Όπως έγραψε ο
Simon Kennedy
του
Bloomberg,
μετά 600 και πλέον περικοπές επιτοκίων και αγορές
περιουσιακών στοιχείων αξίας 12 τρισ. δολαρίων, οι οποίες
δεν αναθέρμαναν επαρκώς τον πληθωρισμό, οι κεντρικές
τράπεζες πιθανώς να χρειαστεί να οδηγηθούν ακόμη βαθύτερα σε
αχαρτογράφητα εδάφη. Ενδεχομένως ο τρόπος για να εξέλθει ο
κόσμος από την οδό του αποπληθωρισμού να σχετίζεται με την
απευθείας χρηματοδότηση από τις τράπεζες των κρατικών μέτρων
τόνωσης της οικονομίας. Η στρατηγική αυτή (helicopter
money), την οποία πρότεινε το 1969 ο νομπελίστας
οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν, έχει να κάνει με το ότι οι
κεντρικές τράπεζες τυπώνουν χρήμα άνευ ορίων και το
διοχετεύουν στην οικονομία. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες,
οικονομολόγοι της Citigroup, της HSBC και της Commerzbank
συνέταξαν εκθέσεις γύρω από το θέμα. Ο δε Ρέι Ντάλιο,
διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου, ο
οποίος ασκεί μεγάλη επιρροή, εκτιμά πως αυτή η ιδέα έχει
προοπτική. Στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα γίνονται
συζητήσεις και υπάρχουν διαφωνίες ως προς αυτό, το οποίο ο
πρόεδρος του ιδρύματος Μάριο Ντράγκι χαρακτήρισε «ενδιαφέρουσα
σύλληψη».
Oπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο Γκάμπριελ Στάιν,
οικονομολόγος της Oxford Economics στο Λονδίνο, «δεν είμαστε
βέβαιοι ότι το τύπωμα χρήματος θα είναι το επόμενο βήμα,
αλλά η προσέγγιση αυτή γίνεται ολοένα και πιο δελεαστική». Η
θεωρία υπαγορεύει τον συγκερασμό νομισματικής και
δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει
δοκιμαστεί εμπράκτως από κάποια μεγάλη οικονομία του κόσμου.
Οι κυβερνήσεις, οι οποίες στερούνται ρευστού, πωλούν
απευθείας στην κεντρική τράπεζα βραχυπρόθεσμα ομόλογα με
αντάλλαγμα νέο χρήμα, το οποίο διοχετεύεται απευθείας στον
οικονομικό μηχανισμό διαμέσου φορολογικών ελαφρύνσεων ή
προγραμμάτων δημοσίων δαπανών. Οι συνήθεις διαμεσολαβητές,
όπως οι τράπεζες, παρακάμπτονται. Η ιδέα συνίσταται στο να
διατεθούν άμεσα κεφάλαια αντί να επηρεάζονται οι αποδόσεις
των ομολόγων ή το γενικότερο κλίμα. Το 2002, ο τότε πρόεδρος
της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, Μπεν Μπερνάνκι, είχε
αναφέρει ότι η προαναφερθείσα στρατηγική «μπορεί σχεδόν
σίγουρα να λειτουργήσει ως αποδοτικό μέτρο τόνωσης της
κατανάλωσης και, κατά συνέπεια, των τιμών».
Ο παράγοντας που επανέφερε τη συζήτηση αυτή στο προσκήνιο
είναι ότι στις περισσότερες χώρες του κόσμου δεν επετεύχθη
άνοδος πληθωρισμού. Αυτό συνέβη παρά το ότι oι κεντρικές
τράπεζες έχουν μειώσει 637 φορές τα βασικά τους επιτόκια και
έχουν διαθέσει από το 2008 για την αγορά περιουσιακών
στοιχείων 12,3 τρισεκατομμύρια δολάρια, όπως υπολόγισε στις
αρχές Φεβρουαρίου η Bank of America (BoA). Επιπλέον, η BoA
υπολόγισε πως 489 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε χώρες
στις οποίες τα επιτόκια είναι πλέον αρνητικά. «Εάν ρίξεις
μια ματιά σε όλο τον κόσμο, διαπιστώνεις πως ο κίνδυνος δεν
προέρχεται από τον πληθωρισμό και την υπερθέρμανση των
οικονομιών», δήλωσε πρόσφατα στο Blooomberg ο Ρέι Ντάλιο. «Θα
πρέπει οι κεντρικές τράπεζες να στραφούν πιο άμεσα στους
καταναλωτές». Τι δεν αρέσει από την προσέγγιση αυτή; Οσοι
διαφωνούν, επισημαίνουν ότι με το να διατίθεται γενικά
ρευστό, θα δημιουργηθεί πληθωρισμός τύπου Βαϊμάρης και
διογκωμένο δημόσιο χρέος. Η αξιοπιστία και η ανεξαρτησία των
κεντρικών τραπεζών δυνητικά θα κλονισθεί και θα υπάρξουν
αρνητικά αποτελέσματα, εάν τα νοικοκυριά δεν δαπανήσουν τα
χρήματα. Πέραν τούτου, βάσει νομοθεσίας, η ΕΚΤ δεν
επιτρέπεται να χρηματοδοτεί κράτη και δεν έχει ένα ενιαίο
υπουργείο Οικονομικών να συνεργαστεί, ενώ η ομοσπονδιακή
τράπεζα των ΗΠΑ υπόκειται σε περιορισμούς στο ποια
περιουσιακά στοιχεία αγοράζει. Ωστόσο, «τα τελευταία χρόνια
πήραμε ένα ξεκάθαρο μάθημα, ότι μέτρα τα οποία φαίνονταν
απίστευτα μπορεί να υλοποιηθούν, όταν υπάρχουν έκτακτες
συνθήκες», τονίζουν αναλυτές.
|
