----------------

Την Κυριακή, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, επανεκλέχθηκε για τρίτη συνεχόμενη θητεία, αφού το δεξιό κόμμα του, το Fidesz, κέρδισε το 48% των ψήφων, [ποσοστό] αρκετό για μια υπερ-πλειοψηφία των δύο τρίτων στο κοινοβούλιο. Ήταν μια αποφασιστική νίκη για τον Orban, ο οποίος τα τελευταία χρόνια συγκρούστηκε δημοσίως με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθιστάμενος για πολλούς ένα σύμβολο του αντι-φιλελεύθερου εθνικισμού [1] που τώρα αναδύεται σε ολόκληρη την Δύση.

Η νίκη του Όρμπαν είναι προϊόν πολλών παραγόντων, αλλά τρεις ξεχωρίζουν: Η συστηματική εξασθένιση του δημοκρατικού συστήματος της Ουγγαρίας, η επιτυχία της αντι-μεταναστευτικής πλατφόρμας του Όρμπαν και ο κατακερματισμός της αντιπολίτευσης.

ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΩΝΤΑΣ

Το πρώτο συστατικό στην εκλογική κυριαρχία του Fidesz είναι το ξαναγράψιμο των κανόνων της ουγγρικής δημοκρατίας [2]. Το κόμμα ξεκίνησε την τρέχουσα σειρά νικών του το 2010, όταν η απογοήτευση των Ούγγρων με την σοσιαλιστική κυβέρνηση -και γενικότερα με τις συνέπειες της μετακομμουνιστικής μετάβασης και της οικονομικής κρίσης της περιόδου 2008-9- επέτρεψε στο Fidesz να κατακτήσει μια συνταγματική υπερ-πλειοψηφία, την οποία χρησιμοποίησε για να υιοθετήσει ένα νέο σύνταγμα, να αλλάξει τους εκλογικούς νόμους της χώρας και να ασκήσει κυβερνητικό έλεγχο στα ανεξάρτητα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και να προβεί σε άλλες, λιγότερο εμφανείς αλλαγές.

Ο Βίκτορ Όρμπαν απευθύνεται σε υποστηρικτές του, στην Βουδαπέστη, τον Απρίλιο του 2018. LEONHARD FOEGER / REUTERS

---------------------------------------------------------------------------

Στην Ουγγαρία, οι οικονομικές ανησυχίες των ψηφοφόρων και η γενική δυσαρέσκεια με το πολιτικό σύστημα, τόσο πριν όσο και μετά τις εκλογές του 2010, επέτρεψαν στο Fidesz να εφαρμόσει αυτές τις ριζικές αλλαγές χωρίς να προκαλέσει αποτελεσματική δημόσια αντίθεση. Η Ουγγαρία θα πρέπει να χρησιμεύσει ως σημαντικό μάθημα για άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Η αυξανόμενη ανισότητα και η κοινωνική ένταση ενδέχεται να υπονομεύσουν τα θεμέλια της δημοκρατίας και να προκαλέσουν μια εξέγερση ενάντια στην ελίτ, επιτρέποντας την άνοδο των δυνάμεων κατά του κατεστημένου (και, στην περίπτωση της Ουγγαρίας, των αντιδημοκρατικών δυνάμεων), που υπόσχονται να καταργήσουν το status quo.

Επιπλέον, από τη νίκη του κόμματός του το 2014, ο Orban έχει γίνει ακόμα πιο ριζοσπαστικός. Εκείνο το έτος, δήλωσε ανοιχτά [3] την επιθυμία του να οικοδομήσει ένα «αντι-φιλελεύθερο κράτος» και να γίνει πιο αυταρχικός όσον αφορά τόσο την πολιτική όσο και την ρητορική. Το 2017, κλιμάκωσε τον πόλεμό του στις μη κυβερνητικές οργανώσεις [4] με ένα νομοσχέδιο που στόχευε τις ΜΚΟ που απολάμβαναν ξένη χρηματοδότηση και υιοθέτησε έναν άλλο αμφιλεγόμενο νόμο που έκανε δύσκολο στο Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης [5], να λειτουργεί στην χώρα. Και σε μια σημαντική ομιλία του κατά την διάρκεια της εκστρατείας του 2018, υποσχέθηκε να καταστήσει τους αντιπάλους του «ηθικά, πολιτικά και νομικά υπόλογους» μετά τις εκλογές -μια απειλή που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία των τελευταίων ετών.

Αυτές οι πολιτικές και οι ρητορικές άρχισαν να υπονομεύουν την δημοκρατία της Ουγγαρίας. Πριν από τέσσερα χρόνια, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη κατέληξε [6] στο συμπέρασμα ότι οι εκλογές της χώρας ήταν ελεύθερες αλλά όχι δίκαιες -οι ψηφοφόροι μπορούσαν να ψηφίσουν όποιον επέλεγαν, αλλά το πεδίο ανταγωνισμού είχε κλίνει υπέρ της κυβέρνησης. Η ίδια εκτίμηση ισχύει [7] για τις εκλογές της Κυριακής. Στους ψηφοφόρους προσφέρθηκε ποικιλία επιλογών μεταξύ κομμάτων και υποψηφίων, αλλά αρκετοί παράγοντες έδωσαν στο κυβερνών κόμμα αδικαιολόγητα πλεονεκτήματα. Όπως και το 2014, οι πρόσφατες εκλογές χαρακτηρίζονταν από τους κανονισμούς για την προεκλογική εκστρατεία που ευνόησαν σαφώς το Fidesz, από τη μεροληπτική κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης, και από το θόλωμα του ορίου μεταξύ του κυβερνώντος πολιτικού κόμματος και του κράτους. Υπό αυτές τις συνθήκες, μια νίκη-έκπληξη της αντιπολίτευσης θα σήμαινε ότι εξακολουθεί να είναι δυνατόν να ξεπεραστούν τα εμπόδια που έχει δημιουργήσει το Fidesz. Προς το παρόν, φαίνεται ότι δεν είναι.

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΕΧΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ

Ένα άλλο σαφές μάθημα από τις εκλογές της Ουγγαρίας είναι ότι η μετανάστευση ήταν ένα νικηφόρο θέμα για τον Orban. Πράγματι, ο Orban ήταν τόσο πεπεισμένος ότι η σκληρή στάση του θα ήταν αρκετή για να κερδίσει που το Fidesz έκανε την [προεκλογική] εκστρατεία του αποκλειστικά πάνω στην αντίθεσή του στη μετανάστευση -το κόμμα δεν συνέταξε μια εκλογική πλατφόρμα, δεν έκανε οικονομικές ή κοινωνικές υποσχέσεις, και δεν συμμετείχε σε καμία συζήτηση.

Από τότε που ξεκίνησε η ευρωπαϊκή μεταναστευτική κρίση στα τέλη του 2015, η μετανάστευση υπερκάλυψε όλα τα υπόλοιπα ζητήματα στην Ουγγαρία -από την άποψη αυτή, η απόφαση του Orban το 2015 να κλείσει τα σύνορα της χώρας του και η συνεχιζόμενη αμφισβήτηση των αιτημάτων της ΕΕ να αποδεχθεί πρόσφυγες, είναι αμφότερες πολιτικά δημοφιλείς [κινήσεις]. Η μετανάστευση έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό εργαλείο για την κινητοποίηση των λιγότερο μορφωμένων ψηφοφόρων, κυρίως σε αγροτικές περιοχές και σε άλλες πόλεις εκτός της Βουδαπέστης. Ο Όρμπαν έχει πείσει με επιτυχία την βάση του ότι μόνον αυτός και η κυβέρνησή του μπορούν να προστατεύσουν την χώρα από την «μουσουλμανική εισβολή» και την ολέθρια επιρροή των ξένων, συμπεριλαμβανομένων των Βρυξελλών, του γεννημένου στην Ουγγαρία Αμερικανού δισεκατομμυριούχου George Soros, των Δυτικών φιλελεύθερων και, πιο πρόσφατα, των Ηνωμένων Εθνών.

Αν και οι έρευνες δείχνουν ότι οι Ούγγροι γνωρίζουν κάποια από τα μειονεκτήματα της διακυβέρνησης Orban -μια δημοσκόπηση από την Ipsos MORI δείχνει ότι το 72% των Ούγγρων είναι δυσαρεστημένο [8] με το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας και σύμφωνα με τον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς της Transparency International [9] η Ουγγαρία βρίσκεται στην δεύτερη θέση από το τέλος στην ΕΕ όσον αφορά την διαφθορά- για πολλούς ο φόβος των μεταναστών υπερισχύει των άλλων ανησυχιών. Από το 2015, ο Orban έχει τοποθετήσει τη μετανάστευση στην κορυφή της ατζέντας του, εκμεταλλευόμενος επιδέξια την τεράστια αυτοκρατορία των μέσων ενημέρωσης του κόμματός του, στην διαδικασία. (Αυτή η αυτοκρατορία περιλαμβάνει όλα τα δημόσια μέσα μαζικής ενημέρωσης της χώρας, τα οποία ουσιαστικά λειτουργούν ως επέκταση του τμήματος επικοινωνιών του κυβερνώντος κόμματος). Ο Orban έχει δαπανήσει εκατομμύρια ευρώ από το δημόσιο χρήμα για την διάδοση της προπαγάνδας του χρησιμοποιώντας τις αποκαλούμενες εθνικές διαβουλεύσεις –αποτελεσματικές, δαπανηρές, χρηματοδοτούμενες από χρήματα των φορολογουμένων προωθητικές δημοσκοπήσεις, στις οποίες τα ερωτηματολόγια με τις χειραγωγικές ερωτήσεις απεστάλησαν σε κάθε νοικοκυριό στην Ουγγαρία, συνοδευόμενα από εκστρατείες ενημέρωσης (στην πραγματικότητα, προπαγάνδα) στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Η εμπειρία των τελευταίων ετών δείχνει ότι αυτές οι εθνικές διαβουλεύσεις είχαν μεγάλο αντίκτυπο στον δημόσιο διάλογο και στις συμπεριφορές [10]. Μια ξεκάθαρη επίδραση είναι ότι το 48% των ψηφοφόρων της Ουγγαρίας την Κυριακή προφανώς φοβούνταν τη μετανάστευση περισσότερο από ότι τους ένοιαζαν τα σκάνδαλα διαφθοράς και τα άλλα προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Και δεδομένου ότι οι επιχειρηματίες κοντά στον πρωθυπουργό έχουν αποκτήσει μεγάλα μερίδια των ουγγρικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, το Fidesz έχει σχεδόν μονοπωλήσει την ροή των πληροφοριών προς τους [πολιτικά] αδέσμευτους και τους απληροφόρητους. Σήμερα, οι φωνές της αντιπολίτευσης έχουν πολύ μικρή δυνατότητα να προσεγγίσουν εκείνους τους ψηφοφόρους της υπαίθρου που δεν χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο. Αυτό συμβάλλει επίσης στο διευρυνόμενο ρήγμα μεταξύ της αστικής και της αγροτικής Ουγγαρίας και συνεπώς στην τεράστια επιτυχία της κυβερνητικής προπαγάνδας κατά της μετανάστευσης στην ύπαιθρο.

ΜΙΑ ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Ο τρίτος σημαντικός παράγοντας πίσω από τη νίκη του Όρμπαν είναι η δική του επιτυχία στην ένωση της δεξιάς, σε μια εποχή όπου η αντιπολίτευση είναι αδύναμη και διχασμένη. Ο Orban κράτησε το στρατόπεδό του ενωμένο για περισσότερα από 15 χρόνια, χρησιμοποιώντας τόσο τον οικονομικό όσο και τον πολιτιστικό εθνικισμό για να ενισχύσει την υποστήριξη από τα περισσότερα από δύο εκατομμύρια ψηφοφόρους που αποτελούν την βάση του Fidesz. Το 2009, ο Orban έθεσε ένα όραμα στο οποίο το Fidesz θα μπορούσε να παραμείνει στην εξουσία για 15 έως 20 χρόνια αν ήταν ικανό να εδραιωθεί ως «κεντρική πολιτική δύναμη», με την αντιπολίτευση διχασμένη σε αριστερούς και ακροδεξιούς συνασπισμούς. Μετά την κατάρρευση του Σοσιαλιστικού Κόμματος και την άνοδο του ακροδεξιού Jobbik κατά την διάρκεια της θητείας του την περίοδο 2006-10, η προφητεία του Orban έγινε πραγματικότητα και το Fidesz έγινε το μόνο σημαντικό κόμμα στο ουγγρικό πολιτικό τοπίο.

Όχι μόνο η αντιπολίτευση της χώρας χωρίζεται μεταξύ της αριστεράς και της ακροδεξιάς, αλλά η ίδια η αριστερά είναι ιδιαιτέρως κατακερματισμένη, δηλαδή δεν υπάρχει ούτε ένα κεντροαριστερό κόμμα συγκρίσιμο με την θέση του Fidesz στην κεντροδεξιά. Τα αριστερά και φιλελεύθερα αντιπολιτευόμενα κόμματα της Ουγγαρίας δεν έμαθαν τίποτα από το φιάσκο τους το 2014, όταν η αποτυχία τους να συντονιστούν επέτρεψε στο Fidesz να κερδίσει μια άλλη υπερ-πλειοψηφία, και φέτος συνεργάστηκαν ακόμη λιγότερο από ό, τι στις τελευταίες εκλογές. Στο μεγαλύτερο μέρος της [προεκλογικής] εκστρατείας του 2018 -και παρά τις τεράστιες πιέσεις από την πλειονότητα των Ούγγρων πολιτών που ήθελαν αλλαγή- τα αριστερά και τα φιλελεύθερα κόμματα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποιος θα κυριαρχεί στην αριστερά στο μέλλον, αντί να εργάζονται μαζί για να αντικαταστήσουν το Fidesz.

Ένας άνδρας βγαίνει από έναν θάλαμο ψηφοφορίας στην Βουδαπέστη, τον Απρίλιο του 2018. LEONHARD FOEGER / REUTERS

-------------------------------------------------------------------

Μια ξεκάθαρη ένδειξη αυτού του διχασμού ήταν η έλλειψη μιας γενικής εκλογικής λίστας που θα περιελάμβανε όλα τα αριστερά και τα φιλελεύθερα κόμματα. Αυτά τα κόμματα θα έπρεπε να επικεντρώσουν όλες τις ενέργειές τους στην προσφορά μιας κοινής εναλλακτικής λύσης έναντι του αντι-φιλελεύθερου καθεστώτος του Orban. Αντίθετα, υπήρξε ένας έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των Σοσιαλιστών, του αριστερού φιλελεύθερου Δημοκρατικού Συνασπισμού και των Πρασίνων, για την ηγετική θέση στην αριστερά. Αυτά τα κόμματα ένωσαν τις δυνάμεις τους μόνο σε μια μικρή μειοψηφία των μονοεδρικών εκλογικών περιφερειών της χώρας, πράγμα που σημαίνει ότι σε πολλές περιοχές όπου μια ενωμένη αντιπολίτευση θα είχε την ευκαιρία να κερδίσει, η ψήφος της αντιπολίτευσης χωρίστηκε μεταξύ πολλών υποψηφίων. Αν και η πλειοψηφία του Fidesz δεν αμφισβητήθηκε ποτέ, η ικανότητα του κόμματος να κερδίσει μια άλλη υπερ-πλειοψηφία εξαρτήθηκε πράγματι από την έλλειψη εκλογικού συντονισμού της αριστεράς. Ως εκ τούτου, το Fidesz κατάφερε να κερδίσει τα δύο τρίτα των εδρών στο κοινοβούλιο παρά το γεγονός ότι έλαβε λιγότερο από το 50% των ψήφων.

ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ΤΙ;

Το βασικό ερώτημα είναι τώρα το πώς θα αντιδράσει ο Orban στην τρίτη συνεχόμενη νίκη του. Τίποτα από τα τελευταία οκτώ χρόνια δεν δείχνει ότι η συμφιλίωση θα είναι στην ατζέντα. Η αδυναμία της αντιπολίτευσης είναι πιθανό να κρατήσει το Fidesz επικεντρωμένο στους άλλους εχθρούς του –δηλαδή, τις Βρυξέλλες, τον Soros, τις ΜΚΟ, το Πανεπιστήμιο Κεντρικής Ευρώπης και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Η κυβέρνηση μπορεί επίσης να λάβει μέτρα για περαιτέρω συγκέντρωση [της εξουσίας] με το να μειώσει την ισχύ των τοπικών κυβερνήσεων. Το δικαστικό σώμα, το οποίο έχει μέχρι στιγμής καταφέρει γενικά να διατηρήσει την αυτονομία του (το στριμωγμένο Συνταγματικό Δικαστήριο είναι μια ζωτική εξαίρεση), είναι επίσης πιθανόν να αποτελέσει έναν στόχο [11].

Πρόκειται για τεράστιες ανησυχίες για όλους τους Ούγγρους που διαφωνούν με την πολιτική του Όρμπαν. Ωστόσο, από διεθνή άποψη, τα σημαντικότερα στρατηγικά ζητήματα είναι ο βαθμός στον οποίο ο Orban θα προχωρήσει με την κριτική του για την ΕΕ και την παρεμπόδιση των κοινών ευρωπαϊκών πολιτικών, και πόση παρέμβαση θα είναι πρόθυμος να δεχθεί από τις Βρυξέλλες, οι οποίες ενέτειναν τις επικρίσεις τους για την κυβέρνησή του τα τελευταία χρόνια. Από την ευρωπαϊκή πλευρά, το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό οι ηγέτες της ηπείρου -ιδίως εκείνοι στο κοινοβουλευτικό κόμμα της ΕΕ, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα- θα ανεχθούν την ολοένα και πιο αυταρχική πολιτική της ουγγρικής κυβέρνησης. Εάν η ισχυρή κεντροδεξιά συμμαχία της ΕΕ εξακολουθεί να παρέχει πολιτική κάλυψη για την αυταρχική διακυβέρνηση του Όρμπαν, η δημοκρατική οπισθοχώρηση της Ουγγαρίας, η διάδοση της παραπληροφόρησης σχετικά με τις Βρυξέλλες και η κατάχρηση των κονδυλίων της ΕΕ θα συνεχιστούν σίγουρα.

Ο ANDRAS BIRO-NAGY είναι πολιτικός επιστήμονας και συν-διευθυντής του Policy Solutions, ενός ουγγρικού think tank.

Foreign Affairs

http://www.foreignaffairs.gr/articles/71728/andras-biro-nagy/giati-kerdise-o-ormpan?page=show

https://www.foreignaffairs.com/articles/hungary/2018-04-10/why-orban-won

Greek Finance Forum

Σχόλια Χρηστών