Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι
εξαιρετικά δύσκολοι για τις αγορές και ειδικά την παγκόσμια
οικονομία, με φόντο την επερχόμενη αναδίπλωση των κεντρικών
τραπεζών και το «τράβηγμα» των μέτρων νομισματικής χαλάρωσης
των κεντρικών τραπεζών. Και προσωπικά ως
GFF
έχουμε προειδοποιήσει ότι το 2018 θα μπορούσε να είναι μια
ιδιαίτερη χρονιά για τις παγκόσμιες αγορές. Οι οποίες μπορεί
τους τελευταίους μήνες να σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο,
αλλά το 2018 θα βρεθούν μπροστά στο «σοκ» της μαζικής «απόσυρσης»
του φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες.
Όπως έγραψε το
Bloomberg,
μετά
από μια δεκαετία που πλημμύρισε τις οικονομίες με χρήμα, οι
κεντρικές τράπεζες- κλειδιά το επόμενο έτος θα αρχίσουν,
επιτέλους, να κλείνουν τη βρύση. Από τότε που ξέσπασε η
οικονομική κρίση, έχουν κρατήσει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν
και κάποιες έχουν αγοράσει τρισεκατομμύρια δολάρια σε
κυβερνητικά και εταιρικά ομόλογα. Η ιδέα ήταν ότι τα χαμηλά
επιτόκια θα ενθάρρυναν τις δαπάνες των επιχειρήσεων και των
καταναλωτών.
Αν και οι εμπειρογνώμονες διαφωνούν σχετικά με το πόσο
αποτελεσματικό ήταν το κίνητρο για την προώθηση της ευρείας
οικονομικής ανάπτυξης, δύο συμπεράσματα είναι που δεν
συγκεντρώνουν μεγάλες διαφωνίες: Ο κατακλυσμός των μετρητών
απέτρεψε μια παγκόσμια οικονομική κατάρρευση και συνέβαλε
στη αύξηση των μετοχών και των ομολόγων σε επίπεδα ρεκόρ.
Τώρα οι παραγωγοί πολιτικής πιστεύουν ότι οι οικονομίες τους
είναι αρκετά ισχυρές ώστε να αναπτυχθούν με λιγότερα κίνητρα.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ πραγματοποίησε την πρώτη
κίνηση τον Οκτώβριο, όταν άρχισε να αφήνει ένα κομμάτι
ομολόγων από τη δεξαμενή των 4,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων
να ωριμάσει χωρίς να τα αντικαταστήσει. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα εξακολουθεί να αγοράζει κρατικά και εταιρικά ομόλογα,
αν και πρόσφατα περιέγραψε ένα σχέδιο για τη μείωση των
αγορών αυτών από τον Ιανουάριο. Οι υπεύθυνοι χάραξης
πολιτικής της Κίνας αναμένεται να μειώσουν την πιστωτική
επέκταση τον επόμενο χρόνο, καθώς ο Πρόεδρος Xi Jinping
επικεντρώνεται στην αποφυγή των χρηματοοικονομικών κινδύνων.
Η Τράπεζα της Ιαπωνίας πιθανότατα θα περιορίσει το τύπωμα
χρήματος, αλλά αυτό δεν θα αρκεί για να αντισταθμίσει την
παγκόσμια πτώση των κινήτρων των κεντρικών τραπεζών, την
οποία οι οικονομολόγοι βλέπουν να ξεκινά από τα μέσα μέχρι
τα τέλη του 2018. «Θα ανησυχούν πολλοί επενδυτές, κανείς δεν
είναι πραγματικά προετοιμασμένος γι 'αυτό», λέει ο Nader
Naeimi, διευθυντής κεφαλαίου της AMP Capital Investors Ltd.
στο Sydney, ο οποίος ενίσχυσε την κατανομή των μετρητών σε
ποσοστό 30%, προκειμένου να αντισταθμίσει τον "πόνο" σε
ομόλογα και μετοχές. "Θα πονέσει – θα πρέπει να θέλετε να
πονέσει, διαφορετικά οι οικονομικές συνθήκες θα είναι πολύ
χαλαρές".
Σε έρευνες που γίνονται, παγκόσμιας εμβέλειας επενδυτές
εντοπίζουν τη στροφή προς τη νομισματική αυστηρότητα ως την
πιο πιθανή αιτία της επόμενης ύφεσης. Η ιστορία δείχνει ότι
τέτοιες μεταβάσεις είναι γεμάτες κινδύνους. Όταν η Fed
άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια το 1994, ξεκίνησε τη χειρότερη
κατρακύλα των εταιρικών ομολόγων σε δύο δεκαετίες. Αυτό
συνέβαλε επίσης να προκαλέσει ξαφνική υποτίμηση του
μεξικάνικου πέσο και της επακόλουθης κρίσης Tequila.
Προσθέτοντας την αβεβαιότητα: Τρεις από τους τέσσερις
σημαντικότερους επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας πλησιάζουν
στο τέλος των θητειών τους και είναι πιθανό να
αντικατασταθούν (ήδη ο Πάουελ ανακοινώθηκε ως αντικαταστάτης
της Γέλεν στη FED). Οι ίδιοι παράγοντες είναι πιθανό να
ωθήσουν τους διαδόχους τους προς τη μείωση των νομισματικών
κινήτρων. Οι περισσότερες οικονομίες καταγράφουν σταθερή
ανάπτυξη. Οι αγορές εργασίας επέστρεψαν σε ό, τι οι αρμόδιοι
για τη χάραξη πολιτικής θεωρούν πλήρη απασχόληση. Τα
αμερικανικά εισοδήματα των νοικοκυριών βρίσκονται σε υψηλά
επίπεδα. Οι ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πληγεί από κρίσεις
όπως η Ισπανία έχουν αποκαταστήσει τις οικονομικές απώλειες.
Η Κίνα έχει κλονιστεί από τους φόβους μιας κρίσης χρέους.
Ακόμη και η Ιαπωνία έχει απομακρυνθεί από έναν μακροχρόνιο
κύκλο μίνι ύφεσης.
Είναι αλήθεια ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν πέτυχαν τους
στόχους που είχαν θέσει για τον πληθωρισμό. Η αποτυχία να
αυξηθούν οι τιμές είναι ένα σημάδι ότι η ανάπτυξη
εξακολουθεί να είναι ζητούμενο. Αλλά οι υπεύθυνοι για τη
χάραξη πολιτικής θέτουν την ανησυχία τους, καθώς
επικεντρώνονται ολοένα και περισσότερο στην εξουδετέρωση των
οικονομικών υπερβολών που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τις
προϋποθέσεις για μια άλλη οικονομική κατάρρευση.
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι,
υποσχέθηκε πριν από πέντε χρόνια ότι θα κάνει "ο,τιδήποτε
χρειάζεται" για να σώσει το ευρώ. Μέχρι στιγμής χρειάστηκε
περισσότερα από 2 τρισεκατομμύρια ευρώ (2,3 τρισεκατομμύρια
δολάρια). Αυτό είναι το ποσό με το οποίο επέκτεινε τον
ισολογισμό. Στις 26 Οκτωβρίου, η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι η αγορά
ομολόγων της θα συνεχιστεί μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2018, αν
και θα μειωθεί στα 30 δισ. ευρώ το μήνα, δηλαδή το ήμισυ του
τρέχοντος ρυθμού αγοράς, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο.
Η ΕΚΤ τόνισε επίσης ότι θα επανεπενδύσει τα έσοδα από από
αγορές που ωρίμασαν, για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.
Οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής
συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο ισχυρών στην προσπάθεια τους
να μειώσουν το κόστος δανεισμού. Υποστήριξαν αρνητικά
επιτόκια, τα οποία αφήνουν τους επενδυτές που επιλέγουν να
αποθηκεύσουν τα χρήματά τους σε κρατικά ομόλογα με λιγότερα
από αυτά που ξεκίνησαν. Και σε αντίθεση με την Fed, η οποία
έχει περιορίσει τις αγορές της σε κρατικά και ενυπόθηκα
ομόλογα, η ΕΚΤ αγοράζει επίσης εταιρικό χρέος. Με αυτόν τον
τρόπο, έχει επεκτείνει τη γραμμή σωτηρίας για τις ευρωπαϊκές
επιχειρήσεις που θα μπορούσαν διαφορετικά να αναγκαστούν να
πτωχεύσουν.
Αυτή η επιθετικότητα ποτέ δεν κάθισε καλά στους Γερμανούς
αξιωματούχους, οι οποίοι παραδοσιακά ευνοούν αυστηρότερους
ελέγχους για να διατηρήσουν τον πληθωρισμό χαμηλά. Η θητεία
του Draghi διαρκεί μέχρι τον Οκτώβριο του 2019. Κάθε
Γερμανός υποψήφιος θα μπορούσε να έχει μια μαι δική του
τροχιά για τη θέση, δεδομένου ότι η μεγαλύτερη οικονομία της
Ευρώπης δεν είχε ποτέ έναν Γερμανό στο πηδάλιο της κεντρικής
τράπεζας της περιοχής.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ
Η Federal Reserve άντλησε περίπου 3.6 τρισεκατομμύρια
δολάρια στην αμερικανική οικονομία από το 2008 έως το 2014.
Η σύνδεση μεταξύ των νομισματικών κινήτρων και των αγορών
ήταν εξαιρετικά περιορισμένη: Περισσότερο από το μισό των
κερδών του δείκτη S&P500 (από το 2008 έως ότου η Fed
ξεκίνησε να αυξάνει τα επιτόκια στα τέλη του 2015) ήρθε στις
μέρες που η Fed ανακοίνωσε αποφάσεις πολιτικής. Γι 'αυτό,
παρά τις διαβεβαιώσεις της απερχόμενης προέδρου Janet Yellen
ότι η μείωση του ισολογισμού δεν θα είναι τίποτα - «σαν να
βλέπουμε το χρώμα να στεγνώνει», είπε - είναι αδύνατο να
αποκλείσει μια απότομη αντίδραση στις αγορές.
Η Fed σταμάτησε την αντικατάσταση ορισμένων ομόλογων λήξης
τον Οκτώβριο και έχει θέσει αποτελεσματικά τη διαδικασία
συρρίκνωσης του ισολογισμού της στον αυτόματο πιλότο, με τη
μείωση του ενεργητικού να επιταχύνεται κατά στάδια. Πενήντα
δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα θα αφαιρεθούν από τις αγορές
ομολόγων της χώρας μέχρι τον Οκτώβριο του επόμενου έτους.
Η τετραετής θητεία του Yellen ως προέδρου ξεκίνησε τον
Φεβρουάριο. Ο Πρόεδρος Donald Trump ονόμασε τον Jerome
Powell, πρώην διαχειριστή ιδιωτικών κεφαλαίων που είναι
αξιωματούχος της Fed από το 2012, για να την διαδεχτεί. Ο
Πάουελ έχει ψηφίσει με την Yellen σταδιακά την άρση των
κινήτρων και αναμένεται να διατηρήσει τη συνέχεια στη
νομισματική πολιτική. Ένας Ρεπουμπλικανός που διορίστηκε από
τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, έχει κερδίσει τη φήμη του ως μη-
ιδεολογικοποιημένος και ρεαλιστής. Συμφωνεί με τις εκκλήσεις
του Λευκού Οίκου να διευκολύνει τις οικονομικές ρυθμίσεις.
Τράπεζα της Ιαπωνίας
Ο κυβερνήτης της Τράπεζας της Ιαπωνίας Haruhiko Kuroda και
το συμβούλιο του δεσμεύτηκαν να διατηρήσουν τα κίνητρα μέχρι
να φθάσει ο πληθωρισμός πάνω από το 2%, ένα επίπεδο που
σχεδόν κανένας οικονομολόγος δεν βλέπει στον ορίζοντα για τα
επόμενα χρόνια. Ακόμα, ο ρυθμός τυπώματος χρήματος θα
επιβραδυνθεί. Ένας λόγος είναι ότι η BOJ έχει δημιουργήσει
ένα τέτοιο τεράστιο απόθεμα κρατικών ομολόγων - περισσότερο
από το 40% της αγοράς – κι ότι δεν χρειάζεται πλέον να
αγοράζει για να κρατήσει τη 10ετή απόδοση γύρω στο μηδέν,
δηλαδή το στόχο που υιοθέτησε το τελευταίο έτος.
Η πενταετής θητεία του Kuroda λήγει τον Απρίλιο. Όταν
ορίστηκε το 2013, η θητεία του διάρκειας τριών δεκαετιών στο
υπουργείο Οικονομικών και η αισιόδοξη, σχεδόν πειστική
προσωπικότητά του βοήθησαν να εξασφαλιστεί η επιβεβαίωσή του
στη θέση αυτή. Έκτοτε, κλονίστηκε από ένα ίδρυμα το οποίο
επί μακρόν επικρίθηκε ότι έκανε λίγα πράγματα για να
τραβήξει την Ιαπωνία από τη στασιμότητα.
Τώρα είναι οι δημοσιονομικά συντηρητικοί που είναι κακοί:
Λένε ότι οι εύκολες πολιτικές χρημάτων του Kuroda επέτρεψαν
στην κυβέρνηση του πρωθυπουργού Shinzo Abe να αποφύγει την
καταπολέμηση του μεγαλύτερου δημόσιου χρέους στον κόσμο.
Οι εκκλήσεις τους για μια περισσότερο συγκεντρωτική πολιτική
είναι πιθανό να παραμείνουν ανοιχτές μετά τις βουλευτικές
εκλογές της 22ας Οκτωβρίου, οι οποίες σταθεροποίησαν την
εξουσία του κυβερνώντος κόμματος. Οι παρατηρητές της αγοράς
πιστεύουν ότι ο Abe, ο οποίος λέει ότι έχει "πλήρη
εμπιστοσύνη" στις ικανότητες του Kuroda, θα τον ανταμείψει
με μια άνευ προηγουμένου δεύτερη πλήρη θητεία.
Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας
Η κεντρική τράπεζα της Κίνας είναι πιο αδιαφανής από τις
αντίστοιχες άλλων κρατών. Ωστόσο, υπάρχει σαφής συναίνεση
μεταξύ των παρατηρητών της Κίνας ότι οι αξιωματούχοι το 2018
είναι πιθανό να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να
μειώσουν τη συγκέντρωση- ρεκόρ του χρέους στο
χρηματοπιστωτικό σύστημα από την παγκόσμια κρίση.
Στη συνάντηση του Κομμουνιστικού Κόμματος τον Οκτώβριο, ο
Πρόεδρος Xi Jinping επανέλαβε ότι η αποτροπή των οικονομικών
κινδύνων είναι μία από τις κορυφαίες προτεραιότητές του. Ένα
σημάδι αυτής της δέσμευσης ήταν η προώθηση του Liu He στο
25μελές Πολιτικό Γραφείο. Ένας σύμβουλος στρατηγικής του Xi
σε οικονομικά θέματα, έχει υποστηρίξει τη μείωση του χρέους.
Παρά τα επίπεδα ελέγχου κεφαλαίων, οι ενέργειες της Λαϊκής
Τράπεζας της Κίνας εξακολουθούν να στροβιλίζουν τις αγορές
σε όλο τον κόσμο. Μια αιφνιδιαστική κίνηση τον Αύγουστο του
2015 να υποτιμήσει το κινεζικό νόμισμα αποδείχτηκε τόσο
ανησυχητική που η Fed προχώρησε ένα ευρέως αναμενόμενο
ποσοστό αύξησης τον επόμενο μήνα.
Ο κυβερνήτης Zhou Xioachuan έχει μείνει στη θέση του εδώ και
σχεδόν 15 χρόνια. Το ζήτημα του ποιος θα τον αντικαταστήσει
έγινε πιο επείγον, αφού υπαινίχθηκε στο πρόσφατο συνέδριο
του κόμματος ότι είναι έτοιμος να συνταξιοδοτηθεί. Παρόλο
που η κεντρική τράπεζα λαμβάνει οδηγίες απευθείας από την
κυβέρνηση, η επιλογή για την κορυφαία αυτή θέση εξακολουθεί
να έχει σημασία. Ο διάδοχος του Zhou θα πρέπει να σχεδιάσει
μια νομισματική πολιτική που να εξισορροπεί την ανησυχία του
για το χρέος με την υποστήριξη μιας οικονομίας που
μετατοπίζεται σε μια πιο αργή πορεία ανάπτυξης. |
