Tweet

Οι δε πληθυσμοί σε ανεπτυγμένες χώρες έχουν εισέλθει σε μια φάση, κατά την οποία οι άνθρωποι αρχίζουν να ελέγχουν πτυχές της λειτουργικότητας των σπιτιών τους μέσω "έξυπνων" κινητών. Κι΄ οδεύουν ολοταχώς προς την εποχή που θα αλληλεπιδρούν με τις κατοικίες τους, όχι μέσω μιας συσκευής, αλλά με ...χειρονομίες. 

Προχωρώντας προς τα εμπρός, θα μπορούσαμε να δούμε ένα μέλλον όπου οι ίδιοι οι τοίχοι ενός σπιτιού θα έχουν μετεξελιχθεί σε ένα είδος ... συσκευής, που θα ανταποκρίνεται στις κινήσεις του ιδιοκτήτη. Κι ένα μέλλον όπου ρομπότ θα χτίζουν ασταμάτητα. Χωρίς μεσημεριανά διαλείμματα, ή συνδικαλιστική δράση. Οι πιο "προωθημένες" από αυτές τις εξελίξεις, όπως η πιο μαζική χρήση των ρομπότ - χτιστών, δεν θα συμβούν βέβαια αύριο, ούτε τον επόμενο χρόνο, αλλά σε κάθε περίπτωση διαμορφώνουν τις παγκόσμιες μεγα-τάσεις (global mega trends), από τις οποίες θα επηρεαστεί στο μέλλον και η ελληνική βιομηχανία δομικών υλικών.

Για τις τάσεις αυτές μίλησε σε εκδήλωση επιχειρηματικής δικτύωσης του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ) ο Τεχνικός και Προϊοντικός Διευθυντής της Knauf Γυψοποιία Α.Β.Ε.Ε, Νικόλαος Μπουλούκος, ο οποίος υπενθύμισε, ακόμη, ότι η μητρική της Knauf Hellas ενέκρινε επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 30 εκατ. ευρώ για το 2019-2020, που αφορά την κατασκευή νέας, μεγαλύτερης γραμμής παραγωγής γυψοσανίδων στο εργοστάσιο Αμφιλοχίας και για την ανάπτυξη νέων παραγωγικών δραστηριοτήτων στο εργοστάσιο Θεσσαλονίκης.

Κι αν το μέλλον απέχει σε κάποια πεδία, σε άλλα είναι ήδη ... παρόν. Για παράδειγμα ολοένα μεγαλύτερο έδαφος κερδίζει μεταξύ αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών και κατασκευαστών η χρήση των "ΒΙΜ", εργαλείων μοντελοποίησης της κτηριακής πληροφορίας, που επιτρέπουν στους χρήστες να επαναχρησιμοποιούν τις πληροφορίες ενός κτηρίου καθόλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του, ρίχνοντας τα κόστη και δημιουργώντας εντελώς νέα δεδομένα: για παράδειγμα, η μοντελοποίηση της απαιτούμενης ενέργειας για τη λειτουργία ενός κτηρίου μπορεί να ελαχιστοποιήσει τη χρήση της κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πρόβλεψη για το μέλλον από το παρόν δηλαδή...

Το σταυροδρόμι, η ευκαιρία και η σπίθα
 

"Η κατασκευή είναι σαφώς σε σταυροδρόμι. Το μέλλον όμως παραμένει φωτεινό, καθώς καλύτερα δομικά υλικά, έξυπνη διαχείριση πληροφοριών κτιρίων (ενεργειακές αναλύσεις και μεγάλα δεδομένα) και αυτόνομος εξοπλισμός (βασικά τα ρομπότ) θα καταστήσουν τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη πιο ελκυστική, προσιτή, αποδοτική, προσβάσιμη. Φυσικά, όσο πιο βραχυπρόθεσμα και ευκαιριακά βλέπεις το μέλλον, τόσο πιο επικίνδυνο γίνεται αυτό το είδος σκέψης. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι σημειώνονται σημαντικές αλλαγές στον τομέα των κατασκευών. Έτσι, εάν είστε βιομηχανία παραγωγής τσιμέντου, ή παραγωγός συστημάτων ΑΠΕ, ή βιομηχανία υαλοπινάκων, ή εταιρεία χρωμάτων και επικαλύψεων, ή βιομηχανία παραγωγής προϊόντων γύψου και μονωτικών, υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες να διαδραματίσετε σημαντικό ρόλο σε αυτή τη μεταμόρφωση. Η σύγκλιση των αναδυόμενων τεχνολογιών και οι επείγουσες πολιτικές για καλύτερη διακυβέρνηση και μεγαλύτερη ενσωμάτωση, σύντομα πιθανόν ν΄ αποτελέσουν τη σπίθα που χρειάζεται ο συγκεκριμένος χώρος" επισήμανε ο κ.Μπουλούκος, που παρουσίασε και τα αναφερόμενα στην εισαγωγή στοιχεία για το μέλλον των κατασκευών.

'Αλλο Ευρώπη, άλλο Κίνα
 

 Η "Πράσινη Δόμηση", σημείωσε ο κ.Μπουλούκος, είναι ένας αναπτυσσόμενος τομέας στον κατασκευαστικό τομέα. Ολοένα περισσότερα κτήρια και σχέδια ενσωματώνουν πράσινη τεχνολογία στη διαδικασία κατασκευής. Ωστόσο, πρόσθεσε, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι αλλαγές εμφανίζονται διαφορετικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Ευρώπη, π.χ., όπου το 50%-60% των σπιτιών που χρησιμοποιούνται σήμερα κατασκευάστηκαν πριν από το 1970, υπάρχει μεγάλη απαίτηση για βελτίωση της ενεργειακής κατανάλωσης των υφιστάμενων αποθεμάτων κατοικιών, σε συνδυασμό με την ανάγκη διατήρησης της ιστορικής εμφάνισής τους.
 

Στην Κίνα αντίθετα, το ...ολοκαίνουργιο βρίσκεται στο επίκεντρο, αφού -όπως προαναφέρθηκε- μέχρι το 2030, το 50% της νέας κατασκευής παγκοσμίως θα γίνεται στην εν λόγω χώρα, η οποία, προκειμένου να επιτύχει τους δικούς της στόχους για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της κατανάλωσης ενέργειας, θα χρειαστεί τελικά να εφαρμόσει υψηλά πρότυπα κατασκευής. Υπάρχει επίσης επείγουσα ανάγκη να αναπτυχθεί χαμηλού κόστους, αξιοπρεπής στέγαση στην Κίνα και άλλες αναδυόμενες οικονομίες. 

Οδυνηρή έλλειψη ταλέντου κι αναζήτηση προμηθευτών που γνωρίζουν από ...προκλήσεις
 

Σε πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ σχετικά με την διαμόρφωση του μέλλοντος της κατασκευής, διαπιστώνεται - σύμφωνα με τον κ.Μπουλούκο - ότι ο τομέας των κατασκευών έχει προσαρμοστεί σχετικά αργά στην εποχή της βιώσιμης ανάπτυξης. Η απροθυμία να αγκαλιάσει τις αναδυόμενες τεχνολογίες, μαζί με μια οδυνηρή έλλειψη ταλέντου (σύμφωνα με έκθεση το 50% των γενικών εργολάβων παγκοσμίως ανησυχούν για την εξεύρεση έμπειρων τεχνιτών), συμβάλλουν στην υποτονικότητα του κλάδου μπροστά σε απαιτήσεις που προέρχονται "τόσο από πάνω όσο και από κάτω". Επενδυτές, μελετητές και κατασκευαστές  αγωνίζονται να ξεπεράσουν ελλείψεις και προβλήματα που αποτρέπουν μια αποτελεσματική διαδικασία δόμησης με αυτές τις τάσεις και τις νέες τεχνικές. Κι΄ αναζητούν όλο και περισσότερο τους προμηθευτές εκείνους, που θα τους βοηθήσουν να ανταποκριθούν στην πρόκληση.

Προϊόντα και συστήματα για ενεργειακή ανακαίνιση αναπτύσσουν οι ελληνικές εταιρείες
 

"Στην Ελλάδα, όπου η μείωση των επενδύσεων σε κατοικίες συνεχίζει και ο ΕΝΦΙΑ έχει εντείνει το περιβάλλον αβεβαιότητας, διακρίνουμε ότι οι δαπάνες των ιδιωτών αφορούν, πλέον, κυρίως εργασίες ανακαίνισης. Οι  δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει ως χώρα για μείωση των εκπομπών και τα κίνητρα που δίνονται για βελτίωση της ενεργειακής κατανάλωσης των υφιστάμενων αποθεμάτων κατοικιών, ωθούν τις βιομηχανίες δομικών υλικών στην ανάπτυξη προϊόντων και συστημάτων δόμησης για την ενεργειακή ανακαίνιση ακινήτων" επισήμανε ο κ. Μπουλούκος. 
 

"Ηδη συμβαίνει η "στροφή" προς συστήματα θερμομόνωσης που εξασφαλίζουν θερμοκρασιακή άνεση χειμώνα - καλοκαίρι και εξοικονόμηση ενέργειας, ηλιακά ανακλαστικά επιχρίσματα για χρήση σε θερμότερα κλίματα, που αντανακλούν το υπέρυθρο τμήμα του ηλιακού φάσματος, ώστε το κτήριο να μην θερμαίνεται τόσο πολύ και ως εκ τούτου να μειώνεται το κόστος κλιματισμού ... Ο κ.Μπουλούκος πρόσθεσε ότι μέρος των τάσεων της κατασκευαστικής βιομηχανίας που θα συνεχίσουμε να βλέπουμε το εγγύς μέλλον θα είναι πιθανώς τα προκατασκευασμένα δομικά στοιχεία και οι αρθρωτές οικιστικές μονάδες.

Η εικόνα της βιομηχανίας κατασκευών ακινήτων στην Ελλάδα 

Ανάκαμψη στη βιομηχανία κατασκευής ακινήτων, η οποία αποδίδεται, μεταξύ άλλων, στο ενδιαφέρον για ανακαινίσεις λόγω AirBnB, αλλά και στις αγοραπωλησίες, κυρίως παλαιών ακινήτων λόγω της πολύ χαμηλής τιμής τους, παρατηρείται στην Ελλάδα τη διετία 2017-2018, όπως επισήμανε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων για την Ποιότητα και την Ανάπτυξη των Κατασκευών (ΣΕΠΑΚ), Πέτρος Παπαϊωάννου, μιλώντας σε εκδήλωση επιχειρηματικής δικτύωσης του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ). Εξέφρασε, δε, την ελπίδα όλη αυτή η κινητικότητα, που αποδίδεται επίσης στο ενδιαφέρον των ξένων για τουριστικά κυρίως καταλύματα, αλλά και στις συσσωρεμένες ανάγκες των νοικοκυριών της τελευταίας δεκαετίας, να έχει συνέχεια και να μην αποδειχτεί περιστασιακή.

Ο δρόμος της ελληνικής βιομηχανίας κατασκευών την τελευταία δεκαετία δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα: σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ.Παπαϊωάννου, από 33,6 δισ. ευρώ το 2007 η επενδυτική δαπάνη σε ακίνητα μειώθηκε πέρυσι σε μόλις 9 δισ., ενώ ο αριθμός των θέσεων εργασίας στον κλάδο συρρικνώθηκε στις 333.000 το 2016 από 580.000 το 2007. Πέρυσι, πρόθεσε, η Ελλάδα είχε το υψηλότερο μέσο κόστος δανεισμού στεγαστικού δανείου στην Ευρώπη (επιτόκιο 3,4%, έναντι μέσου όρου 1,8% για την ΕΕ), ενώ η μετανάστευση των νέων ηλικίας 25-45 ετών περιόρισε τη ζήτηση αγοράς ή ενοικίασης κατοικιών και επαγγελματικών χώρων. 

Μείωση αξίας των ακινήτων κατά 41% μέσο όρο το 2007-2017
 

Από το 2007 ώς το 2017, συμπλήρωσε ο πρόεδρος του ΣΕΠΑΚ, η μείωση, κατά 83% στις νέες άδειες και κατά 90% στις συναλλαγές ακινήτων, σε συνδυσμό με όλα τα προηγούμενα προβλήματα, προκάλεσε τη μείωση της αξίας τους (των ακινήτων) στην Ελλάδα σε ποσοστό 41% κατά  μέσο όρο. Η απότομη αυτή μείωση, η μεγαλύτερη στην ΕΕ την τελευταία δεκαετία, δεν ακολουθήθηκε από το κόστος αγοράς των υλικών και το συνολικό κόστος κατασκευής. Επιπρόσθετα, τόνισε, τα παραπάνω και η μείωση της επενδυτικής απόδοσης λόγω της μείωσης των ενοικίων - κατά 22% μέσο όρο στις κατοικίες και 31% στους επαγγελματικούς χώρους - δημιούργησαν αρνητικά κίνητρα και έκαναν ασύμφορες  τις κατασκευές νέων κατοικιών.

Κατά τον κ. Παπαϊωάννου, "η φορολογική στόχευση της Πολιτείας αποκλειστικά στα ακίνητα, με εργαλείο τον ΕΝΦΙΑ και κυρίως το Συμπληρωματικό Φόρο, που επιβαρύνει τις περιουσίες μεγαλύτερης αξίας, από 200.000 ευρώ, τρόμαξε τους παλαιούς αλλά και τους μελλοντικούς ιδιοκτήτες ακινήτων. (Οι φόροι αυτοί) έγιναν το μέγα αντικίνητρο αγοράς νέων ακινήτων από τους ήδη κατόχους, που έχουν στάσιμα χρήματα σε εγχώριες και ξένες τράπεζες και τη δυνατότητα να επενδύσουν". Διευκρίνισε, πάντως, ότι η φορολογία ήταν μεν η κύρια, αλλά όχι η αποκλειστική αιτία της πτώσης των τιμών των ακινήτων.

"Τα στοιχεία σε μελέτη του ΙΟΒΕ δείχνουν ότι η πτώση τιμής για τα ακίνητα μέχρι 200.000 ευρώ οφείλεται κατά 20%  στον ΕΝΦΙΑ και για τα μεγαλύτερης αξίας ακίνητα αποδίδεται κατά 75% στον ΕΝΦΙΑ" διευκρίνισε. Ο ΣΕΠΑΚ, πρόσθεσε, ανέθεσε μελέτη στο ΙΟΒΕ, που απέδειξε ότι η μείωση του ΦΠΑ στο 13%, θα δημιουργούσε μεγαλύτερη ενεργοποίηση του κλάδου και νέες θέσεις εργασίας. 

Ζητούν μείωση φορολογίας και δημιουργία ενιαίου υπουργείου Κατασκευών
 

Σχολιάζοντας κατά πόσο η επιβολή του ΕΝΦΙΑ έφερε τα προσδοκώμενα έσοδα και οφέλη, υποστήριξε ότι οι επιπτώσεις της απόφασης αυτής ήταν η μείωση των θέσεων εργασίας που προσέδιδαν ασφαλιστικές εισφορές στα ταμεία και φορολογικά έσοδα, όπως και τα ανάλογα έσοδα της κατανάλωσης, η ανασφάλεια των πολιτών από τη μείωση της αξίας της αποταμίευσής τους και η μείωση επενδύσεων σε ακίνητα, με απώλειες εσόδων από τις αγοροπωλησίες και τις κατασκευαστικές δραστηριότητες. "Οι επιπτώσεις αυτές οδηγούν σε πτώση του ΑΕΠ κατά 6-9 δισ. ευρώ ετησίως, διατηρώντας μια έλλειψη 70.000 - 100.000 θέσεων εργασίας και ένα συνολικό έλλειμμα φορολογικών εσόδων 2,2-3,3 δισ. ευρώ (...) Πρόκειται για στοιχεία και αποτελέσματα που τελικά αναιρούν τη χρησιμότητα του ΕΝΦΙΑ στα δημόσια έσοδα" σημείωσε και κατέθεσε δύο προτάσεις για το μέλλον των κατασκευών:

"Το βραχυπρόθεσμο μέλλον της βιομηχανίας των κατασκευών, θα γίνει καλύτερο με την σημαντική μείωση της φορολογίας των ακινήτων και των εσόδων από ενοίκια. Το μακροπρόθεσμο μέλλον θα γίνει καλύτερο, μόνο με τη δημιουργία Ενιαίου Συνδέσμου Κατασκευών και Ενιαίου Υπουργείου Κατασκευών, που θα συνεργάζονται αρμονικά".

Η Ελλάδα να διαπραγματευτεί με την ΕΕ κονδύλια για αντισεισμική θωράκιση των κτηρίων, από κοινού με άλλες σεισμογενείς χώρες

Την ανάγκη βελτίωσης της αντισεισμικής συμπεριφοράς του κτηριακού αποθέματος της χώρας, που συχνά είναι ανεπαρκώς θωρακισμένο απέναντι σε μεγάλους σεισμούς, υπογράμμισε στην εκδήλωση ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας/Τμήματος Κ.Μακεδονίας (ΤΕΕ/ΤΚΜ), πολιτικός μηχανικός, Πάρις Μπίλλιας.

Όπως είπε, τα πράγματα γύρω από την αντισεισμική θωράκιση έχουν μείνει στάσιμα εδώ και χρόνια και ο λόγος είναι η έλλειψη χρημάτων, αλλά και σχεδίου και πρωτοβουλίας. "Η Ελλάδα μπορεί να ζητήσει από την ΕΕ και να διαπραγματευτεί με αξιώσεις κονδύλια για την αντισεισμική θωράκιση, σε συνεργασία με άλλες σεισμογενείς χώρες, όπως η Ιταλία και η Κύπρος. Αυτή είναι μια καλή προσπάθεια που μπορούμε να αναλάβουμε σε συνεργασία με το Ιντιστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (ΙΤΣΑΚ) και το ΑΠΘ, να τεκμηριώσουμε μια τέτοια πρόταση, ώστε να πειστεί η βραδυκίνητη Πολιτεία να την υποβάλλει" τόνισε ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ.

Σημείωσε, δε, ότι επειδή πρέπει να θωρακιστούν τουλάχιστον τα δημόσια κτήρια, όπως τα σχολεία και τα νοσοκομεία, "οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) είναι μια άμεση επιλογή, δεδομένου ιδίως ότι δεν λέει πουθενά ότι οι ΣΔΙΤ πρέπει να περιορίζονται σε νέα κτήρια και έργα". Κατά τον κ.Μπίλλια, η εν γένει βελτίωση των παλαιών κτηρίων - και από άποψη ενεργειακής αποδοτικότητας - είναι μεγάλο ζήτημα για την Ελλάδα με ΣΔΙΤ ή και ειδικά προγράμματα για τα δημόσια και τα ιδιωτικά κτήρια.   

Σε ό,τι αφορά τα δημόσια έργα, ο κ.Μπίλλιας σημείωσε: "Τα μεγάλα έργα στη χώρα μας τελειώνουν, δεν έχουμε σχεδιάσει νέα και οι διαδικασίες ωρίμανσης στην Ελλάδα είναι κάπως αργές (...) Χρειάζεται λοιπόν να σχεδιάσουμε τη νέα γενιά έργων (...) Εμείς, για τη Βόρεια Ελλάδα προτείναμε την  επιστροφή ποσοστού των εσόδων από την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, για να  χρησιμοποιηθούν για νέα έργα (...)Και αυτή θα μπορούσε να είναι  μία σοβαρή διαπραγμάτευση, όπως η δημιουργία ενός ταμείου για την αντισεισμική θωράκιση".

Γιατί καταλήγουν σωρηδόν στο ΣτΕ υποθέσεις σχετικές με τη χωροταξία - πολεοδομία;
 

Σχολιάζοντας, τέλος, την ανάγκη για αναμόρφωση της χωροταξικής πολιτικής στην Ελλάδα, υποστήριξε: "δεν έχουμε καταφέρει να συγκροτήσουμε σοβαρή πολιτική χώρου παρά τις εκάστοτε θεσμικές αλλαγές και τις κατ΄ευφημισμόν μεταρρυθμίσεις. Μεταρρύθμιση συνιστά ένα συγκροτημένο πρόγραμμα εφαρμογής, προσαρμογής, στήριξης και παρακολούθησης όχι μόνο του στόχου, αλλά και του ρυθμού επίτευξής του. Και αυτό δεν ισχύει μόνο στην περίπτωση του χωροταξικού σχεδιασμού.  Διαφορετικά,  τα  προβλήματα διογκώνονται γιατί πέραν της αποσπασματικότητας των προσεγγίσεων, δεν διασφαλίζονται συνθήκες συνέχειας του Κράτους, δημιουργώντας έτσι ζητήματα ασφάλειας δικαίου και στέλνοντας σωρηδόν υποθέσεις στο Συμβούλιο της Επικρατείας".

 Σε  κάθε περίπτωση, επισήμανε, για να είναι επιτυχής η μεταρρύθμιση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, θα πρέπει να προωθηθεί σειρά συνοδών μεταρρυθμίσεων στον αστικό κώδικα και στο δημόσιο δίκαιο. "Αν και κάτι τέτοιο φαίνεται ιδιαίτερα φιλόδοξο, υπάρχει το πρόσφατο και επιτυχημένο παράδειγμα της εισόδου  του φυσικού αερίου στην καθημερινότητά μας, σε λιγότερο από μια δεκαετία" σημείωσε και πρόσθεσε ότι σε μελέτη του ΤΕΕ/ΤΚΜ για το θέμα, το  πρώτο από τα πέντε προτεινόμενα βήματα είναι η αναζωογόννηση των ελληνικών πόλεων και οικισμών και βασικό ζητούμενο για αυτό είναι η μεταρρύθμιση της έγγειας ιδιοκτησίας και η σύλληψη της υπεραξίας της γης. "Καλή απάντηση σε μια σειρά θεμάτων είναι η ενεργοποίηση πολεοδομικών εργαλείων, όπως η Τράπεζα Γης και Δικαιωμάτων Δόμησης που έχουν νομοθετηθεί μεν και μάλιστα δύο φορές, αλλά ακόμα δεν έχουν ενεργοποιηθεί" κατέληξε._