Αυτό που διακυβεύεται στο Ιράν είναι όλο και
λιγότερο η υπερηφάνεια και το κύρος της
επαναστατικής αιτίας που το κυβερνών κατεστημένο
έχει επιφορτιστεί να στηρίξει Διακυβεύεται όλο
και περισσότερο ακριβώς η επιβίωση αυτού του
κατεστημένου που βρίσκεται στην εξουσία.
------------------------
Η Ισλαμική Δημοκρατία
του Ιράν υπέστη μια
απώλεια με τον φόνο του
Qasem Soleimani, του πιο
σημαντικού στρατηγού. Η
φύση και οι διαστάσεις
αυτού του πλήγματος,
ωστόσο, δεν αποτελούν
ένα απλό θέμα του υψηλού
προφίλ περιφερειακού
ρόλου του Soleimani. Η
Δύναμη Quds, το
εξωτερικό σκέλος του
Σώματος της Ισλαμικής
Επαναστατικής Φρουράς,
θα ζήσει και μετά τον
πρώην διοικητή της, όπως
θα κάνει και η
περιφερειακή πολιτική
ασφαλείας του Ιράν. Αλλά,
παρά ταύτα, ο φόνος του
Σολεϊμανί πρέπει να
προξενήσει μια ψυχική
αναζήτηση εντός ενός
κατεστημένου που δεν
κατάφερε να προβλέψει
τον κίνδυνο για το άτομό
του, και που έχει χάσει
τώρα ένα περίλαμπρο
αστέρι από το στερέωμα
του.
Ένα μνημόσυνο για τον
Soleimani στη Mashhad,
στο Ιράν, τον Ιανουάριο
του 2020. Sadegh Zabbah
/ Middle East Images
Από την άποψη της
Τεχεράνης, η επιτυχία
του αμερικανικού
χτυπήματος στον
Soleimani [1] και του
επί μακρόν συναδέλφου
του, Abu Mahdi al-Muhandis,
αναπληρωτή επικεφαλής
των Λαϊκών Δυνάμεων
Κινητοποίησης του Ιράκ,
μοιάζουν με μια αποτυχία
της αντικατασκοπείας και
[των υπηρεσιών]
ασφαλείας της Ισλαμικής
Δημοκρατίας. Ένας
αυξανόμενος αριθμός
αναφορών από ανεπίσημους
λογαριασμούς [2] και
ειδησεογραφικά μέσα
υποδηλώνουν ότι οι
διαρροές πληροφοριών και
οι παραβιάσεις στα
πρωτόκολλα ασφαλείας του
Soleimani κατέστησαν
δυνατή την
αποτελεσματική εξάλειψη
του στρατηγού.
«Γνωρίζουμε ότι οι
Αμερικανοί κυνηγούσαν
τους δύο άνδρες για
μεγάλο χρονικό διάστημα,
αλλά χωρίς επιτυχία»,
δήλωσε [2] ένας Ιρακινός
παραστρατιωτικός ηγέτης
στις 4 Ιανουαρίου. «Είναι
σαφές ότι αυτοί [οι
Αμερικανοί] έχουν
στρατολογήσει μερικούς
ανθρώπους κοντά στους
δυο [άνδρες], για να
ακολουθήσουν τις
κινήσεις τους και να
καθορίσουν τον τόπο και
τον χρόνο για να τους
φονεύσουν». Δύο άνθρωποι
που ήταν στο αεροπλάνο
που μετέφερε τον
Soleimani φέρονται [3]
να έχουν τεθεί υπό
κράτηση από τις Λαϊκές
Δυνάμεις Κινητοποίησης
του Ιράκ για περαιτέρω
έρευνες.
Τέτοια περιστατικά
υποδηλώνουν ότι, όπως
υποστήριξα [4] σε αυτές
τις σελίδες τον Νοέμβριο,
διακυβεύεται ο
επαναστατικός πυρήνας
του Ιράν,
συμπεριλαμβανομένου του
Σώματος της Ισλαμικής
Επαναστατικής Φρουράς
(Islamic Revolutionary
Guards Corps, IRGC) και
της γενικότερης δομής
ασφαλείας της χώρας.
Αλλά η απώλεια του
Σολεϊμανί παραπέμπει σε
ακόμα πιο βαθιά και πιο
σημαντικά προβλήματα.
Μια θεμελιώδης αποτυχία
φαντασίας και μια
θανατηφόρα λανθασμένη
εκτίμηση τύφλωσαν την
ηγεσία του Ιράν για την
επικείμενη επίθεση.
Περισπασμένοι από την
διαμάχη γύρω από την
καταστολή των πανεθνικών
διαμαρτυριών [5]
εγχωρίως, και
ενθαρρυμένοι επειδή
υιοθέτησαν μια πιο
επιθετική στάση στην
περιοχή, οι ηγέτες του
Ιράν δεν κατάφεραν να
φανταστούν ότι οι
εντάσεις θα μπορούσαν να
κλιμακωθούν σε ένα νέο
επίπεδο. Ήταν γενικά
πολύ αισιόδοξοι
δεδομένου ότι ο
Αμερικανός πρόεδρος
Donald Trump,
εκκεντρικός [6] στις
καλύτερες εποχές και
τώρα μπλεγμένος σε μια
ατιμαστική υπόθεση
μομφής και
περιβαλλόμενος από
γεράκια [κατά] του Ιράν,
είχε μόλις παραγγείλει
την θανατηφόρα στόχευση
[7] των υποστηριζόμενων
από το Ιράν
παραστρατιωτικών μαχητών
στο Ιράκ και απείλησε
ρητά την Τεχεράνη για
την επακόλουθη παραβίαση
της αμερικανικής
πρεσβείας στην Βαγδάτη.
Η υπερβολική
αυτοπεποίθηση οδήγησε
την Τεχεράνη, αντί να
αναλάβει ειδικές
προφυλάξεις, να
οργανώσει ένα πρωτόκολλο
ασφαλείας καθημερινού
τύπου
(business-as-usual) για
τον διοικητή μιας
δύναμης την οποία οι
Ηνωμένες Πολιτείες είχαν
ορίσει [8] ως Εξωτερική
Τρομοκρατική Οργάνωση
(Foreign Terrorist
Organization) τον
περασμένο Απρίλιο.
«Σε αυτό το ταξίδι,
ταξίδεψε στην Βαγδάτη
κατόπιν πρόσκλησης
Ιρακινών κυβερνητικών
αξιωματούχων. Αυτή την
φορά συγκεκριμένα,
ταξίδεψε από την Συρία
στο Ιράκ με ένα
επιβατικό αεροπλάνο, το
οποίο θα μπορούσε να
παρακολουθηθεί ακόμη και
σε δικτυακούς τόπους
αεροπορικών μεταφορών»,
είπε ο αναπληρωτής
διοικητής του IRGC,
στρατηγός Ali Fadavi,
στην κρατική τηλεόραση
στις 3 Ιανουαρίου,
αφότου διαδόθηκε η
είδηση του φόνου.
Ένα τέτοιο χαλαρό
πρωτόκολλο θα έπρεπε να
προξενεί έκπληξη. Όχι
μόνο η οργάνωση που ο
ίδιος κατηύθυνε είχε
χαρακτηριστεί ως
τρομοκρατική, αλλά ο
Soleimani απολάμβανε μια
κατάσταση διασημότητας
που τον έκανε προσωπικά
έναν προφανή στόχο. Είχε
αποκτήσει την δύναμη του
σταρ με την βοήθεια της
ογκώδους κρατικής
προπαγάνδας, αφότου
ηγήθηκε στην επιτυχή
μάχη ενάντια στο
Ισλαμικό Κράτος, γνωστό
ως ISIS. Στα
διαρρεύσαντα έγγραφα
πληροφοριών σχετικά με
το «σύμπλεγμα κατασκόπων»
[9] του Ιράν στο Ιράκ,
που αποκαλύφθηκαν από το
Intercept [theintercept.com]
και τους New York Times
τον Νοέμβριο, πράκτορες
από το ιρανικό Υπουργείο
Πληροφοριών
προειδοποίησαν ξεκάθαρα
[10] για τις πιθανές
συνέπειες του δημόσιου
θεάματος και της
λατρείας προσωπικότητας
που σχηματιζόταν γύρω
του.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΥΝΕΧΙΣΗ
ΠΑΡΑ ΑΛΛΑΓΗ
Η απώλεια του Soleimani
είναι ένα σήμα αφύπνισης
για το IRGC, που θα ήταν
καλό να μελετήσει τα
μαθήματά του. Αλλά η
απουσία του στρατηγού
δεν θα υπονομεύσει την
ελίτ Δύναμη ούτε θα
εκτροχιάσει την
εσωτερική και
περιφερειακή πολιτική
που εκτελεί για
λογαριασμό της Ισλαμικής
Δημοκρατίας. Το
κοινοβούλιο του Ιράν
μόλις υπογράμμισε [11]
αυτό το γεγονός, με το
να ορίσει ολόκληρο τον
αμερικανικό στρατό ως
τρομοκρατική οργάνωση
και αφιερώνοντας
επιπλέον 223 εκατομμύρια
δολάρια στην Δύναμη Quds.
Και ο αγιατολάχ Αλί
Χαμενεΐ, ο ανώτατος
ηγέτης του Ιράν, δεν
έχασε χρόνο για να
διορίσει τον στρατηγό
Esmail Qaani, ως νέο
επικεφαλής της Δύναμης
Quds, υποδεικνύοντας ότι
το σύστημα υπό την
εποπτεία του δεν έχει
έλλειψη ανθρώπων για
ηγετικούς ρόλους και ότι,
όπως δήλωσε, «η πορεία
του Soleimani θα
συνεχιστεί».
Τουλάχιστον για να σώσει
τα προσχήματα, ο Ιρανός
ηγέτης θα κάνει ό, τι
μπορεί για να δείξει
δημόσια ότι ο «εχθρός»
δεν κατόρθωσε να
υποβαθμίσει την Δύναμη
Quds. Από καιρό έδειχνε
ότι ασχολείται με την
διαχείριση της εικόνας
[12] και την προβολή της
ισχύος. Τον Νοέμβριο,
αρνήθηκε [13] να
υποχωρήσει έναντι των
λαϊκών διαμαρτυριών και
των κοινοβουλευτικών
αντιρρήσεων για μια
άκαιρη αύξηση των τιμών
της βενζίνης που είχε
επιβάλει το κράτος. Και
έχει επιδιώξει
επανειλημμένα να
αποδείξει ότι η πολιτική
«μέγιστης πίεσης» της
κυβέρνησης Τραμπ δεν
καταφέρνει να κάμψει την
Ισλαμική Δημοκρατία.
Το πρόσφατο μήνυμα
συλλυπητηρίων του
Χαμενεΐ μεταφέρει μια
παρόμοια αποφασιστική
πρόθεση. «Ο μάρτυρας
Σολεϊμανί είναι μια
διεθνής προσωπικότητα
της Αντίστασης, και όλοι
οι λάτρεις της
Αντίστασης είναι τώρα οι
εκδικητές του. Αφήστε
όλους τους φίλους του -όπως
και όλους τους εχθρούς
του- να γνωρίζουν ότι η
γραμμή της Αντίστασης
Τζιχάντ θα συνεχίσει με
μεγαλύτερο κίνητρο»,
δήλωσε ο ηγέτης [14].
Ευτυχώς για τον Khamenei
και τον Qaani, το IRGC
είναι ένας πολύπλοκος
θεσμός με βαθιές ρίζες,
κάτι που τον καθιστά όχι
ευαίσθητο σε «αποκεφαλισμό
της ηγεσίας» [15]. Ο
Qaani στερείται του
χαρίσματος και της
αίσθησης του χιούμορ του
Soleimani, και δεδομένου
ότι το να ηγείται
κάποιος ενός τεράστιου
δικτύου ομάδων
πολιτοφυλακής εξαρτάται
τόσο από τις ανεπίσημες
διασυνδέσεις και τις
φιλίες, όσο και από την
οργανωτική πειθαρχία,
ίσως να μην μπορέσει
ποτέ να γίνει τόσο
βελούδινος και δημοφιλής
όπως ο προκάτοχός του.
Ωστόσο, αυτή η
ανεπάρκεια από μόνη της
δεν θα μειώσει
ουσιαστικά την
αποτελεσματικότητα της
Δύναμης Quds υπό την
ηγεσία του.
Ο Qaani είχε επίσημα
υπηρετήσει [16] ως
αναπληρωτής του
Soleimani από το 2007.
Έχει επιβλέψει άμεσα
επιχειρήσεις και έχει
συνεργαστεί με
παραστρατιωτικές ομάδες
σε διάφορα εδάφη. Κατά
την διάρκεια των
περισσότερων από δύο
δεκαετιών συνεργασίας
και συντροφικότητας -από
τότε που ο Σολεϊμανί
διορίστηκε για πρώτη
φορά στην ηγεσία της
Δύναμης Quds το 1997- ο
Qaani και ο διοικητής
του ήταν σχεδόν στο ίδιο
πολιτικό και ιδεολογικό
μήκος κύματος. Και οι
δύο στρατηγοί ήταν
μεταξύ των υπογραφόντων
μιας διαβόητης επιστολής
από τους διοικητές του
IRGC προς τον
μεταρρυθμιστή πρώην
πρόεδρο Mohammad Khatami
μετά από τις φοιτητικές
διαμαρτυρίες στην
Τεχεράνη το 1999. Η
επιστολή επιτίθετο [17]
στην διοίκηση Khatami
για συμπάθεια προς τους
διαδηλωτές κατά του
κατεστημένου, και για
ενθάρρυνση των αντιπάλων
του Ιράν. Απαιτούσε ο
φιλοδυτικός πρόεδρος να
αναλάβει δράση εναντίον
των αντεπαναστατικών
δυνάμεων και να
προειδοποιήσει ότι οι
υπογράφοντες «χάνουν την
υπομονή τους».
Επειδή ο Qaani δεν έχει
την ίδια ροπή προς τον
πραγματισμό και την
ανεξάρτητη δράση που
είχε ο Soleimani, θα
μπορούσε να καταλήξει να
ενεργεί πιο άκαμπτα και
σκληρά [18] από τον
προκάτοχό του. Επιπλέον,
κατά την διάρκεια αυτής
της περιόδου πένθους,
πιθανότατα θα βιαστεί να
κεφαλαιοποιήσει τις
φρέσκες συναισθηματικές
πληγές και να ενισχύσει
τα αδελφικά αισθήματα
των μαχητών των σιιτικών
πολιτοφυλακών
προκειμένου να εμπνεύσει
την συμπάθειά τους και
να εξασφαλίσει την
προσωπική τους πίστη.
ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΩΛΕΙΑ
Το IRGC υποφέρει ένα
τραύμα στο οποίο θα
πρέπει να προσαρμοστεί
ψυχολογικά και
επιχειρησιακά. Και η
απουσία του Soleimani
αφήνει ένα κενό που ο
Qaani θα πρέπει να κάνει
πραγματική προσπάθεια
για να γεμίσει. Κατά
πάσα πιθανότητα δεν θα
τύχει της διασημότητας
του προκατόχου του.
Ωστόσο, δεδομένης της
εγγύτητας του Qaani προς
τον Soleimani, μαζί με
την αποφασιστικότητα του
Χαμενεΐ να προβάλλει
σταθερή εξουσία, η
δολοφονία είναι απίθανο
να επηρεάσει προς το
μετριοπαθέστερο την
γενική πολιτική ή τη
μεθοδολογία του IRGC,
πόσω μάλλον να παρέμβει
στην αποτελεσματικότητά
του.
Αν μη τι άλλο, η ψυχική
αναζήτηση που θα
εμπνεύσει η εξάλειψη του
στρατηγού μέσα στο
μεγαθήριο [το IRGC], θα
το ωθήσει να ενεργήσει
[19] πιο αδίστακτα και
με μεγαλύτερο
υπολογισμό. Για την
ηγεσία του Ιράν έγινε
αναγκαστική μια δαπανηρή
κατανόηση, ότι οι
κανόνες εμπλοκής που
συνήθιζαν να διέπουν την
ρύθμιση των σχέσεων με
τους αντιπάλους, κυρίως
τις Ηνωμένες Πολιτείες,
δεν ισχύουν πλέον και
δημιουργείται ένας νέος
τρόπος λειτουργίας
(modus operandi). Αυτό
που διακυβεύεται είναι
όλο και λιγότερο η
υπερηφάνεια και το κύρος
της επαναστατικής αιτίας
που το κατεστημένο έχει
επιφορτιστεί να
στηρίξει, και όλο και
περισσότερο
[διακυβεύεται] ακριβώς η
επιβίωση αυτού του
κατεστημένου που
βρίσκεται στην εξουσία.
Τελικά, η σημαντικότερη
απώλεια για την Ισλαμική
Δημοκρατία είναι αυτή
ενός παγκοσμίου φήμης
λαϊκού στρατιωτικού
διοικητή με την
δυνατότητα να απαλύνει
την θρησκευτική
ιδεολογία του κράτους
στο κύμα του κοσμικού
εθνικισμού που έχει
διαβρέξει ολόκληρη την
κοινωνία, ιδίως μεταξύ
των νέων Ιρανών που δεν
γνώρισαν ούτε την
επανάσταση του 1979 ούτε
τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ.
Για τον λόγο αυτό, τα
κρατικά μέσα ενημέρωσης
είχαν αρχίσει να τον
προωθούν [20] ως ιδανικό
υποψήφιο για την
προεδρία του Ιράν -και
τεράστια πλήθη κάθε
είδους προσήλθαν [21]
για την κηδεία του σε
όλο το Ιράν.
Η Ισλαμική Δημοκρατία
δεν έχει περιποιηθεί
πολλές τέτοιες
προσωπικότητες. Γι'
αυτόν τον λόγο, θα
νοσταλγεί οδυνηρά τον
Soleimani για την
διακριτή πολιτική αξία
του - περισσότερο,
τελικά, από την οξυδερκή
ηγεσία του σε ζώνες
συγκρούσεων.
Ο MAYSAM BEHRAVESH είναι
αναλυτής στο Gulf State
Analytics και εργάστηκε
ως αναλυτής πληροφοριών
και σύμβουλος πολιτικής
στο Ιράν από το 2008 έως
το 2010. Ακολουθήστε τον
στο Twitter @MaysamBehravesh.
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).