|
«Mε αεροπλάνα και τρένα», σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας
τους, οι Αμερικανοί μετακινούνταν από τη μία ακτή της χώρας
στην άλλη, από τον Βορρά στον Νότο και αντίστροφα,
αναζητώντας ευκαιρίες για δουλειά και νέους τόπους. Η τάση
αυτή προσέφερε στην οικονομία ένα ζωτικής σημασίας λάκτισμα.
Σήμερα, όμως, καθώς ολοένα και λιγότεροι Αμερικανοί
αποφασίζουν να φορτώσουν τα υπάρχοντά τους στο φορτηγάκι και
να ξεκινήσουν προς άγραν ευκαιριών, αυτό το οικονομικό
πλεονέκτημα αποδυναμώνεται. Τα τελευταία χρόνια οι
οικονομολόγοι ανησυχούν εντόνως, επειδή η μείωση στα ποσοστά
ανανέωσης και μετακίνησης εργαζομένων υποσκάπτει τον
δυναμισμό της οικονομίας. Παράλληλα, πλήττει παραγωγικότητα
και μισθούς, ενώ δυσχεραίνει τις προσπάθειες όσων βρίσκονται
στις παρυφές της αγοράς εργασίας να επανακάμψουν σε αυτήν. «Πιθανώς
ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι δεν αλλάζουν δουλειά να
είναι ότι έχουν βρει μια σπουδαία θέση και είναι
ικανοποιημένοι», επισημαίνει η Μπέτσι Στίβενσον,
οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και πρώην
πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων του προέδρου
Μπαράκ Ομπάμα. «Ωστόσο, η άλλη πιθανότητα είναι οι άνθρωποι
να παραμένουν σε μία δουλειά η οποία δεν τους ταιριάζει,
επειδή φοβούνται την αλλαγή και το αποτέλεσμα είναι αρνητικό
για όλη την οικονομία».
Η μη μετακίνηση και η μη ανανέωση του του δυναμικού σημαίνει
ότι οι εργαζόμενοι δεν πηγαίνουν εκεί όπου πιθανώς θα
αποδεικνύονταν παραγωγικότεροι. Ταυτόχρονα, πολλοί
στερούνται των μισθολογικών αυξήσεων και των προαγωγών, οι
οποίες συνδέονται με την αλλαγή. Επιπλέον, οι μειωμένες
προκηρύξεις θέσεων επιφέρουν αλυσιδωτές συνέπειες εντός του
οικονομικού μηχανισμού, περιστέλλοντας τη διαπραγματευτική
δύναμη των εργαζομένων εν γένει και δυσκολεύοντάς τους στο
να ζητήσουν αύξηση. «Συγχρόνως, η κατάσταση γίνεται πολύ
άσχημη εάν χάσεις τη δουλειά σου», παρατηρεί η κ. Στίβενσον,
αναφερόμενη στην ελαττωμένη ανανέωση των εργαζομένων. «Η
εικόνα παραπέμπει στις μουσικές καρέκλες, όπου σηκώνονται οι
μισοί μόνον από τους ανθρώπους που παίζουν στο παιχνίδι». Η
εξέλιξη αυτή πιθανώς να εκπλήξει όσους υποθέτουν ότι η
περίοδος της διά βίου απασχόλησης, η οποία επιβραβευόταν με
ένα χρυσό ρολόι, έδωσε τη θέση της σε μια διαδοχική εναλλαγή
θέσεων εργασίας.
Εντούτοις, αποδεικνύεται πως η πραγματικότητα είναι
περιπλοκότερη, όπως παρατηρεί η Αμπιγκεϊλ Βόζνιακ,
οικονομολόγος του Πανεπιστημίου της Νοτρ Νταμ και μία από
τους συντάκτες νέας έκθεσης επί του θέματος. Αν και
λιγότεροι άνθρωποι πλέον συμπληρώνουν μακρά σταδιοδρομία σε
μία και μόνο εταιρεία, ωστόσο, η τάση αυτή αντικαθίσταται
από μια αντίρροπη, όπως παρατηρεί η κ. Βόζνιακ. Κι αυτή
είναι ότι οι εργαζόμενοι δεν μετακινούνται πολύ από τις
αρχικές βαθμίδες και το επίπεδο όσων υπόκεινται σε καθεστώς
ημιαπασχόλησης. Τέτοιες δοκιμές στον χώρο εργασίας ήταν
κάποτε κοινός τόπος, ιδίως μεταξύ των νεαρών εργαζομένων,
αλλά σήμερα «σε όλο το εύρος της αγοράς εργασίας
παρατηρείται μείωση των θέσεων εκείνων που ευνοούν την
ανανέωση του εργατικού δυναμικού», προσθέτει η οικονομολόγος.
Στην πρόσφατη ανάλυση, την οποία υπογράφουν η κ. Βόζνιακ και
οικονομολόγοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ,
χρησιμοποιήθηκε πολυπαραγοντικό σχήμα, ώστε να μετρηθεί η
ρευστότητα ή ο δυναμισμός της αγοράς εργασίας, όπως
ονομάζονται. Το συμπέρασμά τους ήταν ότι υπάρχει μια πτώση
10%-15% την περίοδο 1980-2013. Η κινητικότητα των
εργαζομένων μειώνεται συνήθως σε συνθήκες οικονομικής
δυσπραγίας και ύφεσης. Σήμερα, ακόμα κι αν τα πράγματα μετά
την κρίση του 2007/2008 αποκαταστάθηκαν αρκετά, η
κινητικότητα της αγοράς εργασίας δεν επανήλθε.
PATRICIA COHEN /
ΤHE
NEW YORK TIMES |
