|
Αν και όλοι ασχολούνται με το ζήτημα των ιταλικών εκλογών
και ανεξαρτήτου του τελικού εκλογικού αποτελέσματος, όπως
παραδέχονται πάρα πολλοί, η μεγαλύτερη ανησυχία έχει να
κάνει με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται εδώ και αρκετά
χρόνια η ιταλική οικονομία. Και παρά ομολογουμένως
της
βελτίωσης η οποία υπάρχει κατά τους τελευταίους 12 μήνες,
ανά πάσα στιγμή η κατάσταση της 3ης οικονομίας
της ευρωζώνης μπορεί να γίνει περίπλοκη και να οδηγήσει σε
περιπέτειες ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι όπως έγραφε το Reuters, λίγο πριν
από τις ιταλικές εκλογές της 4ης Μαρτίου
(δηλαδή της χθεσινές), οι επενδυτές
ανησυχούν κυρίως για το ενδεχόμενο πολιτικής αλλαγής.
Φοβούνται πως η κυβέρνηση θα υποκύψει στις λαϊκιστικές
δυνάμεις, που απέτυχαν πέρυσι στη Γαλλία και στην Ολλανδία.
Η ανησυχία για την ιταλική πολιτική κατάσταση είναι
υπερβολική, αντιθέτως υπάρχει εφησυχασμός σχετικά με την
ευάλωτη ιταλική οικονομία, την τρίτη μεγαλύτερη της
Ευρωζώνης. Μπορεί κάποιος να κάνει λόγο για πολιτική ιστορία
τρόμου, διότι το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα (PD), το οποίο
είναι φιλοευρωπαϊκό και μεταρρυθμιστικό, έχει χάσει την
εύνοια του εκλογικού σώματος. Μια ανερχόμενη πολιτική δύναμη
υπόσχεται αναταραχή και πολλοί Ιταλοί υποστηρίζουν το έντονα
αντισυστημικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων. Η αναπάντεχη
πολιτική επιστροφή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι δεν είναι παρά
ελάχιστα πιο ευπρόσδεκτη. Αν και ο ίδιος δεν μπορεί να
διεκδικήσει δημόσιο αξίωμα, το κόμμα του συμμετέχει σε
συνασπισμό κομμάτων που περιλαμβάνει την ευρωσκεπτικιστική
Λέγκα του Βορρά.
Ο κεντροδεξιός αυτός συνασπισμός τα πηγαίνει καλά στις
δημοσκοπήσεις χάρη στο προεκλογικό του πρόγραμμα, το οποίο
περιλαμβάνει χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής και
αντιστροφή των μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο το ρίσκο που
αποδίδεται στην πολιτική της Ιταλίας είναι, ως συνήθως,
υπερβολικό. Οι Ιταλοί πολιτικοί είναι συνηθισμένοι σε
δύσκολες καταστάσεις. Η ψηφοφορία της Κυριακής είναι πιθανό
να καταλήξει σε πολιτική παράλυση επειδή δεν θα είναι
δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης και όχι εξαιτίας της
ανάδειξης μιας ριζοσπαστικής νέας κυβέρνησης ή του
σχηματισμού μιας τεχνοκρατικής κυβέρνησης. Αν όμως υφίσταται
υπερβολική ανησυχία για την ιταλική πολιτική, υπάρχει και
υπερβολικός εφησυχασμός σχετικά με την ιταλική οικονομία. Οι
επενδυτές, πάντως, βασίζονται πολύ στην ενίσχυση της
οικονομίας. Το 2017 η ανάπτυξη ήταν 1,5%, η υψηλότερη από το
2010 (1,7%). Ομως και πάλι, ο ρυθμός ανάπτυξης 1,5% είναι
χαμηλότερος ακόμη και από αυτόν της Βρετανίας (1,7%) και
πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (2,5%
υψηλότερος από το 2007). Η ανεργία στην Ιταλία μειώθηκε από
11,8% στα τέλη του 2016 στο 10,8% τον Δεκέμβριο του 2017,
ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης
(8,6%), ας μη μιλήσουμε για την ανεργία στη Γερμανία (3,6%).
Οποια και αν είναι η δυναμική της παρούσας ανάκαμψης,
έρχεται έπειτα από μια καταστροφική δεκαετία για την ιταλική
οικονομία, η οποία φέρει ακόμη βαθιά σημάδια από τις δύο
υφέσεις που προκάλεσε αρχικά η χρηματοπιστωτική κρίση και
στη συνέχεια η κρίση δημοσίου χρέους της Ευρωζώνης. Το
τέταρτο τρίμηνο του 2017 το ιταλικό ΑΕΠ ήταν κατά 6%
χαμηλότερο απ’ ό,τι ήταν στο απόγειο πριν από την κρίση,
στις αρχές του 2008. Συγκριτικά, το ΑΕΠ της Ευρωζώνης ήταν
κατά 5,5% υψηλότερο και της Γερμανίας κατά 11,5%.
Η Ιταλία δεν έχασε απλώς έδαφος την τελευταία δεκαετία. Η
κακή και για τόσο μεγάλο διάστημα επίδοση της οικονομίας
έχει αφήσει δύο ανεπιθύμητες κληρονομιές. Πρώτον, το δημόσιο
χρέος έχει αυξηθεί από το ήδη υψηλό επίπεδο του 100% του ΑΕΠ
το 2007 στο 130% σήμερα. Δεύτερον, έχουν συσσωρευτεί μη
εξυπηρετούμενα δάνεια στο τραπεζικό σύστημα εξαιτίας της και
ο όγκος τους είναι ο υψηλότερος στην Ευρώπη. Αυτές οι δύο
κληρονομιές επιβαρύνουν την οικονομία και την καθιστούν
ευάλωτη σε οποιαδήποτε αναποδιά. Προς το παρόν η Ιταλία
ευνοείται από τη χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ που
έχει καλύψει τις αδυναμίες της οικονομίας της και των
δημόσιων οικονομικών της. Ωστόσο αυτά τα δύο προβλήματα θα
εξακολουθούν να υπάρχουν ασχέτως του εκλογικού αποτελέσματος. |
