμορων χωρών.
Τα πορίσματα των ερευνών μας δεικνύουν ότι η χαλάρωση των
περιορισμών για τους πολίτες της Ε.Ε. συνέβαλε σε σημαντική
ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας, αν και δεν μπορεί να
γίνει λόγος για ροές μεταναστών στη δεδομένη περίπτωση.
Συγκεκριμένα, διαπιστώσαμε ότι το πλήρες άνοιγμα των συνόρων
στις γείτονες χώρες αύξησε τους μετανάστες μόνον κατά 4
ποσοστιαίες μονάδες του εργατικού δυναμικού σε μία οκταετία.
Επιπλέον, φάνηκε ότι τέτοια ροή μεταναστών δεν είχε
αξιοσημείωτες μαζικές επιπτώσεις. Ορισμένες ομάδες
εργαζομένων, ωστόσο, είχαν αύξηση μισθών, ενώ άλλες είχαν
απώλειες. Ειδικότερα, οι Ελβετοί με ανώτατη εκπαίδευση
επωφελήθηκαν μισθολογικά, καθώς ανελίχθησαν σε υψηλότερες
θέσεις λόγω της εισροής μεταναστών ιδίου εκπαιδευτικού
επιπέδου. Αυτό εξηγεί και τη βελτίωση των αποδοχών για τους
Ελβετούς. Οι δε Ελβετοί απόφοιτοι Λυκείου είχαν απώλειες
θέσεων εργασίας, επειδή δεν βελτίωσαν τις θέσεις τους, αλλά,
αντιθέτως, μετακινήθηκαν σε θέσεις με λιγότερες απαιτήσεις
και αντικαταστάθηκαν από μετανάστες στο μεσαίο επίπεδο
ιεραρχίας. Εν κατακλείδι, η ανάλυσή μας καταδεικνύει ότι η
ανταπόκριση της αγοράς εργασίας στη μετανάστευση εξαρτάται
και από τις συναφείς πολιτικές και από τον βαθμό προσαρμογής
της εργασίας και των καθηκόντων, που απορρέουν από αυτήν,
από πλευράς των ντόπιων εργαζομένων με διαφορετικό μορφωτικό
επίπεδο.
ANDREAS BEERLI*, GIOVANNI PERI**
*Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΚΟF Swiss Economic
Institute, ΕΤΗ Ζurich **Kαθηγητής Οικονομικών και Διευθυντής
στο τμήμα Ερευνών Μετανάστευσης, UC Davis |
