Στη Λευκωσία συνέρχεται την ερχόμενη Τρίτη (29 Ιανουαρίου) η 5η Σύνοδος των επτά Μεσογειακών κρατών MED7 (Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Μάλτα, Ελλάδα, Κύπρος). Τα συμμετέχοντα κράτη- πλην Ισπανίας- θα εκπροσωπηθούν στο  ανώτατο δυνατό επίπεδο. Στις 14 Ιανουαρίου στο Κάιρο, στη διάρκεια συνάντησης των υπουργών Ενέργειας Αιγύπτου, Ισραήλ, Ιορδανίας, Ελλάδας, Κύπρου και της Παλαιστινιακής Αρχής, ανακοινώθηκε η δημιουργία του Eastern Mediterranean  Gas Forum (EMGF) με Γραμματεία στην Αίγυπτο.

Είχαν προηγηθεί το προηγούμενο έτος τριμερείς  συναντήσεις των ηγετών Ελλάδας, Αιγύπτου, Κύπρου, των ηγετών Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου, και των ηγετών Ελλάδας, Ιορδανίας, Κύπρου. Υπήρξαν και διεργασίες Κύπρου Λιβάνου. Επί πλέον η Λευκωσία προωθεί εντατικά τη δημιουργία Γραμματείας με έδρα τη Λευκωσία για την τριμερή συνεργασία Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου.

Γιατί τα κράτη συνεργάζονται, συνασπίζονται και δημιουργούν συμμαχίες; Ο οφθαλμοφανής λόγος είναι για να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους, μέγιστον εκ των οποίων είναι η ασφάλειά τους  δηλαδή η διατήρηση της εδαφικής τους ακεραιότητας και της συναφούς ανεξαρτησίας τους.

Κανένα κράτος, αν και θα το ήθελε, δεν μπορεί να είναι αυτάρκες, να αυτοεξυπηρετείται, να λειτουργεί μονομερώς και αυθαίρετα καινα επιβάλλεται σε άλλα κράτη. Και αυτό διότι ουσιαστικά δεν του  το επιτρέπουν τα υπόλοιπα κράτη του συστήματος. Το διακρατικό σύστημα είναι εκ φύσεως αντιηγεμονικό.

Παλαιότερα, πριν τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη δημιουργία των Ηνωμένων Εθνών, πολλές από τις συνεργασίες και τους συνασπισμούς κατέληγαν σε συμμαχίες με ρήτρα πολέμου, ακριβώς για να εξουδετερωθούν πολεμοχαρή και επιδρομικά κράτη που επιδίωκαν ηγεμονία. Μετά το 1945 η συμμαχία με ρήτρα πολέμου προγράφθηκε ως εργαλείο πολέμου και στιγματίστηκε. Και γι’ αυτό δεν υπάρχουν σήμερα συμμαχίες με ρήτρα πολέμου.

Και για τον λόγο αυτό κανένας πόλεμος και οι συνέπειες του, δηλ. η κατοχή ξένων εδαφών, δεν νομιμοποιείται έστω και αν κράτη υποστηρίζουν πως οι “πόλεμοι” τους υπήρξαν “αμυντικοί” και πως κατέχουν ξένα εδάφοι για “άμυνα”, μέχρι να συμφωνηθεί  συνθήκη ειρήνης για αποσύρουν τις κατοχικές τους δυνάμεις.

Η περίπτωση του Ισραήλ είναι κλασική. Δεν μπορεί να νομιμοποίησει τις συνέπειες του πολέμου του 1967 που υποστηρίζει πως ήταν αμυντικός. Και η επιδρομική σήμερα Τουρκία, θα φύγει από τη Συρία. Και θα φύγει και από την Κύπρο. Πολύ αργοπορημένα -αλλά κάλιο αργά παρά ποτέ- η Κύπρος υιοθέτησε  τη θέση “μηδέν στρατεύματα, μηδέν εγγυήσεις” (Asker yok, Garanti yok).

Εφόσον δεν μπορούν να υπάρξουν συμμαχίες με ρήτρα πολέμου (και αν κάποιος αναρωτιέται, δεν υπάρχει τέτοια ρήτρα στο ΝΑΤΟ), η καλύτερη δυνατή εξέλιξη είναι η οικοδόμηση συνεργασιών/ συμμαχιών που να διέπονται από κανόνες (νόρμες) και κατανοήσεις, δηλ. κοινά αποδεκτούς “κανόνες παιγνιδιού”. Ιδεωδώς η καλύτερη εξέλιξη διακρατικών συνεργασιών είναι η οικοδόμηση διακρατικών θεσμών στη βάση κοινών αξιών και πεποιθήσεων, όπως είναι η ΕΕ- παρά τα προβλήματά της.

Έρχομαι και στα τρέχοντα. Τόσοι οι διεργασίες τών ΜED7 (σημειώνω πως και οι επτά είναι μέλη της ΕΕ) αλλά κυρίως οι τριμερείς συνεργασίες και η EMGF, αποσκοπούν στη “συστηματικοποίηση” συνεργασιών, δηλ. τη θεσμοθέτηση τους και την δημιουργία “κανόνων παιγνιδιού” των κρατών που εθελοντικά επιδιώκουν τη συνεργασία, παρά τη αντιπαράθεση.

Υπογραμμίζω πως τέτοιες συνεργασίες δεν πρέπει να εννοούνται ως δυνητικές “συμμαχίες πολέμου”. Κανείς από τους συμμετέχοντες στις προαναφερθείσες  συνεργασίες δεν πρόκειται, για παράδειγμα, να συνδράμει  την Κύπρο ή την  Ελλάδα πολεμικά,  σε περίπτωση που η Τουρκία προσπαθήσει “ετσιθελικά” να  τους επιβληθεί με πόλεμο. Όμως τέτοιες συνεργασίες λειτουργούν αποτρεπτικά εναντίον ενός επιδρομέα, περιορίζοντας τις επιλογές του. Και εξαρτάτα από την επιδεξιότητα, την ευρηματικότητα και  τις διασυνδέσεις (linkages) της διπλωματίας της Κύπρου και Ελλάδας, κατά πόσο μια πολεμοχαρής Τουρκία θα αποτραπεί, ή θα πετύχει να επιβληθεί.

Και κάτι τελευταίο αναφορικά με την τριμερή διπλωματία  και την EMGF. Δεν συμμετέχουν η Συρία, ο Λίβανος και η Τουρκία. Με τη σταδιακή επανένταξη της Συρίας θα πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες, εκ μέρους ιδιαίτερα της Κύπρου που έχει άμεσο συμφέρον στην προσέγγιση της Δαμασκού και της Βηρυτού. Εδώ το πρόβλημα δεν είναι  η Τουρκία αλλά η μη ύπαρξη συνομιλιών ειρήνης στο μέτωπο αυτό. Επείγει, δηλαδή, να επαναρχίσουν συνομιλίες ειρήνης μεταξύ Συρίας και Ισραήλ και Ισραήλ με την Παλαιστινιακή Αρχή. Χωρίς ειρηνευτικές συνομιλίες Συρία και Λίβανος θα απέχουν από συμμετοχή σε οποιαδήποτε συνεργασία για την παραγωγή σταθερότητας και ασφάλειας στη Μεσόγειο.

Ως προς την Τουρκία, είναι δική της επιλογή να αυτοαποκλείεται από Μεσογειακές συνεργασίες. Δεν την αποκλείουν τα συμμετέχοντα κράτη όπως προπαγανδίζει. Υπάρχουν “κανόνες παιγνιδιού” και αποδεκτές και μη αποδεκτές συμπεριφορές για να ευδοκιμήσουν διακρατικές συνεργασίες. Ο ετσιθελισμός, ο μιλιταρισμός και ο ηγεμονισμός, που χαρακτηρίζουν μια τζιχαντιστική Τουρκία, δεν είναι αποδεκτός. Η Τουρκία είναι παραγωγός ανασφάλειας και αστάθειας στην περιοχή. Εφόσον συνεχίσει το “βιολί” της, δεν υπάρχουν προοπτικές συνεργασίας μαζί της. Και αυτό αφορά και στις διμερείς σχέσεις με Λευκωσία και Αθήνα.

Υ. Γ. Κανονιοφόροι και τουρκικές εκλογές 

Η Τουρκία ανακοίνωσε τις μεγαλύτερες, εδώ και 20 χρόνια,  ναυτικές ασκήσεις σε Μεσόγειο και Εύξεινο Πόντο για τον Φεβρουάριο. Αποτελούν μέρος της εκφοβιστικής  της πολιτικής έναντι σε Ελλάδα και Κύπρο. Συνήθως ναυτικές ασκήσεις διεξάγει από τον Μάιο. ´Έχει ομως εκλογές τον Μάρτη και ο Μεγάλος Ηγέτης επιδιώκει και προεκλογικό σοβινιστικό παραλήρημα.

Μάριου Ευρυβιάδη

Greek Finance Forum

Σχόλια Χρηστών