00:01 - 20/12/24

Χρέη

Έχουμε πει αρκετές φορές πως μπορεί να τα έχουμε συνηθίσει και να μας φαίνονται φυσιολογικά. Ωστόσο τα νούμερα που κατά καιρούς ανακοινώνονται είναι σοκαριστικά, όταν κανείς σκέφτεται πως σε μια χώρα 10εκ υπάρχουνε 3.926.439 οφειλέτες, έστω και αν κάποιοι από αυτούς χρωστάνε πολύ μικρά ποσά. Συνολικά χρέη το ύψος των οποίων φτάνει σε νούμερα ασύλληπτα όταν και πάλι λαμβάνει κανείς υπόψη το ΑΕΠ που έχουμε ως χώρα και το πόσο μικρή οικονομία είμαστε.

Αντί να σταθούμε μόνο στα πρόσφατα δεδομένα, ας προχωρήσουμε σε μια πιο ουσιαστική ανάλυση αυτών των στοιχείων.

Μεταβολές στον αριθμό των οφειλετών

Οι μικροί οφειλέτες της εφορίας, με χρέη έως 500 ευρώ, μειώθηκαν κατά 103.006 άτομα, ενώ αυξήθηκε κατά 17.816 ο αριθμός των φορολογουμένων με οφειλές από 10.000 έως 100.000 ευρώ, όπως αποκαλύπτει η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Ωστόσο, μόλις το 4,4% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, δηλαδή 3,6 δισ. ευρώ, έχει ενταχθεί σε ρύθμιση.

Γενική εικόνα του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου

Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, όπως αναλύθηκαν από το Γραφείο Προϋπολογισμού, δείχνουν ότι το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο στο τέλος Οκτωβρίου 2024 έφτασε τα 108,5 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 2,4 δισ. ευρώ σε σύγκριση με τον Οκτώβριο του 2023. Παράλληλα, το 24,3% του συνολικού ποσού, ή 26,3 δισ. ευρώ, χαρακτηρίζεται ως ανεπίδεκτο είσπραξης.

Ανάλυση νέων οφειλών

Οι νέες οφειλές που δημιουργήθηκαν το 2024, ύψους 6,7 δισ. ευρώ, προέρχονται κυρίως από:

ΦΠΑ (37,3% ή 2,5 δισ. ευρώ)

Φόρο εισοδήματος (25,4% ή 1,7 δισ. ευρώ)Φόρους στην περιουσία (7,3% ή 448,6 εκατ. ευρώ)

Επιπλέον, το 14,2% αφορά μη φορολογικές οφειλές.

Δομή οφειλετών

Στην εφορία οφείλουν συνολικά 3.926.439 φορολογούμενοι, μειωμένοι κατά 86.699 άτομα από τον προηγούμενο χρόνο. Η μείωση αφορά κυρίως όσους χρωστούν έως 500 ευρώ (-112.459 άτομα).

Αντίθετα, αυξήσεις σημειώθηκαν σε μεγαλύτερες κατηγορίες οφειλών, με την πιο έντονη αύξηση (17.816 άτομα) στην κατηγορία χρεών από 10.000 έως 100.000 ευρώ.

Οι οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ αυξήθηκαν κατά 990 εκατ. ευρώ, ενώ οι οφειλές άνω των 100 εκατ. ευρώ μειώθηκαν κατά 583,8 εκατ. ευρώ.

Κατανομή οφειλών

Το 90,5% των οφειλετών έχει χρέη έως 10.000 ευρώ, τα οποία όμως αντιπροσωπεύουν μόλις το 3,6% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου.

Οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ καλύπτουν το 76,5% του συνόλου, με μόλις το 0,2% των οφειλετών να ανήκει σε αυτή την κατηγορία.

Το 61,5% των οφειλών (66,7 δισ. ευρώ) προέρχεται από νομικά πρόσωπα, ενώ τα φυσικά πρόσωπα καλύπτουν το υπόλοιπο 38,5% (41,8 δισ. ευρώ).

Στις χαμηλές κατηγορίες χρεών (κάτω από 50 ευρώ), οι οφειλές κατά 98,1% προέρχονται από φυσικά πρόσωπα. Αντίθετα, στις κατηγορίες άνω του 1 εκατ. ευρώ, το 69,4% των χρεών αφορά νομικά πρόσωπα.

Ρυθμίσεις οφειλών

Το 17,4% των συνολικών ρυθμισμένων οφειλών βρίσκεται στην κατηγορία 500 έως 10.000 ευρώ.

Στα φυσικά πρόσωπα, η κατηγορία αυτή εμφανίζει υψηλότερο ποσοστό ρύθμισης (17,5%), με κορυφαία την υποκατηγορία 2.000-3.000 ευρώ (19,7%).

Αντίστοιχα, τα νομικά πρόσωπα ρυθμίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό οφειλές από 10.000 έως 100.000 ευρώ (23,5%), με κορυφαία την κατηγορία 10.000-20.000 ευρώ (26,7%).

Αυτά τα στοιχεία καταδεικνύουν τη δομή των ληξιπρόθεσμων οφειλών και τις δυσκολίες είσπραξης, ιδιαίτερα στις υψηλές κατηγορίες χρεών.

Η πηγή των οφειλών

Όσον αφορά την ποιοτική ανάλυση του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, διαπιστώνεται ότι το 59,8% αυτού, δηλαδή 49,1 δισ. ευρώ, προέρχεται από φορολογικές οφειλές. Το υπόλοιπο των ληξιπρόθεσμων οφειλών αφορά άλλες κατηγορίες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από χαμηλή αποδοτικότητα είσπραξης.

Συγκεκριμένα, τα πρόστιμα, τόσο φορολογικά όσο και μη φορολογικά, αντιπροσωπεύουν το 29,6% του συνόλου, φτάνοντας τα 24,3 δισ. ευρώ. Επιπλέον, οι μη φορολογικές οφειλές, όπως δάνεια, δικαστικά έξοδα και καταλογισμοί, αποτελούν το 10,6% του συνολικού υπολοίπου, με το ποσό να ανέρχεται σε 8,7 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα δεδομένα της ΑΑΔΕ, το μεγαλύτερο μέρος των εισπράξεων προέρχεται από το 32,4% του συνολικού πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, υπογραμμίζοντας τη συγκέντρωση των εισπρακτικών δυνατοτήτων σε ένα περιορισμένο τμήμα των οφειλών.

Ελληνική Οικονομία

Όπως τώρα σχολιάζονταν και σε σχετικά ρεπορτάζ. Στο ίδιο γκρουπ χωρών με τη Σουηδία, τη Γερμανία και την Ολλανδία κατέταξε η Κομισιόν την Ελλάδα, αλλά… όχι για καλό. Είναι το γκρουπ των συνολικά 9 χωρών της Ευρωζώνης, στις οποίες εντόπισε μακροοικονομικές ανισορροπίες ο «Μηχανισμός Επαγρύπνησης» της Κομισιόν. Θα ακολουθήσουν εις βάθος αξιολογήσεις για το κατά πόσον οι ανισορροπίες αυτές επιδεινώθηκαν ή διορθώνονται.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, οι διαπιστώσεις περιλαμβάνονται στο πακέτο του 2ου μέρους του ευρωπαϊκού εξαμήνου (το 1ο μέρος παρουσιάστηκε στις 26 Νοεμβρίου), που παρουσίασε χθες η Κομισιόν.

Το «καμπανάκι» της Κομισιόν αφορά ειδικότερα πέντε τομείς για την Ελλάδα (τα στοιχεία αφορούν το 2023):

1. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που ήταν 6,3% του ΑΕΠ.

2. Την καθαρή διεθνή επενδυτική θέση, -139,3% του ΑΕΠ.

3. Τις τιμές των κατοικιών που αυξήθηκαν με ρυθμό 13,8% και εκτιμάται ότι είναι υπερτιμημένες κατά 20%.

4. Το χρέος γενικής κυβέρνησης, 163,9% του ΑΕΠ.

5. Την ανεργία, 11,1%. 

Οπως επισημαίνει το σχετικό κείμενο για την Ελλάδα, «παραμένουν ευάλωτα σημεία που σχετίζονται με την εξωτερική θέση, το δημόσιο χρέος και τον τραπεζικό τομέα, αν και υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης. Το 2023 η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση και ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ βελτιώθηκαν κυρίως λόγω της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παρέμεινε υψηλό λόγω της σχετικά ισχυρής εγχώριας ζήτησης και προβλέπεται ότι θα παραμείνει υψηλό. Οι τιμές των κατοικιών αυξάνονται έντονα. Το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα έχει υποχωρήσει, αλλά παραμένει υψηλό. Η ανεργία μειώθηκε, αλλά παραμένει υψηλή».

Η Ελλάδα, όμως, βρέθηκε από την Κομισιόν ότι αντιμετωπίζει και κινδύνους που έχουν σχέση με την κοινωνική σύγκλιση. Σε άλλη έκθεση του ίδιου χθεσινού πακέτου, που αφορά την απασχόληση, επισημαίνεται ότι η χώρα «αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής συμπερίληψης, με τους περισσότερους δείκτες να υποδεικνύουν ότι η κατάσταση είναι κρίσιμη». Εδώ ανήκει σε γκρουπ με άλλες 9 χώρες, για τις οποίες θα γίνει περαιτέρω μελέτη εις βάθος. Σχετικές συστάσεις θα εκδοθούν στο πλαίσιο του επικείμενου εξαμήνου, την άνοιξη του 2025.

Μεταξύ άλλων η έκθεση επισημαίνει ότι σε κίνδυνο φτώχειας είναι το 26,1% του πληθυσμού, έναντι 21,3% στην Ε.Ε., κι αυτό μετά από αργή βελτίωση τα τελευταία έξι χρόνια. Το 28,5% των νοικοκυριών επιβαρύνεται υπερβολικά από το κόστος στέγασης, ποσοστό που είναι το υψηλότερο στην Ε.Ε., όπου ο μέσος όρος είναι 8,8%. Οι ιατρικές ανάγκες που δεν καλύπτονται έφθασαν στο 11,6% το 2023, εμφανίζοντας ανοδική πορεία, ενώ στην Ε.Ε. είναι 2,4%. Η εισοδηματική ανισότητα, με βάση το μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού σε σχέση με το φτωχότερο 20%, αυξήθηκε επίσης οριακά στο 5,3, έναντι 4,72 στην Ε.Ε. Η συμμετοχή στην αγορά εργασίας περιορίζεται στο 67,4% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, πολύ κάτω από το 75,3% της Ε.Ε. Ειδικά η απασχόληση των γυναικών βρίσκεται στο 57,6%, ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα στην Ε.Ε. Το μερίδιο των νέων που δεν μετέχουν ούτε στην απασχόληση ούτε στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση αυξήθηκε κατά 0,6% στο 15,9% το 2023, το οποίο είναι σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. που είναι 11,2%.

Ζούμε μια τελείως άλλη εποχή..

Τώρα ενδιαφέροντα βρήκαμε και τα παρακάτω, αν και τίποτα πια δε θα πρέπει να μας εκπλήσσει, αφού όπως και αν το δει κανείς. Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε μια νέα εποχή, με αλλαγές που θα τις δούμε ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια, σε βαθμό που το πιθανότερο είναι πως δεν τις φανταζόμαστε. …

Ένα σπίτι με λευκό φράχτη,  μια οικογένεια με 2,5 παιδιά, μια καλή δουλειά σε ένα γραφείο που δεν απέχει πολύ από το σπίτι και ένα ταξίδι πού και πού σε κάποιον ελκυστικό προορισμό. Το λεγόμενο «Αμερικανικό Όνειρο», αυτή η εξιδανικευμένη εικόνα  της ζωής στις ΗΠΑ, καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1930 και αποτελούσε το κίνητρο για το οποίο οι Αμερικανοί –και όχι μόνο- ζούσαν και εργάζονταν έκτοτε. Όμως τα τελευταία χρόνια, το Αμερικανικό  Όνειρο μοιάζει να συρρικνώνεται.

Οι Αμερικανοί –όπως και οι περισσότεροι λαοί της Δύσης- κάνουν λιγότερα παιδιά, ζουν σε μικρότερα σπίτια, δουλεύουν όλο και πιο μακριά από το σπίτι και περνούν λιγότερο χρόνο στις διακοπές. Σήμερα, μοιάζει όλο και πιο δύσκολο να επιτύχει κανείς το Αμερικανικό Όνειρο, αλλά ακόμα και εκείνοι που το καταφέρνουν δεν φαίνεται να ικανοποιούνται από αυτό.

Σύμφωνα με τα στοιχεία δημοσκόπησης του Pew Research Center στις ΗΠΑ τα οποία επικαλείται το Business Insider, το 41% πιστεύει ότι η κατάκτηση του Αμερικανού Ονείρου ήταν κάποτε δυνατή, αλλά όχι πια. Ειδικά ανάμεσα στους νέους 18-29 ετών, μόλις το 39% πιστεύει ότι είναι ακόμα επιτεύξιμο.

Μικρότερα αλλά ακριβότερα σπίτια

Ένα ιδιόκτητο σπίτι αποτελεί το κεντρικό στοιχείο του Αμερικανικού Ονείρου, αφού το να έχεις μια στέγη πάνω από το κεφάλι σου θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της ασφάλειας και της σταθερότητας. Όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι οι Αμερικανοί δεν μπορούν πια να ελπίζουν σε μια μονοκατοικία με λευκό φράχτη.

Το 2013, η μέση μονοκατοικία πλησίαζε τα 230 τ.μ. αλλά σήμερα έχει συρρικνωθεί στα 200 τ.μ. Και την ίδια ώρα που το μέσο σπίτι έγινε μικρότερο, η τιμή του ανέβηκε κατά σχεδόν 200.000 δολάρια.

Η μέση τιμή ανά τετραγωνικό πόδι ήταν 127 δολάρια το 2016 και έως το 2024 είχε φτάσει στα 224 δολάρια.

Οι Αμερικανοί χρειάζεται σήμερα να δουλεύουν 110 ώρες τον μήνα για να πληρώσουν τη δόση του στεγαστικού δανείου τους, κάτι που σημαίνει ότι το μεγαλύτερο  μέρος του εισοδήματός τους πηγαίνει στη στέγαση.

Με αυτές τις τιμές, δεν προκαλεί έκπληξη που ο μέσος Αμερικανός αποκτά το πρώτο σπίτι του σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία. Το 2024, η μέση ηλικία του αγοραστή πρώτης κατοικίας άγγιξε τα 38, ενώ το 1981 ήταν 29 και το 2014 ήταν 31.

Την ίδια στιγμή, το μέσο ενοίκιο στις ΗΠΑ έφτασε τον Οκτώβριο στα 1.619 δολάρια, έχοντας αυξηθεί κατά 300 δολάρια από τον Μάιο του 2019. Αλλά βέβαια, το μέσο διαμέρισμα έχει γίνει μικρότερο.

Λιγότερα παιδια

Ασφαλώς, τα σπίτια μικραίνουν εν μέρει γιατί στεγάζουν μικρότερες οικογένειες. Ο μέσος αριθμός των παιδιών που κάνει μια γυναίκα στις ΗΠΑ έχει μειωθεί από σχεδόν 4 το 1960 σε 1,7 το 2022.

Οι οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις αποτρέπουν τους Αμερικανούς από το να κάνουν παιδιά, καθώς πέραν των ακριβών ακινήτων, οι  νέοι γονείς έχουν επίσης να αντιμετωπίσουν το πολύ υψηλό κόστος φύλαξης των παιδιών και την απώλεια των κοινωνικών δεσμών που απαιτούνται για να μεγαλώσει κανείς τα παιδιά του.

Έτσι, όλο και περισσότεροι Αμερικανοί επιλέγουν –ή αναγκάζονται;- να παραμείνουν άτεκνοι. Οι λεγόμενοι DINKs  (double-income, no-kid – Ζευγάρια με δύο μισθούς, χωρίς παιδιά) βρίσκονται σε άνοδο.

Όπως λέει στο Business Insider η Karen Benjamin Guzzo, καθηγήτρια στο  University of North Carolina, τα παιδιά συχνά θεωρούνται το τελευταίο βήμα στην εκπλήρωση του Αμερικανικού Ονείρου.  Πρώτα πηγαίνεις στο πανεπιστήμιο, μετά βρίσκεις μια καλή δουλειά, παντρεύεσαι, αγοράζεις σπίτι και το γεμίζεις με παιδιά. Όμως, όπως εξηγεί η ακαδημαϊκός, «κάθε βήμα της διαδικασίας έχει γίνει όλο και λιγότερο προβλέψιμο».

Εξάλλου, μελέτη της Wall Street Journal και του NORC το 2023 βρήκε ότι το 78% των Αμερικανών ήταν βέβαιο ότι η επόμενη γενιά δεν θα ζήσει καλύτερα. Το ποσοστό αυτό έχει εκτιναχθεί από το 42% που ήταν το 2000. Πολύ απλά, πολλοί νιώθουν ότι το Αμερικανικό Όνειρο γλιστρά μέσα από τα χέρια τους.