|
«Ειρήνη, χαρά και τηγανίτες» θα μπορούσε να είναι το ρητό
της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτή η έκφραση στα γερμανικά –«Friede,
Freude, Eierkuchen»– περιγράφει την απόπειρα συγκάλυψης
προβλημάτων. Μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί για την
υπεραισιοδοξία που είχαν οι Ευρωπαίοι όταν παρέλαυναν προς
το ένδοξο μέλλον μιας ενωμένης Ευρώπης. Αυτή η υπόσχεση
φαίνεται να έχει εξανεμιστεί σήμερα. Καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση
επεκτάθηκε την τελευταία 20ετία, είχε δημιουργηθεί η
εντύπωση πως το πάρτι δεν θα τελείωνε ποτέ. Σχεδόν όλα τα
κράτη της ηπείρου ήταν προσκεκλημένα. Αυτά που έμεναν εκτός
ελάμβαναν την υπόσχεση για νέες προσκλήσεις στο μέλλον.
Αυτή η ευφορία, βέβαια, δεν είχε διάρκεια. Η
χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η συνακόλουθη κρίση
χρέους στην Ελλάδα ήταν οι πρώτοι προάγγελοι για ακόμη πιο
άσχημους καιρούς. Το 2014 η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία
ήταν ξεκάθαρο σημάδι ότι τελείωσε το πάρτι. Οι Ουκρανοί
είχαν καταλάβει το κεντρικό Κίεβο επί μήνες, για να ασκήσουν
πιέσεις στην κυβέρνηση να υπογράψει μια συμφωνία σύνδεσης με
την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οταν οι διαδηλώσεις κατέληξαν στη βία
και ο πρόεδρος της χώρας αναζήτησε καταφύγιο στη Ρωσία, το
Κρεμλίνο άρχισε να ξεφλουδίζει κομματάκια από την Ουκρανία
για να καταστρέψει κάθε πιθανότητα ένταξης της χώρας στην
Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η νέα, προσκείμενη στη Δύση, κυβέρνηση της Ουκρανίας
υπέγραψε, τελικά, συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε. Δεν είναι,
ωστόσο, βέβαιον εάν η Ευρώπη εξακολουθεί να επιθυμεί την
Ουκρανία εντός των πυλών της. Τον Απρίλιο, το 61% των
ψηφοφόρων στην Ολλανδία απέρριψαν τη συμφωνία σύνδεσης με το
Κίεβο σε ένα ξεκάθαρο, μη δεσμευτικό, εθνικό δημοψήφισμα.
Το «Οχι» των Ολλανδών είναι αντιπροσωπευτικό των προβλημάτων
της Γηραιάς Ηπείρου.
Αλλά υπάρχουν και άλλες ανησυχητικές ενδείξεις. Το
επικείμενο δημοψήφισμα στη Βρετανία για το Brexit, η
ενίσχυση της δημοτικότητας των ακροδεξιών κομμάτων της
Γαλλίας και της Γερμανίας, όπου έχουν δρομολογηθεί εθνικές
εκλογές, αλλά και η εκλογή σκληροπυρηνικών εθνικιστών στα
κοινοβούλια της Φινλανδίας και της Νορβηγίας δεν είναι
θετικά σημάδια για την ενότητα της Ευρώπης. Στην Αυστρία παρ’
ολίγον να εκλεγεί ακροδεξιός πρόεδρος για πρώτη φορά ύστερα
από τα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Την ίδια ώρα, ο Ερντογάν εκμεταλλεύεται τη μεταναστευτική
κρίση για να εξασφαλίζει τη συναίνεση των Ευρωπαίων σε ό,τι
αφορά την ένταξη της χώρας. Στη Ρωσία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν
θεωρεί ότι τα 28 κράτη-μέλη είναι άξιος αντίπαλος σε μια
αυτοκαταστροφική μάχη. Η έκκληση της καγκελαρίου Αγκελα
Μέρκελ για «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» κατά την υποδοχή των
πολιτικών προσφύγων δεν βρήκε καμία ανταπόκριση. Ούτως ή
άλλως, η Γερμανία δεν είχε επιδείξει ανάλογη αλληλεγγύη
λίγους μήνες πριν, όταν η Ιταλία και η Ελλάδα έβλεπαν
χιλιάδες μετανάστες στις ακτές τους.
Η κ. Μέρκελ, η οποία έχει αναλάβει, κατά κάποιον τρόπο,
ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη, εμπνέει λίγους. Οι ηγέτες της
Τουρκίας και της Ρωσίας αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση.
Και οι δυο τους επιθυμούν μια υποχωρητική Ευρώπη. Οταν ο
Ομπάμα επισκέφθηκε το Βερολίνο τον Απρίλιο, προσπάθησε να
εμψυχώσει τους οικοδεσπότες του. Τους υπενθύμισε ότι η Ε.Ε.
«παραμένει ελπίδα για τους πολλούς και αναγκαιότητα για
όλους». Εν τούτοις, όταν απογειώθηκε το προεδρικό αεροσκάφος
«Air Force One», η κ. Μέρκελ έμεινε πίσω. Ενόψει των
προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, είναι αμφίβολο εάν θα μπορεί να
στηριχθεί στη θετική υποστήριξη των ΗΠΑ.
LUCIAN KIM / REUTERS
|
