----------------------------
Το «μια από τα ίδια» δεν
είναι αυτό που ψήφισαν
οι Γερμανοί στις
κοινοβουλευτικές εκλογές
του περασμένου
Σεπτεμβρίου, αλλά είναι
αυτό που θα πάρουν τώρα
που οι Σοσιαλδημοκράτες
(SPD) συμφώνησαν να
προχωρήσουν σε επίσημες
διαπραγματεύσεις για μια
κυβέρνηση μεγάλου
συνασπισμού με τους
Χριστιανοδημοκράτες της
καγκελαρίου Άνγκελα
Μέρκελ (CDU). Μετά από
έντονες εσωτερικές μάχες,
οι εκπρόσωποι του SPD
ψήφισαν με μικρή διαφορά,
σε μια σύνοδο του
κόμματος την Κυριακή, να
δώσουν στην ηγεσία τους
την άδεια να υπηρετήσει
για τρίτη φορά ως
δευτερεύων εταίρος του
συντηρητικού κόμματος
της Μέρκελ. Η απόφασή
τους βασίζεται σε ένα
έγγραφο κοινής θέσης 28
σελίδων, το οποίο τα δύο
κόμματα είχαν συζητήσει
νωρίτερα στο Βερολίνο.
Δεδομένης της
κατάρρευσης των
συνομιλιών του
κυβερνητικού συνασπισμού
τον Νοέμβριο, η προθυμία
του SPD να συμμετάσχει
σε επίσημες συνομιλίες
συνασπισμού με το CDU
έδωσε στη Μέρκελ ένα
πολιτικό σωσίβιο. Θα
εισέλθει στην τέταρτη
θητεία της, πιθανότατα
κατά το Πάσχα, και μέχρι
τότε το μελάνι στην
συμφωνία συνασπισμού θα
έχει στεγνώσει και τα
400.000 μέλη του
κόμματος SPD θα έχουν
δώσει την έγκρισή τους
με μια τυπική ψηφοφορία
του SPD. Αν όμως η
ψηφοφορία της συνόδου
του SPD την Κυριακή είχε
πάρει την αντίθετη
κατεύθυνση, η Γερμανία
θα είχε να αντιμετωπίσει
την ανυπόφορη προοπτική
να χρειαστεί να
διεξαχθούν νέες εκλογές,
πράγμα που θα παρέτεινε
τις καθυστερήσεις για
κρίσιμες μεταρρυθμίσεις
εντός της Ευρωπαϊκής
Ένωσης και θα έβλαπτε
την φήμη της χώρας ως
παγκόσμιου ηγέτη. Με μια
κυβέρνηση μεγάλου
συνασπισμού, η ΕΕ και ο
υπόλοιπος κόσμος μπορούν
να περιμένουν ένα ισχυρό,
σταθερό χέρι στο
Βερολίνο. Αλλά εγχωρίως,
αυτός ο συμβιβασμός θα
συνεχίσει να
αποδυναμώνει το
γερμανικό κομματικό
σύστημα, καθώς τα
οραματικά σχέδια για το
μέλλον της χώρας θα
τεθούν σε αναμονή και τα
λαϊκίστικα κόμματα θα
έχουν την ευκαιρία να
επικρίνουν τα δύο μεγάλα
κόμματα με μια κίνηση.
Η Γερμανίδα καγκελάριος,
Άνγκελα Μέρκελ, και ο
ηγέτης του
Σοσιαλδημοκρατικού
Κόμματος (SPD), Martin
Schulz, σε συνέντευξη
Τύπου μετά από
διερευνητικές συνομιλίες
για την συγκρότηση νέας
κυβέρνησης συνασπισμού
στην έδρα του SPD, στο
Βερολίνο, στις 12
Ιανουαρίου 2018.
HANNIBAL HANSCHKE /
REUTERS
-----------------------------------------------------------------------------
Στις εκλογές τον
Σεπτέμβριο, τα
αποτελέσματα
υπογράμμισαν σαφώς την
δυσαρέσκεια των
ψηφοφόρων με την
τετραετή διακυβέρνηση
του CDU και του SPD. Και
τα δύο κόμματα είχαν
κακή επίδοση, και
ειδικότερα το SPD υπέστη
μια ιστορική απώλεια
στις κάλπες ως το
παλαιότερο πολιτικό
κόμμα της Γερμανίας. Σε
σύγκριση, τα μικρότερα
κόμματα -οι Πράσινοι, οι
υπέρ της αγοράς
Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP),
η Αριστερά, καθώς και το
πρόσφατα καθιερωμένο
κόμμα Εναλλακτική για
την Γερμανία (AfD)-
έχουν κερδίσει έδαφος.
Ένας αριθμός-ρεκόρ επτά
κομμάτων, αν μετρηθεί
και το αδελφό κόμμα των
Χριστιανοδημοκρατών, οι
Χριστιανοί Σοσιαλιστές
της Βαυαρίας (CSU),
κατέχουν θέσεις στην
Βουλή της Γερμανίας,
καθιστώντας δύσκολο για
οποιονδήποτε πιθανό
καγκελάριο να σχηματίσει
πλειοψηφία. Αρχικά, ο
ηγέτης του SPD, Martin
Schulz, ήλπιζε να
αναζωογονήσει το κόμμα
του και αρνήθηκε να
ξεκινήσει άλλον έναν
κύκλο διαπραγματεύσεων
για μεγάλο συνασπισμό.
Αυτό άφησε τη Μέρκελ να
βρει την τύχη της με
έναν λεγόμενο Συνασπισμό
Τζαμάικα που θα
αποτελείτο από το CDU-CSU,
τους Πράσινους και το
FDP. Αλλά οι ελπίδες για
αυτό το σχέδιο
κατέρρευσαν τον Νοέμβριο,
όταν το FDP αποσύρθηκε
από τις συνομιλίες,
φέρνοντας το Βερολίνο
στην τρέχουσα στιγμή του
πολιτικού déjà vu.
Για το SPD, η συνεργασία
με τη Μέρκελ επέφερε
κάποιες επιθυμητές
αλλαγές πολιτικής, όπως
η θέσπιση ελάχιστου
μισθού, αλλά απείλησε
επίσης το καθεστώς του
ως βιώσιμου Volkspartei
(λαϊκό κόμμα). Οι
αρχικές φιλοδοξίες του
SPD να κάνει τους
συντηρητικούς να
δεσμευτούν σε ένα σχέδιο
ασφάλισης για όλους τους
πολίτες, σε έναν
υψηλότερο φορολογικό
συντελεστή για τα
μεγαλύτερα εισοδήματα
και σε οικογενειακή
επανένωση χωρίς
περιορισμούς για τους
πρόσφυγες, δεν
υλοποιήθηκε. Στην
πραγματικότητα, κάθε
πλευρά κέρδισε οριακές
νίκες για να τις φέρει
πίσω στην αντίστοιχη
βάση τους: Αυξημένες
δαπάνες για τις υποδομές
και την εκπαίδευση, ένα
ήπιο ανώτατο όριο για
τους πρόσφυγες, μια
μέτρια φορολογική
περικοπή και εγγυήσεις
για τις συντάξεις. Εν τω
μεταξύ, το μακροπρόθεσμο
μέλλον της Γερμανίας
στον τομέα της ασφάλειας
και της άμυνας, της
οικονομικής
ανταγωνιστικότητας, του
κλίματος και της
ενέργειας έχει
παραμείνει περισσότερο ή
λιγότερο στο περιθώριο.
Η ηγεσία του SPD μπορεί
να δικαιολογήσει αυτή
την επανεξισορρόπηση ως
εθνικό καθήκον,
δεδομένου ότι ένα
κυβερνητικό μοντέλο
μειοψηφίας θεωρείται
ταμπού στην Γερμανία και
οι νέες εκλογές ίσως να
μην οδηγήσουν
αναγκαστικά σε καλύτερα
αποτελέσματα για τα
κυρίαρχα κόμματα. Ο
Schulz δεν βλέπει
καλύτερη επιλογή για το
κόμμα του και την χώρα,
αν και σχηματίζοντας ένα
μεγάλο συνασπισμό θα
δώσει στο δεξιό,
ξενοφοβικό AfD τον
πολυπόθητο τίτλο του
μεγαλύτερου κόμματος της
αντιπολίτευσης και, ως
εκ τούτου, την πρώτη του
ευκαιρία να ανταπαντά
στην Βουλή και να
προεδρεύει στην επιτροπή
προϋπολογισμού στο
κοινοβούλιο. Επιπλέον,
άλλος ένας μεγάλος
συνασπισμός θα θολώσει
περαιτέρω την ιδεολογική
διαφορά ανάμεσα στα
μεγάλα κεντροαριστερά
και κεντροδεξιά κόμματα.
Αυτό, με την σειρά του,
θα υποβαθμίσει ακόμη
περισσότερο την [λαϊκή]
υποστήριξή τους. Ίσως με
μια νέα ηγεσία στο
μέλλον, το CDU και το
SPD θα μπορούσαν να
συνέλθουν, και να
σχηματίσουν συμμαχίες
της προτίμησής τους,
αλλά αυτό είναι δύσκολο
να το δούμε δεδομένου
του σημερινού
κατακερματισμού του
κομματικού συστήματος.
Στην πραγματικότητα,
σύμφωνα με την ARD
Deutschlandtrend, μια
μικρή πλειοψηφία
Γερμανών απορρίπτει ένα
άλλο μεγάλο συνασπισμό.
Και σύμφωνα με το
Politbobometer,
περισσότεροι Γερμανοί
αποδοκιμάζουν σήμερα την
ηγεσία της Μέρκελ παρά
αμέσως μετά τις
βουλευτικές εκλογές το
περασμένο φθινόπωρο.
Τότε, μόνο το 35% των
Γερμανών αντιπαθούσε την
ιδέα ότι η Μέρκελ θα
παραμείνει καγκελάριος,
αλλά σήμερα έχει αυξηθεί
στο 42%. Ένα μίγμα
κόπωσης γα τη Merkel, η
αποδοκιμασία της στάσης
της για τη μετανάστευση
και η επιθυμία για μια
πιο συντηρητική πυξίδα
στο CDU σημαίνει ότι [η
Μέρκελ] θα ξεκινήσει από
μειονεκτική θέση την
πιθανότατα τελική θητεία
της.
Και παρόλο που μια
κυβέρνηση CDU-SPD θα
αποδυναμώσει την
Γερμανία στο εσωτερικό,
θα λειτουργήσει
ενισχυτικά για την ΕΕ,
έναν πυλώνα της
γερμανικής εξωτερικής
πολιτικής και πολιτικής
ασφάλειας, και μια πηγή
της οικονομικής ισχύος
της. Ακόμα κι αν οι
Γερμανοί άρχισαν να
κουράζονται με τη Μέρκελ,
ο κόσμος συνεχίζει να
επευφημεί κι εκείνη και
την Γερμανία της οποίας
ηγείται. Είναι
αξιοσημείωτο ότι, αν και
θα έχουν περάσει σχεδόν
έξι μήνες μετά τις
εκλογές πριν η χώρα
αποκτήσει μια κυβέρνηση,
μια πρόσφατη δημοσκόπηση
από την Gallup
κατονομάζει την Γερμανία
ως την κορυφαία
παγκόσμια δύναμη. Αυτό
οφείλεται στις
οικονομικές δάφνες του
Βερολίνου και στην
δημοτικότητα της Merkel
στο εξωτερικό. Η χώρα
παραμένει πρωταθλήτρια
στις εξαγωγές, έχει
κρατήσει την ανεργία στο
εκπληκτικό 5,5% και
προβλέπεται να
απολαμβάνει υπερβολικά
δημοσιονομικά
πλεονάσματα κατά τα
επόμενα δύο χρόνια. Η
Μέρκελ είναι επίσης ένα
οικείο, ήρεμο πρόσωπο σε
μια ολοένα και πιο
χαοτική παγκόσμια τάξη
που περιλαμβάνει το
Brexit, τις ρωσικές
εκστρατείες
παραπληροφόρησης και μια
εξωτερική πολιτική «Πρώτα
η Αμερική» στην
Ουάσινγκτον.
Πράγματι, είναι η ΕΕ,
παρά ένα συγκεκριμένο
γερμανικό πολιτικό κόμμα,
που αναδύεται ως ο
μεγάλος νικητής από την
διαφαινόμενη κυβέρνηση
στο Βερολίνο. Και τα δύο
κόμματα έχουν
τοποθετήσει τα οραματικά
στοιχήματά τους στην
ενίσχυση της Ευρώπης.
Στην πραγματικότητα, η
28 σελίδων κοινή θέση
τους ξεκινά με μια
έκκληση για ανανέωση της
ΕΕ και για να πάρει τη
μοίρα της στα χέρια της,
προωθώντας τη μεγαλύτερη
εσωτερική συνοχή και
αλληλεγγύη. Το SPD
φαίνεται να έχει πείσει
το CDU να υποστηρίξει
τις εκκλήσεις του Γάλλου
προέδρου Εμμανουέλ
Μακρόν για μεταρρύθμιση
της ΕΕ. Η επόμενη
κυβέρνηση της Γερμανίας
σίγουρα δεν θα
κατηγορηθεί για ρητορική
υποταγή στις Βρυξέλλες.
Είναι πρόθυμη να
δαπανήσει περισσότερα
για τον προϋπολογισμό
της ΕΕ, θα ασκήσει
πιέσεις για φορολογική
εναρμόνιση και είναι
έτοιμη να μεταμορφώσει
τον προσωρινό Ευρωπαϊκό
Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM),
ο οποίος προσφέρει
δάνεια σε χώρες που
παλεύουν όπως η Ελλάδα,
σε ένα μόνιμο Ταμείο για
την διανομή της
οικονομικής βοήθειας
στην ευρωζώνη. Μια
ισχυρή ΕΕ είναι επωφελής
για την Γερμανία και η
μελλοντική κυβέρνηση
μεγάλου συνασπισμού
σχεδιάζει να
πραγματοποιήσει μια
σοβαρή επένδυση στις
Βρυξέλλες. Όμως,
μακροπρόθεσμα, η ΕΕ
χρειάζεται επίσης μια
δυναμική Γερμανία. Όταν
η παλιά φρουρά στο
Βερολίνο αποχωρήσει,
ελπίζεται ότι οι νέοι
ηγέτες του CDU και του
SPD θα είναι σε θέση να
κτυπήσουν τις
λαϊκιστικές δυνάμεις και
να επιστρέψουν στην
διακυβέρνηση με τρόπο
που θα αντιμετωπίζει τις
ανησυχίες των βασικών
ψηφοφόρων τους. Τελικά,
ο γερμανικός λαός θέλει
να δει την κυβέρνησή του
να προσφέρει οικονομική
ασφάλεια και ευημερία,
όχι μόνο στο εξωτερικό
αλλά και εγχωρίως.
Η
SUDHA DAVID-WILP
είναι ανώτερη
διατλαντική συνεργάτις
και αναπληρώτρια
διευθύντρια του Γραφείου
Βερολίνου του
German Marshall Fund of
the United States.
Foreign Affairs
http://www.foreignaffairs.gr/articles/71612/sudha-david-wilp/allos-enas-megalos-synaspismos-morfopoieitai-sto-berolino?page=show
https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2018-01-22/another-grand-coalition-takes-shape-berlin |