|
Παρόλο
που αυτή η ανέκδοτη ιστορία είναι σίγουρα αξιέπαινη για την
ηγεσία της NASA, αποτελεί ένα ακόμη καλύτερο παράδειγμα για
τους «ακόλουθους» του ηγέτη. Οι ηγέτες πρέπει να είναι σε
θέση να ανάβουν τη φλόγα, αλλά οι followers είναι αυτοί που
την κρατούν ζωντανή.
Είμαστε
όλοι ειδικοί στην ηγεσία
Κατά τη
διάρκεια της ζωής μας, βιώνουμε πολλά διαφορετικά είδη
ιεραρχίας. Από τα νηπιακά μας χρόνια, τις σχολικές ημέρες
μέχρι τις φιλίες και τις αθλητικές ομάδες, οι πρώιμες
εμπειρίες μάς προετοιμάζουν για την ενηλικίωση και τις
ποικίλες ιεραρχικές δομές της. Εντός των δομών αυτών,
αντιμετωπίζουμε διαφορετικά είδη τυπικής και άτυπης ηγεσίας.
Είτε οι εμπειρίες μας είναι καλές είτε κακές, λαμβάνουμε
ισχυρά μαθήματα.
Η πιο
μεγάλη σε διάρκεια εμπειρία στην ηγεσία δεν είναι στο
επαγγελματικό μας περιβάλλον, αλλά στην κοινωνική ζωή. Εδώ
πραγματοποιούνται άτυπες, αλλά παρόλα αυτά ισχυρές - και
μερικές φορές δύσκολες - μορφές ηγεσίας. Για παράδειγμα οι
οικογενειακές δομές, ο κύκλος της φιλίας, ακόμη και η σχέση
μεταξύ ενός κατοικίδιου και του ιδιοκτήτη του.
Σε πολλές
περιπτώσεις, οι ρόλοι ηγέτη και «ακόλουθου» εναλλάσσονται με
την πάροδο του χρόνου. Η ηγεσία είναι μια σταθερή ανταλλαγή
μεταξύ αρχηγού και «ακόλουθου». Είναι τόσο λεκτική, όσο και
μη λεκτική. Η δύναμη της σχέσης τους εξαρτάται από την
ικανότητα του ενός να υποστηρίζει τον άλλο. Το να είσαι
καλός ηγέτης περιλαμβάνει να γνωρίζεις τις δικές σου
δυνάμεις και αδυναμίες. Απαιτεί να είσαι σε θέση να ακούσεις
και να ακολουθήσεις κάποιον κατώτερο σου, αν η εμπειρία του,
του προσφέρει έναν προσωρινό ηγετικό ρόλο.
Ένας νέος
ηγέτης πρέπει να έχει απήχηση τόσο στους ανωτέρους του, όσο
και στους κατωτέρους του. Πρέπει να ενταχθεί σε μια σύνθετη
αρχιτεκτονική της επίσημης και άτυπης ηγεσίας, ενώ παράλληλα
εκτελεί τον ρόλο του στο δικό του πεδίο δράσης.
Τα
παρακάτω διαγράμματα δίνουν μια εικόνα για αυτά τα οποία και
οι «ακόλουθοι» και οι ηγέτες θεωρούν ως τα πιο σημαντικά
χαρακτηριστικά ηγεσίας. Οι «ακόλουθοι» αναμένουν ότι οι
ηγέτες θα είναι υποδειγματικές προσωπικότητες με χάρισμα,
κατανόηση και κοινωνικές δεξιότητες.
Οι ηγέτες
λένε ότι η ηγεσία περιλαμβάνει την παροχή σαφών κατευθύνσεων,
με στόχο την επιτυχία και την ανάπτυξη, καθώς και την
παρακίνηση μιας ομάδας. Ο ιδανικός ηγέτης πρέπει να
εκπληρώσει τις προσδοκίες τόσο των «ακολούθων» του, όσο και
των άλλων ηγετών. Η δημιουργία ενός προφίλ για την
προσέλκυση τέτοιων ηγετών είναι ένα διπλό καθήκον.
Πρώτον,
πώς μπορούμε να αξιολογήσουμε τους έμπειρους ηγέτες με αυτά
τα κριτήρια; Δεύτερον, πώς μπορούμε να εντοπίσουμε όσους
έχουν ισχυρό ηγετικό δυναμικό, αλλά που για κάποιο λόγο δεν
το έχουν ποτέ εκπληρώσει. Σε κάθε οργάνωση, μπορεί να
υπάρχουν εξαιρετικές ηγετικές προσωπικότητες που ποτέ δεν
πίστεψαν ότι όντως είναι ή που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία
να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους. Πηγαίνετε να τους
βρείτε!
Τι να
ψάξετε;
Η
επιτυχία ενός ηγέτη εξαρτάται από τον αποτελεσματικό
συνδυασμό πέντε παραγόντων:
Χαρακτήρας
Ο
χαρακτήρας είναι ένα βασικό συστατικό για τη δημιουργία μίας
μακροχρόνιας θετικής συνεργασίας μεταξύ ενός ηγέτη και της
ομάδας του. Η θετική συνεργασία είναι η ικανότητα
βελτιστοποίησης των δυνάμεων και των δεξιοτήτων μιας ομάδας,
δημιουργώντας μια ισχυρή κοινή προσπάθεια σε μια κοινή
κατεύθυνση. Ο χαρακτήρας του ηγέτη πρέπει να συνδυάζει όλα
τα soft skills που επιτρέπουν τη συναισθηματική δυναμική σε
μια ανταλλαγή ηγεσίας.
Στο
παραπάνω σχήμα, οι «ακόλουθοι» εξέφρασαν μια σαφή άποψη για
τα χαρακτηριστικά ενός ιδανικού ηγέτη. Αυτά περιλαμβάνουν
την ακεραιότητα, την κατανόηση, τις επικοινωνιακές
δεξιότητες, την σεμνότητα, την αυθεντικότητα, τη δύναμη και
την αποφασιστικότητα.
Πιστεύω
ότι το τελευταίο χαρακτηριστικό ενός ηγέτη είναι η ικανότητα
να ακούει, να κατανοεί και να νιώθει τις ανάγκες, τους
φόβους και τις προσδοκίες κάθε μέλους της ομάδας. Χωρίς αυτό,
δεν υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη και δεν είναι δυνατόν να
ενώσει μία ομάδα με στόχο την επιτυχία.
Ένας
ηγέτης με έναν δυναμικό συνδυασμό κατανόησης,
συναισθηματικής νοημοσύνης και ισχυρών αξιών είναι πιο
πιθανό να ακολουθείται από ότι ένας έξυπνος και πολύ
επιτυχημένος που δεν μπορεί να βρει μια κοινή γλώσσα
επικοινωνίας με την ομάδα του.
Δυνατότητες
Όσον
αφορά τις δυνατότητες, η δημιουργικότητα ενός ηγέτη και η
ετοιμότητά του να διερευνήσει μία άγνωστη περιοχή είναι
πρωταρχικής σημασίας. Ένας ηγέτης αναζητά μια απάντηση χωρίς
καν να έχει ερωτηθεί. Αναγνωρίζει τη σωστή ερώτηση και
επιλέγει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η ομάδα του, για
να αναζητήσει την απάντηση.
Η
δημιουργικότητα είναι θέμα οπτικής. Εξαρτάται σε μεγάλο
βαθμό από τα προσωπικά κίνητρα. Αποτελεί τη σπονδυλική στήλη
μιας δυναμικής και αποτελεσματικής ηγεσίας. Ένας γεννημένος
ηγέτης είναι γεμάτος από ιδέες, προτάσεις και λύσεις.
Προκειμένου να βρεθούν οι σωστές ερωτήσεις, ένας ηγέτης
χρειάζεται εξειδίκευση για το εκάστοτε θέμα, έτσι ώστε να
μπορεί να αντιμετωπίσει τις άγνωστες πτυχές ενός
συγκεκριμένου προβλήματος. Χρειάζεται, επίσης, εξειδίκευση
στην καθοδήγηση της διαδικασίας, επιτρέποντας στην ομάδα του
να συμμετάσχει στη λύση, αντί να είναι πνιγμένη από το
πρόβλημα. Η εξειδίκευση είναι απαραίτητη σε έναν καλό ηγέτη,
αλλά θα υποστηρίξει και θα ενισχύσει την ηγεσία μόνο εάν
συνδυαστεί με άλλα χαρακτηριστικά.
Ο
πολλαπλασιαστής δύναμης για τη δημιουργικότητα είναι η
λογική σκέψη. Δεν έχει νόημα να έχει κανείς μεγάλα οράματα
και ιδέες, αν είναι ουτοπικό να εφαρμοστούν. Η λογική σκέψη
κάνει τις ιδέες συνεπείς και δομημένες, ώστε να μπορούν να
κατανοηθούν και να εφαρμοστούν από την ομάδα. Η λογική σκέψη
απλοποιεί μια έννοια όσο το δυνατόν περισσότερο,
διευκολύνοντας την κατανόησή της χωρίς να χάσει όμως την
ευρύτερη εικόνα.
Στάση
Ένας
ηγέτης πρέπει να είναι έτοιμος, πρόθυμος και ικανός να
εγκαταλείψει τη ζώνη άνεσής του. Πρέπει να είναι έτοιμος για
νέες προκλήσεις, να είναι σε θέση να έχει κίνητρα χωρίς
επιρροές από τρίτους, να είναι έτοιμος για αυτοκριτική.
Ένας
ηγέτης ασκεί αυτοπειθαρχία. Έχει μια θετική στάση σε ό, τι
κάνει.
"Αν
θέλετε να αλλάξετε τον κόσμο, ξεκινήστε στρώνοντας το
κρεβάτι σας", δήλωσε ο πρώην διοικητής του United States
Special Operations (USN), Ναύαρχος William H. McRaven, κατά
τη διάρκεια της ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο του Τέξας το
2014.
Η μέρα
ενός ηγέτη ξεκινάει νωρίς το πρωί, με μικρές ενέργειες, όπως
το να στρώσει το κρεβάτι του ή να πάει για τζόκινγκ, παρά
τις κακές καιρικές συνθήκες. Ο ηγέτης ξεκινάει με απλές και
εύκολες νίκες. Μεμονωμένα, τέτοιες ενέργειες μπορεί να
φαίνονται άσχετες. Ωστόσο, όταν γίνονται με συνέπεια, δίνουν
μια σαφή εικόνα του ατόμου.
Δεν
υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στη δημιουργικότητα και την
αυτοπειθαρχία.
Η
αυτοπειθαρχία σημαίνει να οργανώνει κανείς τη διαχείριση της
καθημερινής ρουτίνας χωρίς να χάνει χρόνο με το να το
σκέφτεται. Η αυτοπειθαρχία βοηθά στην οργάνωση της ημέρας
και η οργάνωση της ημέρας βοηθάει στο να βρει κανείς χρόνο,
για να σκεφτεί και να είναι δημιουργικός.
Τα απλά
πράγματα όπως συνέπεια και η υγιής, καθαρή και καλά
περιποιημένη εμφάνιση είναι σημάδια μιας σεβαστής στάσης από
τους άλλους και τον ίδιο μας τον εαυτό. Ένας «ακόλουθος»,
είναι ευκολότερο να σέβεται και να ακολουθεί κάποιον που
σέβεται τον εαυτό του.
Προσαρμοστικότητα στο περιβάλλον
Απαιτείται ευαισθησία για να ενσωματωθεί κανείς σε ένα
υπάρχον πλαίσιο σχέσεων. Η ανάληψη ενός ηγετικού ρόλου σε
έναν οργανισμό σημαίνει τη δημιουργία εποικοδομητικών
σχέσεων με ανώτερους και υφισταμένους.
Ειδικά σε
ένα πολύπλοκο περιβάλλον που εξαρτάται από δυναμικές και
ταχείες διαδικασίες, η συμβατότητα των νέων ηγετών με την
ταυτότητα του οργανισμού και το ανθρώπινο δυναμικό θα
διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο. Οι καλοί τρόποι, η ευγένεια
και η φροντίδα είναι πολύτιμα χαρακτηριστικά. Βοηθούν στην
αποφυγή, τον περιορισμό ή την μείωση πιθανής τριβής.
Πάθος
Το πάθος
δίνει συναίσθημα σε μια ανταλλαγή ηγεσίας. Το πάθος αυξάνει
κατά πολύ τις δυνατότητες μιας ομάδας, ενισχύει τη δύναμή
της και αυξάνει την αντοχή της. Το πάθος είναι η ποίηση της
ηγεσίας. Όπως ένας ποιητής μιλάει στις καρδιές των ανθρώπων,
ένας ηγέτης μιλάει στις καρδιές των υφισταμένων. Ενώ ψάχνετε
για έναν μεγάλο ηγέτη, αναζητήστε ένα άτομο που μπορεί να το
κάνει αυτό. Κάθε ανταλλαγή ηγεσίας που θα περιλαμβάνει αυτό
το άτομο θα έχει θεαματικά αποτελέσματα.
Κάθε
οργάνωση χρειάζεται αρχές και αξίες ηγεσίας
Η ηγεσία
δεν αφορά τα άτομα. Μόλις βρεθεί ένας νέος ηγέτης, η ηγεσία
του οργανισμού παραμένει μια κοινή ευθύνη σε ολόκληρη την
κοινότητα των ηγετών της, καθώς και μεταξύ των ηγετών και
των «ακολούθων». Κάθε ηγέτης έχει την ευθύνη να καθοδηγεί
με σταθερό ρυθμό, ο καθένας στο δικό του επίπεδο και σύμφωνα
με τις αξίες και τις αρχές του οργανισμού του.
Η
επιτυχία εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο ένας
οργανισμός ορίζει τις βασικές αρχές ηγεσίας. Πρέπει να
επιλέξει ηγέτες που έχουν επαρκές επίπεδο καινοτομίας και
ανεξάρτητης προσωπικότητας, αλλά που μπορούν, επίσης, να
κατανοήσουν και να εφαρμόσουν τις αρχές του οργανισμού. Όταν
ορίζετε τις ηγετικές σας αξίες, όλα φαίνονται πιθανά.
Stefano Trojani -
Head of Security Affairs, World Economic Forum Geneva
Μετάφραση:
Μαρία Γαλανάκη
- EBR |
