|
Όταν στις αρχές της δεκαετίας τού 1990 η
διδασκαλία του αντικειμένου αποκαταστάθηκε στην
Κίνα, πολλοί φαντάστηκαν μία κερδοφόρο αγορά που
θα εκπαίδευε δεκάδες εκατομμύρια άτομα. Στην
πράξη, η Κίνα απονέμει ετησίως μόλις 50.000
μεταπτυχιακούς τίτλους στην διοίκηση
επιχειρήσεων, λιγότερους από τους μισούς απ’
ό,τι στην Αμερική. Επιπλέον, αν και οι σχολές
διοίκησης στην ηπειρωτική χώρα βελτιώθηκαν κατά
πολύ την τελευταία δεκαετία, οι περισσότερες δεν
χαρακτηρίζονται από μεγάλες ακαδημαϊκές
φιλοδοξίες.
Η εκ νέου ανάδυση της οικονομίας της αγοράς στην
Κίνα μετά τις μεταρρυθμίσεις του Deng Xiaoping
παρήγαγε πολλές συνετές, αλλά και καινοτόμες,
εταιρείες, όπως η Huawei, ο παγκόσμιος γίγαντας
τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, και η Haier, ο
μεγαλύτερος κατασκευαστής λευκών συσκευών
παγκοσμίως. Όμως, το εντυπωσιακό αυτό φαινόμενο
δεν έχει ακόμα εξεταστεί σοβαρά από την
ακαδημαϊκή έρευνα στην Κίνα, λέει με θλίψη ο Lu
Xiongwen, κοσμήτορας της σχολής διοίκησης
επιχειρήσεων του πανεπιστημίου Fudan. «Η
τρέχουσα έρευνα ασχολείται κυρίως με τον τρόπο
εφαρμογής στην Κίνα της γνώσης που αναπτύχθηκε
στο εξωτερικό και όχι με την καινοτομία», λέει.
Εν τω μεταξύ, η σημαντικότερη ακαδημαϊκή εργασία
στον τομέα της διοίκησης επιχειρήσεων στην Κίνα
πραγματοποιείται από ερευνητές με έδρα εκτός της
χώρας.
Μία εξήγηση είναι τα χρήματα. Ο κοσμήτορας της
σχολής διοίκησης επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου
του Πεκίνου, Xiang Bing, επιμένει ότι οι
κινεζικές σχολές διοίκησης επιχειρήσεων πρέπει
να επενδύσουν σοβαρά στην έρευνα υψηλής
ποιότητας προς δημοσίευση σε κορυφαία περιοδικά
του κόσμου. «Αν δεν το κάνουμε αυτό, θα
συνεχίσουμε να αντιγράφουμε τους άλλους»,
επισημαίνει. Αλλά πολλά κινεζικά πανεπιστήμια
βλέπουν τις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων απλώς
ως χρυσορυχεία και διοχετεύουν την περιορισμένη
χρηματοδότηση των ιδρυμάτων τους σε άλλα τμήματα.
Ο κακώς εννοούμενος τοπικισμός αποτελεί άλλη μία
παγίδα. Για την δυτική εκπαίδευση στην διοίκηση
επιχειρήσεων, οι περιορισμοί είναι ελάχιστοι και,
ενώ πολλές κινεζικές εταιρείες
δραστηριοποιούνται διεθνώς, οι περισσότερες
τοπικές σχολές διοίκησης επιχειρήσεων προτιμούν
να ομφαλοσκοπούν. Τα μαθήματα γίνονται σχεδόν
όλα στα κινεζικά, παρά το γεγονός ότι τα αγγλικά
είναι η παγκόσμια γλώσσα των επιχειρήσεων.
Ποιος χρειάζεται σχολές διοίκησης επιχειρήσεων;
Τα καλά νέα είναι ότι οι επιχειρηματίες στην
Κίνα εφευρίσκουν νέους τρόπους για το επιχειρείν,
την ώρα που οι επιστήμονες μένουν πίσω. Οι
ιδιωτικές εταιρείες –σε τομείς που εκτείνονται
από τις ηλεκτρονικές πωλήσεις λιανικής μέχρι την
έξυπνη μεταποίηση– είναι παγκόσμιοι ηγέτες σε
ό,τι αφορά τις μεθόδους διοίκησης, τα
επιχειρηματικά μοντέλα και την εξυπηρέτηση
πελατών. Ο γίγαντας του ηλεκτρονικού εμπορίου
Alibaba εισήγαγε πρώτος την χρήση εγγύησης στο
σύστημα πληρωμών του, επιτρέποντας έτσι στους
καχύποπτους Κινέζους καταναλωτές να εμπιστευθούν
τους ηλεκτρονικούς εμπόρους. Το WeChat, που
αναπτύχθηκε από την Tencent (εταιρεία online
παιχνιδιών), είναι η πιο αναπτυγμένη πλατφόρμα
ανταλλαγής μηνυμάτων και πληρωμών στον πλανήτη.
Τα χαϊδεμένα της Silicon Valley, όπως το
Facebook Messenger και το WhatsApp, πασχίζουν να
ακολουθήσουν το παράδειγμά του.
Η καινοτομία από μέρους των κινεζικών εταιρειών
εκτείνεται και πέραν όλων αυτών. Ο Edward Tse,
της συμβουλευτικής εταιρείας Gao Feng,
υποστηρίζει ότι οι καλύτερες κινεζικές εταιρείες
απορρίπτουν πλέον την πίστη των δυτικών
επιχειρήσεων σε ένα βασικό πεδίο δραστηριοτήτων,
σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες πρέπει να
μένουν στο αντικείμενο στο οποίο έχουν την
μεγαλύτερη εξειδίκευση. Αντιθέτως, διακεκριμένες
κινεζικές εταιρείες ανοίγουν νέους δρόμους προς
αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «πολλαπλές
μεταπηδήσεις».
Η Wanxiang έγινε γνωστή ως κατασκευάστρια
ανταλλακτικών για αυτοκίνητα. Στην συνέχεια,
μεταπήδησε στην κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Πλέον, επενδύει στις χρηματοοικονομικές
υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου (internet finance). Η
Baidu ξεκίνησε ως εταιρεία αναζήτησης στο
Διαδίκτυο. Μετακινήθηκε στον τομέα της
δημιουργίας χαρτών και online-offline εφαρμογών.
Σήμερα διοχετεύει κονδύλια στην τεχνητή
νοημοσύνη και την ανάπτυξη καινοτόμων οχημάτων.
Πολλές άλλες κινεζικές εταιρείες κάνουν με
επιτυχία το άλμα από τον έναν τομέα στον άλλον.
Ο κ.Tse επιμένει ότι όλα αυτά δεν συνιστούν
απλώς τα στάδια μίας μάταιης οικοδόμησης
εταιρικών αυτοκρατοριών. Η Κίνα προσφέρει έναν
μοναδικό συνδυασμό ταχείας ανάπτυξης, μεγάλου
μεγέθους αγοράς και ταχείας τεχνολογικής αλλαγής,
ο οποίος δίνει σε επιδέξιες εταιρείες την
ευκαιρία να βγάλουν τεράστια κέρδη κάνοντας το
άλμα σε αχανείς νέες αγορές.
Ο Zhou Lin, κοσμήτορας της σχολής διοίκησης
επιχειρήσεων στο πανεπιστήμιο Jiaotong της
Σανγκάης, είναι επιφυλακτικός. Θεωρεί ότι οι
εταιρείες, όπως η πολυδιαφημισμένη Xiaomi που
κατασκεύαζε smartphones, πάλαι ποτε υψηλής
περιωπής, η οποία λατρεύει τις πολλαπλές
μεταπηδήσεις, βασίζονται υπερβολικά στις χαμηλές
τιμές και το υπερδραστήριο μάρκετινγκ και
συνεπώς τα επιχειρηματικά τους μοντέλα δεν είναι
βιώσιμα. Υποστηρίζει, επίσης, ότι πολλές από τις
φαινομενικές καινοτομίες στις κινεζικές
επιχειρήσεις, όπως κάποιες από τις πιο «σέξι»
επενδύσεις της Baidu, δεν θα επιβίωναν αν δεν
υπήρχε κυβερνητική υποστήριξη.
Η όλη συζήτηση καταδεικνύει ότι, μετά από
δεκαετίες στην σκιά του παγκόσμιου ενδιαφέροντος,
οι επιχειρήσεις στην Κίνα αξίζουν και πάλι να
τύχουν προσοχής. Ο θρυλικός Αμερικανός
διανοούμενος του επιχειρείν Peter Drucker
πίστευε ότι οι μεγάλες ιδέες στον τομέα της
διοίκησης των επιχειρήσεων θα μπορούσαν στο
μέλλον να προέρχονται από το μεγάλο καζάνι
δημιουργικότητας της Κίνας.
*Επικεφαλής του γραφείου του βρεταννικού
περιοδικού The Economist στην Σανγκάη
European Business Review
|
