|
|
|
Περίληψη:
Από τότε που ανέλαβε ο
Maduro το 2013, η
οικονομία της
Βενεζουέλας έχει
συρρικνωθεί κατά σχεδόν
50%, η παραγωγή
πετρελαίου μειώθηκε σε
επίπεδα του 1950 και ο
πληθωρισμός έφτασε στο
1.000.000%. Ο
υποσιτισμός έπληξε
πολλούς από το σχεδόν
90% των Βενεζουελάνων
που ζουν τώρα στην
φτώχεια, και εκατομμύρια
διέφυγαν στο εξωτερικό
για να βρουν μια
καλύτερη ζωή.
|
|
|
|
|
|
-------------------------------
Στις 23 Ιανουαρίου, η -υπό
την ηγεσία της
αντιπολίτευσης-
Εθνοσυνέλευση της
Βενεζουέλας σόκαρε τον
κόσμο. Ανακήρυξε τον
πρόεδρο της χώρας,
Nicolás Maduro, παράνομο,
κήρυξε κενή την θέση του,
και προχώρησε να ορκίσει
τον αρχηγό της
Εθνοσυνέλευσης, Juan
Guaidó, ως προσωρινό
πρόεδρο, σύμφωνα με τις
συνταγματικές διατάξεις
της Βενεζουέλας για την
προεδρική διαδοχή. Λίγο
αργότερα, οι Ηνωμένες
Πολιτείες, ο Καναδάς και
οι περισσότερες μεγάλες
κυβερνήσεις στο δυτικό
ημισφαίριο αναγνώρισαν
τον Guaidó ως τον νόμιμο
πρόεδρο της Βενεζουέλας.
Μια τέτοια τολμηρή και
ενεργητική κίνηση ήρθε
ως έκπληξη: Το 2018 ήταν
ένα θλιβερό έτος για την
αντιπολίτευση της
Βενεζουέλας [1]. Παρά το
γεγονός ότι κέρδισε τον
έλεγχο του νομοθετικού
σώματος το 2015 και
ηγήθηκε μιας μαζικής
καμπάνιας πολιτικής
ανυπακοής το 2017, η
αντιπολίτευση φαινόταν
πιο μακριά από ποτέ από
το να απομακρύνει την
βαθιά αντιδημοφιλή
αυταρχική κυβέρνηση του
Maduro από την εξουσία.
Τα μεγάλα αντι-Μαδούρο
κόμματα είχαν σπαταλήσει
την χρονιά μαχόμενα
μεταξύ τους,
διαμαρτυρόμενα για το
ποιος φταίει για την
αποτυχία τους και
εκτοξεύοντας κατηγορίες
ότι μερικά είχαν
πουληθεί κρυφά στο
καθεστώς.
Ο Juan Guaidó σε μια
διαδήλωση στο Καράκας,
λίγο μετά αυτοανακήρυξή
του ως προσωρινού
προέδρου, τον Ιανουάριο
του 2019. CARLOS GARCIA
RAWLINS / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------
Κάθε λίγο, η οικονομική
και πολιτική κρίση της
Βενεζουέλας [2]
επιδεινωνόταν. Η
οικονομία έχει
συρρικνωθεί κατά σχεδόν
50% από τότε που ο
Maduro ανέλαβε την θέση
του για πρώτη φορά το
2013, η παραγωγή
πετρελαίου μειώθηκε σε
επίπεδα που δεν
παρατηρήθηκαν από το
1950 και ο πληθωρισμός
έφτασε σε εκτιμώμενο
ετήσιο ρυθμό ενός
εκατομμυρίου τοις εκατό.
Ο υποσιτισμός έπληξε
πολλούς από το σχεδόν
90% των Βενεζουελάνων
που ζουν τώρα στην
φτώχεια, και εκατομμύρια
διέφυγαν στο εξωτερικό
για να βρουν μια
καλύτερη ζωή,
καθιστώντας την
μεταναστευτική κρίση της
Βενεζουέλας [3] την
δεύτερη χειρότερη στον
κόσμο μετά της Συρίας.
Ωστόσο, ο Μαδούρο
επέμεινε. Η κυβέρνησή
του προσκολλήθηκε στην
εξουσία με την βοήθεια
χρηματοδότησης από την
Ρωσία και την Κίνα, με
την υποστήριξη
πληροφοριών από την
Κούβα, και την αύξηση
πωλήσεων χρυσού στην
Τουρκία. Μέσα στο 2018,
ο Maduro εξέπληττε
σταθερά την
αντιπολίτευση, ακόμη και
διεκδικώντας τη νίκη
στις προεδρικές εκλογές
τον Μάιο που θεωρούνται
παράνομες από
ανεξάρτητους παρατηρητές
και πάνω από 50 ξένες
κυβερνήσεις. Για μεγάλο
μέρος του περασμένου
χρόνου, φαινόταν σαν ο
Maduro να είχε στριμώξει
την αντιπολίτευση στην
γωνία.
Τι εξηγεί λοιπόν την
ξαφνική ανατροπή; Βρήκε
η αντιπολίτευση της
Βενεζουέλας πάλι το
χάρισμά της; Η απάντηση
είναι ένα επιφυλακτικό «ναι».
Κατ’ αρχάς, η
αντιπολίτευση έχει
τουλάχιστον προσωρινά
ξεπεράσει την τάση της
για αυτο-σαμποτάζ και
κατακερματισμό. Δεύτερον,
ανέπτυξε μια επιτυχημένη
νέα προσέγγιση για να
κινητοποιήσει τους
δυσαρεστημένους
Βενεζουελάνους εναντίον
της κυβέρνησης. Τρίτον,
έχει μεταφέρει στις
ένοπλες δυνάμεις, ένα
ακρογωνιαίο λίθο του
καθεστώτος Maduro,
αξιόπιστες διαβεβαιώσεις
ότι οι στρατιωτικοί
αξιωματικοί θα λάβουν
αμνηστία για οποιαδήποτε
εγκλήματα είχαν
προηγουμένως διαπράξει
εάν υποστηρίξουν μια
μετάβαση στην δημοκρατία.
Και τέλος, με την
εξασφάλιση μιας ταχείας
-και δύσκολο να
αναστραφεί- αναγνώρισης
του Guaidó από την
διοίκηση Trump και τις
κυβερνήσεις της
Λατινικής Αμερικής, η
αντιπολίτευση
σηματοδότησε στους
εναπομείναντες
υποστηρικτές του Maduro,
ιδιαίτερα εκείνους του
στρατού, ότι η διεθνής
κοινότητα είναι
δεσμευμένη στην αλλαγή.
ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
Όπως έγραψα στο Foreign
Affairs [4] τον
περασμένο Ιανουάριο, ο
αντιπολιτευτικός
συνασπισμός της
Βενεζουέλας οικοδομήθηκε
αρχικά για να κερδίσει
τις ανελεύθερες και
άδικες εκλογές. Και τα
κατάφερε, σαρώνοντας
στις κοινοβουλευτικές
εκλογές του 2015 με
πλειοψηφία δύο τρίτων.
Αλλά η αντιπολίτευση
γρήγορα έμαθε ότι οι
εκλογές δεν έχουν πλέον
σημασία στην Βενεζουέλα.
Ο πρόεδρος Maduro
ακύρωσε την εκλογή δύο
νομοθετών για να αρνηθεί
στην αντιπολίτευση μια
υπερ-πλειοψηφία,
απαγόρευσε σε
αξιωματούχους να
καταθέσουν στο
νομοθετικό σώμα, άσκησε
βέτο σε όλη την Βουλή
και, τέλος, συγκάλεσε
μια κυβερνητικά
κυριαρχούμενη συντακτική
συνέλευση για να
αναλάβει πολλές από τις
λειτουργίες του
κοινοβουλίου.
Αποκλεισμένα από την
εξουσία, τα κόμματα της
αντιπολίτευσης είχαν
πολύ λίγα κοινά,
ιδεολογικά ή
προγραμματικά, για να
συνεργαστούν
αποτελεσματικά.
Αυτό φαίνεται να έχει
αλλάξει. Τα εκπληκτικά
γεγονότα της 23ης
Ιανουαρίου καθιστούν
σαφές ότι τουλάχιστον
κάποιοι ηγέτες της
αντιπολίτευσης,
ιδιαίτερα από τα κόμματα
Primero Justicia και
Voluntad Popular, έκαναν
σιωπηρά την δουλειά τους,
αναπτύσσοντας τόσο μια
εγχώρια όσο και μια
διεθνή στρατηγική για να
πιέσουν τον Maduro να
παραιτηθεί. Ο Guaidó του
[κόμματος] Voluntad
Popular -του οποίου ο
ηγέτης, Leopoldo López,
βρίσκεται υπό κατ’ οίκον
περιορισμό από το 2014-
ανέλαβε την προεδρία της
Εθνοσυνέλευσης τον
Δεκέμβριο του 2018, μια
θέση που αλλάζει εκ
περιτροπής μεταξύ των
κομμάτων της
αντιπολίτευσης που
ελέγχουν το νομοθετικό
σώμα.
Με τις ρίζες του στο
φοιτητικό κίνημα της
Βενεζουέλας, ο 35χρονος
Guaidó είναι ένα φρέσκο
πρόσωπο που έχει
αποδειχθεί πιο ελκυστικό
από τους προηγούμενους
ηγέτες της
αντιπολίτευσης. Ο
Γκουαϊδό και οι σύμμαχοί
του έχουν επιδιώξει μια
νέα στρατηγική
κινητοποίησης,
συγκαλώντας υπαίθριες
δημοτικές συνελεύσεις (γνωστές
ως cabildos abiertos)
για να έρθουν σε
επικοινωνία με τους
μέσους Βενεζουελάνους.
Για πρώτη φορά μετά το
τέλος των διαδηλώσεων
του 2017, το κοινό έχει
αποδείξει ότι
ανταποκρίνεται. Όταν η
λαϊκή αναταραχή
προκάλεσε μια μικρή
στρατιωτική εξέγερση
στις 21 Ιανουαρίου, οι
cabildos βοήθησαν να
τεθούν οι βάσεις για
μαζικές διαδηλώσεις στην
Βενεζουέλα στις 23
Ιανουαρίου.
Ο Βενεζουελάνος υπουργός
Άμυνας, Vladimir Padrino
Lopez, δηλώνει την
υποστήριξη του στρατού
στον Maduro, στο Καράκας,
τον Ιανουάριο του 2019.
REUTERS
-----------------------------------------------------------
Η αντιπολίτευση άρχισε
επίσης να χρησιμοποιεί
τη νομοθετική της
εξουσία στην
Εθνοσυνέλευση για να
δηλώσει στον στρατό ότι
δεν θα απειληθεί από μια
δημοκρατική μετάβαση.
Στις 15 Ιανουαρίου, η
Εθνοσυνέλευση ψήφισε
έναν νόμο περί αμνηστίας
που παρέχει ασυλία στα
μέλη του στρατού που
ενεργούν για την
αποκατάσταση της
δημοκρατίας στην
Βενεζουέλα. Επιπλέον, ο
ίδιος ο Guaidó δήλωσε
ότι δεν σκοπεύει να
καταστήσει τον στρατό
υπόλογο για την
υποστήριξη του Maduro.
Ο καθησυχασμός του
στρατού είναι σημαντικός
επειδή αποτελεί έναν
βασικό πυλώνα του
κυβερνητικού συνασπισμού
του Maduro. Οι ένοπλες
δυνάμεις ελέγχουν
κυβερνητικά υπουργεία,
την βιομηχανία
πετρελαίου, την διανομή
τροφίμων και την
εσωτερική ασφάλεια. Οι
ανώτεροι στρατιωτικοί
διοικητές μέχρι στιγμής
ήταν απρόθυμοι να
ενεργήσουν εναντίον του
Maduro, επειδή φοβούνταν
ότι θα υποστούν
λογοδοσία από μια
διάδοχη κυβέρνηση. Και
έχουν σοβαρούς λόγους να
φοβούνται την λογοδοσία,
δεδομένου ότι είναι
συνεργάτες σε πολλά από
τα εγκλήματα του
καθεστώτος,
συμπεριλαμβανομένης της
διαφθοράς, των
παραβιάσεων των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων
και της διακίνησης
ναρκωτικών. (Οι
κατώτεροι αξιωματικοί
είναι πολύ λιγότερο
ικανοποιημένοι από το
καθεστώς, αλλά
υπόκεινται σε στενή
ιδεολογική παρακολούθηση
και επιτήρηση από την
αντικατασκοπεία, τόσο
από το καθεστώς όσο και
από τους Κουβανούς
συμμάχους του, για την
ανίχνευση και διάλυση
ενδεχόμενων σχεδίων
πραξικοπήματος). Ο
Guaidó κατέστησε σαφές
ότι η αντιπολίτευση δεν
επιδιώκει ένα
πραξικόπημα, αλλά
προτιμά οι ένοπλες
δυνάμεις στο σύνολό τους
να παραμείνουν στα
στρατόπεδά τους και να
αντισταθούν σε εντολές
για την καταστολή των
λαϊκών διαμαρτυριών.
Η αντιπολίτευση βρήκε
επίσης έναν πρόθυμο και
σημαντικό σύμμαχο στις
Ηνωμένες Πολιτείες. Οι
αξιωματούχοι της
διοίκησης Trump έχουν
απογοητευτεί από την
αποτυχία των οικονομικών
κυρώσεων των Ηνωμένων
Πολιτειών στο να έχουν
οποιαδήποτε πραγματική
επίπτωση στο καθεστώς
Maduro. Κατά το παρελθόν
έτος, έψαχναν να βρουν
εναλλακτικές λύσεις, από
την απαγόρευση των
εξαγωγών πετρελαίου της
Βενεζουέλας στις
Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι
την δίωξη του δικτύου
της παρέας και των
προσώπων-βιτρίνα του
Maduro στα αμερικανικά
δικαστήρια.
Η αντιπολίτευση της
Βενεζουέλας παρουσίασε
στην διοίκηση Trump μια
νέα προσέγγιση. Πρότεινε
μια νομική θεωρία
σύμφωνα με την οποία οι
Ηνωμένες Πολιτείες θα
μπορούσαν να
αναγνωρίσουν τον Guaidó
ως τον νόμιμο ηγέτη της
Βενεζουέλας -αν η
επανεκλογή του Maduro
ήταν παράνομη,
υποστήριξε η
αντιπολίτευση, το λογικό
συμπέρασμα ήταν ότι η
Προεδρία της Βενεζουέλας
ήταν κενή από το τέλος
της πρώτης θητείας του
Maduro στις 10
Ιανουαρίου. Σύμφωνα με
το άρθρο 233 του
Συντάγματος της
Βενεζουέλας, εάν η
Προεδρία είναι κενή,
τότε ο επικεφαλής της
Εθνοσυνέλευσης
καθίσταται προσωρινός
πρόεδρος και προκηρύσσει
νέες εκλογές.
Η Ουάσιγκτον αποδέχθηκε
αυτή την συλλογιστική.
Με το να αναγνωρίσει τον
Guaidó, η διοίκηση Trump
και οι εταίροι της
βοήθησαν την
αντιπολίτευση της
Βενεζουέλας να
καταστήσει πιο αξιόπιστο
το μήνυμα στον στρατό
ότι η μετάβαση στην
δημοκρατία είναι βιώσιμη
και θα υποστηριχθεί από
την διεθνή κοινότητα. Με
αυτόν τον τρόπο, οι
Ηνωμένες Πολιτείες και
άλλες χώρες που έχουν
αναγνωρίσει τον Guaidó,
έχουν κάνει ένα πολύ
ορατό -και μεγάλου
ρίσκου- διπλωματικό βήμα,
το οποίο θα είναι
δύσκολο να ανατραπεί,
δεσμεύοντάς τις να
στηρίξουν την
αντιπολίτευση.
ΤΙ ΕΠΕΤΑΙ;
Η στρατηγική της
αντιπολίτευσης, η οποία
προχωρά σε συντονισμό με
τις Ηνωμένες Πολιτείες,
είναι σαφώς κάτι που
αλλάζει το παιχνίδι,
αλλά θα λειτουργήσει;
Υπάρχουν δύο λόγοι να
είμαστε σκεπτικοί.
Πρώτον, η κυβέρνηση
Maduro εξακολουθεί να
έχει την υποστήριξη και
την αναγνώριση των
σημαντικότερων διεθνών
συμμάχων της: Της Κίνας,
της Κούβας, της Ρωσίας
και της Τουρκίας. Αυτές
οι χώρες είναι δανειστές
έσχατης ανάγκης,
υποστηρικτές του
καθεστώτος Maduro, ή και
τα δύο. Δεύτερον, παρά
τα σαφή μηνύματα προς
τις ένοπλες δυνάμεις ότι
θα επωφεληθούν από μια
ήπια προσγείωση σε
περίπτωση δημοκρατικής
μετάβασης, σημαντικοί
στρατιωτικοί διοικητές
δήλωσαν δημοσίως την
υποστήριξή τους στον
πρόεδρο Maduro στις 23
και 24 Ιανουαρίου. Η
δομή κινήτρων που
αντιμετωπίζει ο στρατός
εξακολουθεί να είναι σε
μεγάλο βαθμό στοιβαγμένη
υπέρ της υποστήριξης της
κυβέρνησης.
Υπάρχουν πολλές
απρόβλεπτες και
απρόοπτες συνέπειες στην
διεθνή αναγνώριση του
Guaidó, που κυμαίνονται
από ερωτήματα σχετικά με
την διάθεση περιουσιακών
στοιχείων της
Βενεζουέλας στο
εξωτερικό μέχρι το
καθεστώς των διπλωματών
που έχουν τοποθετηθεί
στην Βενεζουέλα από
κυβερνήσεις που δεν
θεωρούν πλέον τον Maduro
νόμιμο πρόεδρο. Η
διοίκηση Trump επιθυμεί
σαφώς να αυξήσει την
πίεση στον Maduro και
τις επόμενες μέρες θα
έχει πολλές ευκαιρίες να
το πράξει, κατόπιν
προσκλήσεως του Guaidó.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες
είχαν δίκιο να
συνεργαστούν με την
αντιπολίτευση της
Βενεζουέλας -το καθεστώς
Maduro έδειξε ότι δεν
επιθυμεί να
διαπραγματευτεί
καλόπιστα με την
αντιπολίτευση τα
τελευταία χρόνια, ακόμα
και όταν εμπλέκονται
εξωτερικοί
διαμεσολαβητές όπως το
Βατικανό. Αλλά η
Ουάσιγκτον επέλεξε ένα
επικίνδυνο μονοπάτι. Με
το να κλιμακώσει με τον
Maduro, η διοίκηση Trump
αύξησε την πιθανότητα
εσφαλμένης αντίληψης και
παρεξήγησης που οδηγεί
σε ακούσια σύγκρουση,
ιδιαίτερα δεδομένου του
πόσο λίγο οι κυβερνήσεις
των ΗΠΑ και της
Βενεζουέλας κατανοούν
και σέβονται η μια την
άλλη.
Η επιθετική δράση των
ΗΠΑ θα διατρέξει επίσης
τον κίνδυνο διαίρεσης
του διεθνούς συνασπισμού
που υποστηρίζει τώρα την
αντιπολίτευση της
Βενεζουέλας και θα
μπορούσε επίσης να
μετατρέψει την κατάσταση
σε σύγκρουση μεταξύ
ΗΠΑ-Βενεζουέλας αντί
μιας προσπάθειας να
αποκατασταθεί η
δημοκρατία στην
Βενεζουέλα. Το τελευταίο
θα επέτρεπε στον Maduro
να επιστρέψει στην
ρητορική του
αντι-ιμπεριαλισμού και
θα αποτελούσε
δικαιολογία για τους
συμμάχους του -ιδιαίτερα
την Ρωσία αλλά ίσως και
την Κίνα- για να
συνεχίσουν να προσφέρουν
την υποστήριξή τους.
Αλλά ακόμη και αν οι
Ηνωμένες Πολιτείες
αποφύγουν αυτή την
συγκεκριμένη παγίδα, η
Ρωσία και η Κίνα θα
θεωρήσουν αναμφισβήτητα
τα γεγονότα στην
Βενεζουέλα ως μέρος μιας
νέας Δυτικής στρατηγικής
που θα υπονομεύσει τους
αυταρχικούς συμμάχους
και κράτη-πελάτες τους.
Θα αναπτύξουν αντίμετρα,
και αυτά θα είναι
δυσάρεστα.
Είναι πιθανό ότι υπό την
αυξανόμενη εγχώρια και
διεθνή πίεση, ο Maduro
μπορεί να χάσει το
κουράγιο του και να
εγκαταλείψει την χώρα.
Εναλλακτικά, οι
κατώτεροι αξιωματικοί
μπορούν απλώς να
στοιχηματίσουν σε μια
αυθόρμητη εξέγερση για
να εξαναγκάσουν μια
αντίδραση των ανώτερων
αξιωματικών, επιφέροντας
ένα βίαιο αποτέλεσμα.
Υπάρχει όμως και ένας
πολύ σημαντικός κίνδυνος,
ο Maduro να παραμείνει
στην εξουσία με την
υποστήριξη του στρατού
και των συμμάχων του στο
εξωτερικό, αν και θα
είναι πιο απομονωμένος
διεθνώς από ποτέ. Το
στοίχημα της
αντιπολίτευσης μπορεί να
τελειώσει με τους ηγέτες
της φυλακισμένους ή
εξόριστους. Αυτό θα
άφηνε την διοίκηση Trump
και την διεθνή κοινότητα
σε πολύ δύσκολη θέση, με
λιγότερα διπλωματικά
εργαλεία από ποτέ για να
επηρεάσουν το μέλλον της
Βενεζουέλας προς μια
θετική κατεύθυνση.
Ο HAROLD TRINKUNAS είναι
αναπληρωτής διευθυντής
του Center for
International Security
and Cooperation του
Πανεπιστημίου Στάνφορντ
και ανώτερος συνεργάτης
του Brookings
Institution.
Foreign Affairs
http://www.foreignaffairs.gr/articles/72135/harold-trinkunas/i-ypsiloy-riskoy-epithesi-tis-antipoliteysis-ston-maduro?page=show
https://www.foreignaffairs.com/articles/venezuela/2019-01-25/venezuelan-oppositions-high-stakes-assault-maduro
|
|
Greek Finance Forum |
|
Σχόλια Χρηστών |
|
|
|
|
|
|