Αρχική | Ειδήσεις - Αναλύσεις | Ο Κυνηγός | Λεωφόρος Αθηνών | "Κουλου - Βάχατα" | Marx - Soros | Contact

 

00:01 - 15/02/19

Το άλλο χάσμα γενεών του Ιράν, 40 χρόνια μετά

 

Περίληψη: 

 

Στους Φρουρούς της Επανάστασης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, την Basij και την Ansar-e Hezbollah, οι άνδρες που συνδέονταν με τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας διεξήγαγαν έντονες συζητήσεις για το μέλλον της Ισλαμικής Δημοκρατίας και πολεμούσαν μεταξύ τους για τους πόρους. Αυτά τα θεσμικά όργανα ήταν μακράν του να είναι μονολιθικά, ούτε ήταν καθαρά ιδεολογικά στην προοπτική τους.

 

 

-------------------

 

Ήταν αργά το απόγευμα μιας κρύας χειμωνιάτικης μέρας. Ελαφρύ χιόνι είχε καλύψει την Τεχεράνη το προηγούμενο βράδυ και περνούσα την ημέρα μου στο γραφείο παραγωγής μιας μικρής κινηματογραφικής μονάδας της παραστρατιωτικής πολιτοφυλακής Basij. Έκανα έρευνα στους πολιτιστικούς παραγωγούς στις στρατιωτικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας [1], και οι νέοι που εργάστηκαν σε αυτή την κινηματογραφική μονάδα συμφώνησαν να μου μιλήσουν με την προϋπόθεση της ανωνυμίας.


 

Υποστηρικτές του Αγιατολάχ Χομεϊνί στην Τεχεράνη, τον Φεβρουάριο του 1979. HANDOUT / REUTERS
 

-------------------------------------------------------------------

 

Ο Αλί, ένας 20χρονος Basij επεξεργαστής φιλμ (film editor), ήρθε στο γραφείο όπου καθόμουν, μαζί με τον 24χρονο συνάδελφό του Mustafa. Ο Ali εργαζόταν σε μια σειρά για την κρατική τηλεόραση σχετικά με τα ΜΜΕ των ΗΠΑ και την αντίθεσή τους ως προς την Ισλαμική Δημοκρατία. Μεταφέροντας τον φορητό υπολογιστή του, μας έδειξε με ενθουσιασμό το τελευταίο του εύρημα, ένα κομμάτι του CNN πριν από την υπογραφή της συμφωνίας του Ιράν σχετικά με το γιατί το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) [2] και η Basij είναι τόσο ισχυροί στο Ιράν. Το κομμάτι απεικόνιζε τις ένοπλες δυνάμεις του Ιράν ως ομοιογενές πλήθος γενειοφόρων ανδρών με βλοσυρά πρόσωπα, ντυμένους με στολές ή μαύρα πουκάμισα, ακούγοντας τον ανώτατο ηγέτη. Ο Mustafa και ο Ali παρακολούθησαν την έκθεση με πλατιά χαμόγελα. Ο Αλί γύρισε προς μένα όταν τελείωσε και είπε: «Μου φαίνεται αστείο το πώς μας απεικονίζουν οι Δυτικοί. Το κάνουν να φαίνεται σαν ότι ο ηγέτης [Ali Khamenei] λέει κάτι και εμείς απλά συντασσόμαστε». Γέλασε. «Υπάρχει κάτι στο Ιράν που να δουλεύει τόσο ομαλά; Πρέπει να έρθουν και να δουν πόσο μπερδεμένα είναι όλα εδώ. Τι είναι αυτό που τους κάνει να πιστεύουν ότι ανάμεσα στα πάντα που οριακά λειτουργούν -από την οικονομία μας, μέχρι την κυκλοφορία [στους δρόμους] μας, μέχρι την επαγγελματική μας κουλτούρα- η Basij είναι τόσο καλά οργανωμένη;».

 

Σε όλη την πόλη την επόμενη εβδομάδα, παρακολούθησα μια συνάντηση της παραγωγής με μια ομάδα ηγετών του IRGC που ήταν υπεύθυνη για τα ΜΜΕ. Όλοι οι άνδρες στην αίθουσα βρίσκονταν στις αρχές της ηλικίας των 50. Οι ένθερμοι επαναστάτες της πρώτης δεκαετίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας επιθυμούσαν σήμερα να τροποποιήσουν το σύστημα, με το να ελαφρύνουν τους κοινωνικούς και πολιτιστικούς περιορισμούς και να ανοίξουν το πολιτικό σύστημα στον μεγαλύτερο ανταγωνισμό, αλλά διαφωνούσαν μεταξύ τους για το πώς θα μοιάζουν οι αλλαγές αυτές. Συμφώνησαν, ωστόσο, ότι έπρεπε να καλλιεργήσουν ένα ευρύτερο ακροατήριο για τα μέσα [ενημέρωσης] τους και ότι οι νέοι Basij, όπως ο Ali και ο Mustafa, δεν πρέπει να κάνουν ιδεολογικές ταινίες που να προσελκύουν μόνο μικρά ακροατήρια. Ο νεαροί Basij «είναι το πραγματικό μας πρόβλημα», θρήνησε ο Alireza, υπολοχαγός της Επαναστατικής Φρουράς. «Είναι τόσο [απόλυτοι ανάμεσα στο] μαύρο και άσπρο στην προοπτική τους, και βάζουν μια μεγαλύτερη σφήνα ανάμεσα σε εμάς και τον λαό».

 

«Η αλαζονεία τους είναι δηλητήριο για μας», πρόσθεσε ο Javad, ένας διοικητής στην φρουρά. Αναφερόμενος στον οκταετή πόλεμο με το Ιράκ που κατανάλωσε την πρώτη μετεπαναστατική δεκαετία, είπε: «Δεν θα άντεχαν ούτε μια μέρα στα χαρακώματα του πολέμου».

 

ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ

 

Στα περισσότερα από τα δέκα χρόνια που πέρασα ερευνώντας μεταξύ των παραγωγών των μέσων μαζικής ενημέρωσης στους Φρουρούς της Επανάστασης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, την Basij και την Ansar-e Hezbollah, βρήκα έναν κόσμο στον οποίο οι άνδρες που συνδέονταν με τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας διεξήγαγαν έντονες συζητήσεις για το μέλλον της Ισλαμικής Δημοκρατίας και πολεμούσαν μεταξύ τους για τους πόρους. Τα θεσμικά όργανα που μελετούσα ήταν μακράν του να είναι μονολιθικά, ούτε ήταν καθαρά ιδεολογικά στην προοπτική τους. Οι ανησυχίες των ανδρών που βοηθούσαν στην δημιουργία της τεράστιας παραγωγής των μήντια της Ισλαμικής Δημοκρατίας δεν περιορίζονταν στην θρησκεία και την ισλαμική πολιτική. Αντιθέτως, έτειναν να επικεντρώνονται στις τάξεις, τις γενεαλογικές διαφορές και την κοινωνική κινητικότητα. Τα ευρήματά μου με οδήγησαν να αμφισβητώ όχι μόνο τις υπάρχουσες απεικονίσεις αυτών των ανδρών αλλά γενικότερα το κυρίαρχο πλαίσιο ανάλυσης όταν πρόκειται για την κατανόηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

 

Από το 1979, όταν η επανάσταση σάρωσε μια χώρα που μόλις έναν χρόνο νωρίτερα ο Αμερικανός πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ είχε χαιρετίσει ως «νησί σταθερότητας», οι Αμερικανοί πολιτικοί αγωνίστηκαν για να κατανοήσουν μια αναταραχή που όχι μόνο τους τύφλωσε, αλλά εξέφραζε έναν βαθιά αισθητό αντι-ιμπεριαλισμό, καθώς οι Ιρανοί απαιτούσαν ανεξαρτησία από την Ουάσιγκτον. Τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης περιέγραψαν την ιρανική κοινωνία ως «κυριευμένη από τρέλα» [3] και τους Ιρανούς ως τυφλωμένους από θρησκευτικό πάθος και επιδιώκοντες να γίνουν μάρτυρες [4] με κάθε κόστος. Τέτοιες εξηγήσεις μπορεί να έχουν ανταποκριθεί σε μια άμεση ανάγκη να κατανοηθούν με απλούς όρους -και να υπονομευθούν- η επαναστατική κυβέρνηση και ο γηραιός Αγιατολάχ που βρέθηκε στο τιμόνι της. Όμως, όσοι έχουν δει την πολιτική του Ιράν εδώ και 40 χρόνια αποκλειστικά μέσω του πρίσματος του Ισλάμ, έχουν παραβλέψει την σημαντική κοινωνική δυναμική που υποστηρίζει το καθεστώς.

 

Τι θα συμβεί αν αναδομήσουμε την ανάλυση της ιρανικής πολιτικής από την πλεονεκτική θέση εκείνων που δουλεύουν μέσα στην Ισλαμική Δημοκρατία για να υποστηρίξουν τους στόχους της επανάστασης του 1979; Αν μέχρι στιγμής η ακαδημαϊκή και πολιτική ανάλυση δεν κατάφερε να κατανοήσει την Ισλαμική Δημοκρατία σε όλη της την πολυπλοκότητα, τι μπορεί να προκύψει από μια προσέγγιση που επιμένει στην διερεύνηση των θέσεων και των κοσμοθεωριών των υποστηρικτών της, με τους δικούς τους όρους; Τέτοια ερωτήματα με οδήγησαν να προσπαθήσω να κατανοήσω το πώς η Ισλαμική Δημοκρατία προσπαθεί να διατηρήσει την επανάστασή της «ζωντανή» και πώς επικοινωνεί ένα όραμα για το μέλλον της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αυτό που έφτασα να δω είναι ότι η αμφισβήτηση στην Ισλαμική Δημοκρατία δεν είναι μόνο μεταξύ του καθεστώτος και του λαού, ή της παλιάς γενιάς και μιας διαμαρτυρόμενης νέας γενιάς. Αντίθετα, το ίδιο το καθεστώς συγκρούεται ακριβώς για την φύση του και για το ποιο θα πρέπει να είναι το μέλλον του.

 

ΓΕΝΕΑΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ BASIJ

 

Ένα απόγευμα στην κεντρική Τεχεράνη, έφυγα από μια τεταμένη συνάντηση μεταξύ των νέων Basij φοιτητών κινηματογραφικών ταινιών και του Reza, ενός κορυφαίου κινηματογραφιστή και διοικητή στην Φρουρά της Επανάστασης. Κατά την διάρκεια της συνάντησης, είπε στους σχεδόν 25 φοιτητές που παρευρέθηκαν ότι τα μέσα ενημέρωσης του καθεστώτος έπρεπε να εργαστούν προς την κατεύθυνση της προβολής ενός πιο περιεκτικού οράματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας -ένα [όραμα] που θα μπορούσε να προσεγγίσει τμήματα του πληθυσμού που έχουν απογοητευθεί. Ο Reza αναφέρθηκε στα γεγονότα του 2009, όταν έγιναν οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις κατά της ιρανικής κυβέρνησης μετά την επανάσταση του 1979. Σε αυτό που αποκλήθηκε ως Πράσινο Κίνημα, μια [κοινωνική] διατομή κυρίως αστών γυναικών και νέων διαμαρτυρήθηκαν για μια αντιληπτή εκλογική νοθεία, δημιουργώντας τελικά μια κρίση νομιμοποίησης στην πολιτική ελίτ. Για να προσεγγίσει το τμήμα του πληθυσμού που διαμαρτυρήθηκε ή συμπαθούσε τους διαμαρτυρόμενους, ο Ρεζά πρότεινε την δημιουργία μήντια που θα τόνιζαν το αφήγημα του εθνικισμού και της ενότητας, επιτρέποντας ταυτόχρονα στην θρησκεία να ξεθωριάζει στο παρασκήνιο. Ο ηγέτης των φοιτητών σηκώθηκε, το δάχτυλο του έδειξε θυμωμένα τον Reza και διακήρυξε: «Η γενιά σας μπορεί να έχει κουραστεί από την αντιπαράθεση, αλλά όχι η δική μας!».

 

Όταν φύγαμε, ο Ρεζά στράφηκε προς μένα και είπε: «Αυτοί οι νέοι Basij δεν συνειδητοποιούν ότι η αποστασιοποίησή μας από το ευρύ κοινό είναι αυτό που μας έφερε σε αυτό το χάος που αντιμετωπίζουμε τώρα. Πρέπει να προσεγγίσουμε την άλλη πλευρά που διαμαρτύρεται εναντίον μας, όχι να τους αποξενώσουμε, όπως θέλουν αυτά τα παιδιά. Ξέρεις ποιο είναι το πρόβλημα αυτών των παιδιών; Δεν γνωρίζουν πώς είναι να είσαι περιθωριοποιημένος στην κοινωνία. Δεν θυμούνται, επειδή γεννήθηκαν μετά την επανάσταση. Όλα όσα γνωρίζουν είναι ένα σύστημα στο οποίο η πλευρά μας ήταν στην εξουσία».

 

Οι ηγέτες των ενόπλων δυνάμεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας έχουν σήμερα να διακυβεύονται ακόμα περισσότερα από την υπεράσπιση ενός πολιτικού συστήματος. Αυτοί οι άνδρες και οι οικογένειές τους δεν απολάμβαναν σεβασμό στην ιρανική κοινωνία πριν από το 1979. Η μοναρχία του Μοχάμαντ Ρεζά Παχλεβί επισήμως περιθωριοποιούσε τις θρησκευόμενες οικογένειες, και η ιρανική πνευματική ελίτ της εποχής τούς υποτιμούσε επίσης. Η δημιουργία της Ισλαμικής Δημοκρατίας έδωσε στους θρησκευόμενους Ιρανούς της τάξης και της γενιάς Reza μια αίσθηση σκοπού και μια θέση στην κοινωνία. Τους άκουγα συχνά να αναρωτιούνται δυνατά με άγχος: Αν αλλάξουν οι συνθήκες στην χώρα, θα οδηγηθούμε και πάλι στο περιθώριο;

 

Ο Reza συνέχισε: «Οι νεότεροι Basij δεν γνωρίζουν ότι αν δεν φροντίσουμε αυτή την επανάσταση, θα υποχωρήσουμε πίσω στο περιθώριο. Δεν ξέρουν πόσο γρήγορα μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα».

 

Πολλοί άντρες της γενιάς του Ρεζά θεωρούν τους νεώτερους Basij ως καιροσκόπους και μαλθακούς γιατί δεν έχουν περάσει από την οδυνηρή εμπειρία του πολέμου. Οι καθεστωτικές παραστρατιωτικές οργανώσεις, όπως η Basij, ήταν το κύριο σκέλος στρατολόγησης μέσω του οποίου το επαναστατικό κράτος έστελνε στρατιώτες στο μέτωπο την δεκαετία του 1980. Μετά το 1988, όταν έληξε ο πόλεμος με το Ιράκ, η πολιτική ελίτ του Ιράν απέμεινε για να καταλάβει τι πρέπει να κάνει με αυτές τις οργανώσεις. Το γραφείο του ανώτατου ηγέτη τις ανέπτυξε τελικά για να αντιμετωπίσει τις Δυτικές τακτικές του «ήπιου πολέμου» [5] και για να αστυνομεύει τους ακτιβιστές κατά του καθεστώτος. Επειδή είναι προσαρμοσμένη σε αυτούς τους σκοπούς, και πλαισιώνει τον γενικό πληθυσμό ως μια πιθανή απειλή και στόχο της αστυνόμευσης, η ιδεολογική εκπαίδευση που λαμβάνουν οι νεαροί Basij είναι τέτοια που η παλαιότερη γενιά της Επαναστατικής Φρουράς διαφωνεί ως προς αυτήν. «Η μόνη ομοιότητα μεταξύ των Basij του σήμερα και των Basij του πολέμου είναι ότι μοιραζόμαστε το ίδιο οργανωτικό όνομα. Εκείνοι που βρίσκονται στην Basij σήμερα είναι φρικτοί», μου είπε ο Mehdi, ένας βετεράνος του πολέμου και κινηματογραφιστής.

 

«Είναι πολύ οδυνηρό για μένα ότι οι άνθρωποι σκέφτονται για την Basij με αρνητικούς όρους τώρα», συνέχισε. «Δημιουργηθήκαμε για διαφορετικό σκοπό στην αρχή της επανάστασης. Πήγαμε για να υπερασπιστούμε την χώρα ενάντια στους εισβολείς του ιρακινού στρατού, όχι για να βρούμε καλύτερες θέσεις εργασίας ή για να μπούμε στο πανεπιστήμιο, όπως οι σημερινοί Basij. Ή για να χτυπάμε τον λαό μας, για όνομα του Θεού! Σήμερα αυτά τα παιδιά είναι καιροσκόποι».

 

Παρόλο που ο Reza και οι συνάδελφοί του προθύμως εισήχθησαν στους Basij τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση, ούτε ένας φρουρός που συνάντησα μέσα σε μια δεκαετία δεν θα επέτρεπε στα παιδιά του να γίνουν ενεργά Basij. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να εμπλακούν. Και η ατμόσφαιρα δεν είναι τέτοια που να θέλω τα παιδιά μου να βρίσκονται μέσα», μου είπε ένας από αυτούς. Αντ’ αυτού, στέλνουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό στην Ευρώπη. Το να επιτρέψουν στα παιδιά τους να αποτελούν μέρος των Basij θα ήταν ένα βήμα προς τα κάτω στην κοινωνική κλίμακα που έχουν ήδη ανέβει.

 

Ο νεαρότεροι Basij, όπως ο Αλί και ο Μουσταφά, ωστόσο, αισθάνονται ότι η επανάσταση έχει παραστρατήσει επειδή η παλαιότερη γενιά έχασε την επαφή της με τις αξίες της. Όπως και πολλοί από τους συναδέλφους τους, ο Αλί και ο Μουσταφά προέρχονται από θρησκευόμενες εργαζόμενες οικογένειες χαμηλότερης έως μεσαίας τάξης που μετανάστευσαν στην Τεχεράνη από μικρότερες επαρχιακές πόλεις. Όταν, ως έφηβος, ο Mustafa ήθελε να συνεχίσει την σκηνοθεσία, οι Basij στο γυμνάσιο του παρείχαν τους πόρους και το κοινωνικό δίκτυο που η οικογένειά του δεν μπορούσε. Μόλις αποφοίτησε από την σχολή κινηματογράφου, ο Mustafa βρήκε εύκολα μια δουλειά σε μια εταιρεία παραγωγής που έκανε ντοκιμαντέρ για την κρατική τηλεόραση, επιτρέποντάς του να είναι κινηματογραφιστής με πλήρη απασχόληση και να φροντίσει τη νέα του γυναίκα. Η επανάσταση προσέφερε στον Mustafa και στον Ali μια κοινωνική κινητικότητα για την οποία είδαν ως απειλή την διαφθορά της παλαιότερης γενιάς επαναστατών.

 

«Είναι αυτοί που είναι μαλθακοί, όχι εμείς», μου είπε ο Ali. «Εκτιμούμε τις θυσίες τους κατά την διάρκεια του πολέμου, αλλά έχουν καταστραφεί από τα χρήματα και έχουν εμμονή με να κάνουν τον εαυτό τους σαν την κοσμική ελίτ».

 

ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΜΕΝΟ ΜΕΛΛΟΝ

 

Ξανά και ξανά, οι συνομιλίες μου με μέλη της Επαναστατικής Φρουράς και της Basij επέστρεφαν σε θέματα διαφθοράς, κοινωνικής και πολιτιστικής τάξης και διαγενεακών διαφορών. Συχνά οι συνομιλητές μου έστρεφαν την οργή τους ο ένας στον άλλον περισσότερο παρά σε εκείνους που δεν ήταν υποστηρικτές του καθεστώτος. Οι τεράστιες και αποχρώσες διαφωνίες τους αποκάλυψαν μια περίπλοκη πολιτική πραγματικότητα που δεν μπορούσε να περιοριστεί σε συνήθη δίπολα, όπως οι ρεφορμιστές εναντίον των σκληροπυρηνικών ή οι αντικαθεστωτικοί εναντίον των φιλοκυβερνητικών.

 

Καθώς η Ισλαμική Δημοκρατία εισέρχεται στην πέμπτη δεκαετία, το να διατηρηθεί η επανάσταση «ζωντανή» θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των image-makers της όχι μόνο να προσελκύσουν έναν νεώτερο πληθυσμό που θέλει αλλαγή αλλά και να οικοδομήσουν συναίνεση μεταξύ των μελών της νεότερης γενιάς στο πλαίσιο των τάξεων του ίδιου του καθεστώτος. Το έργο που έχει μπροστά της η Ισλαμική Δημοκρατία είναι να κερδίσει μια ευρεία [κοινωνική] διατομή των πολιτών της, ενώ ταυτόχρονα να καθορίσει ποια μορφή του επαναστατικού σχεδίου, και της κρατικής δομής, θα πάρει μακροπρόθεσμα. Ο τρόπος με τον οποίον θα επιτευχθεί καλύτερα αυτός ο στόχος, χωρίς να χαθεί εντελώς το ιδρυτικό όραμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, θα καθορίσει τον γρίφο του Ιράν και το πεδίο των πιθανοτήτων του.

 

Η NARGES BAJOGHLI είναι επίκουρη καθηγήτρια Μεσανατολικών Σπουδών στην Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Johns Hopkins και η συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο Iran Reframed: Anxieties of Power in the Islamic Republic, από το Stanford University Press.

 

Foreign Affairs

 

http://www.foreignaffairs.gr/articles/72159/narges-bajoghli/to-allo-xasma-geneon-toy-iran-40-xronia-meta?page=show

 

https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2019-02-11/irans-other-generation-gap-40-years

 

Greek Finance Forum

 

Σχόλια Χρηστών

HTML Comment Box is loading comments...

 

 

 

 

 

Plus500

Trading σε ελληνικές μετοχές μέσω της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης" - Demo). 

Λήψη τώρα!

 © 2016-2017 Greek Finance Forum

Αποποίηση Ευθύνης....