|
Οριστική «ταφόπλακα» στο δικαίωμα του Δημοσίου
να διενεργήσει φορολογικούς ελέγχους σε
υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος των ετών πριν
το 2012 βάζουν το ίδιο το Νομικό Συμβούλιο του
Κράτους και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων,
μέσω δύο γνωμοδοτήσεων. Με την πρώτη εξ’ αυτών
περιορίζεται σημαντικά το δικαίωμα των
φορολογικών αρχών να τεκμηριώσουν, μετά την
πάροδο της πενταετούς περιόδου παραγραφής
φορολογικών υποθέσεων, ανακρίβεια των
υποβληθεισών φορολογικών δηλώσεων, ώστε να
επιτύχουν παράταση της περιόδου παραγραφής στα
10 έτη και να προλάβουν να ελέγξουν όσο το
δυνατόν περισσότερες υποθέσεις. Με τη δεύτερη, «μπλοκάρεται»
και η δυνατότητα των φορολογικών αρχών να
αξιοποιήσουν την υφιστάμενη διάταξη του Κώδικα
Φορολογικών Διαδικασιών περί 20ετούς περιόδου
παραγραφής για να ελέγξουν μεγάλες υποθέσεις
φοροδιαφυγής που αφορούν στα έτη προ του 2012.
Eιδικότερα:
Α) Με την υπ’αριθμόν 265/2017 γνωμοδότηση του
Ν.Σ.Κ. που έγινε δεκτή από τον Διοικητή της
Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλή με
την υπ’αριθμόν ΠΟΛ. 1191/2017 ορίζονται τα εξής:
1. Κατά την έννοια των διατάξεων των παραγράφων
1 και 4 (περιπτ. β') του άρθρου 84του ΚΦΕ,
ερμηνευομένων σύμφωνα με τη συνταγματική αρχή
της αναλογικότητας των νομοθετικών διατάξεων
περί παραγραφής,
(α) ο φορολογικός έλεγχος (και ο βάσει αυτού
καταλογισμός φόρου και πρόσθετου φόρου, λόγω
ανακρίβειας της δηλώσεως) πρέπει να διενεργείται,
κατ' αρχήν, εντός πενταετίας από το τέλος του
έτους εντός του οποίου έληξε η προθεσμία για την
επίδοση της οικείας δηλώσεως φορολογίας
εισοδήματος,
(β) κατά παρέκκλιση από τον ανωτέρω κανόνα της
παραγράφου 1, χωρεί, σύμφωνα με τη στενώς
ερμηνευτέα διάταξη της περιπτώσεως β' της
παραγράφου 4 (σε συνδυασμό με τη διάταξη του
άρθρου 68 παρ. 2 περιπτ. α'), έλεγχος (ακόμα και
αρχικός) και έκδοση, βάσει αυτού, πράξεως
καταλογισμού φόρου και πρόσθετου φόρου, εντός
δεκαετίας από το τέλος του προαναφερόμενου έτους,
εάν περιέλθουν σε γνώση της φορολογικής
Διοίκησης «συμπληρωματικά στοιχεία», δηλαδή
στοιχεία αποδεικτικά της ύπαρξης μη δηλωθέντος
φορολογητέου εισοδήματος (πρβλ. ΣτΕ 1303/1999,
ΣτΕ 2632/1996), τα οποία δικαιολογημένα δεν είχε
υπ' όψιν της η φορολογική αρχή κατά την ανωτέρω
πενταετία (ΣτΕ 2426/2002).
Συνεπώς, δεν αποτελούν συμπληρωματικά στοιχεία
εκείνα τα οποία είτε είχαν περιέλθει σε γνώση
της φορολογικής αρχής εντός της προβλεπόμενης
στην παράγραφο 1 του ανωτέρω άρθρου 84
πενταετίας και αγνοήθηκαν ή δεν ελήφθησαν
προσηκόντως υπ'όψιν από αυτήν (πρβλ. ΣτΕ
3296/2008, ΣτΕ 2703/1997, ΣτΕ 2473/1996) είτε η
φορολογική αρχή όφειλε να έχει λάβει γνώση τους,
εντός της ίδιας πενταετίας, εάν είχε επιδείξει
τη δέουσα επιμέλεια (πρβλ. ΣτΕ 2426/2002, ΣτΕ
2700/1965), ήτοι εάν είχε λάβει τα προσήκοντα
μέτρα ελέγχου και έρευνας που προβλέπονται στο
νόμο.
2. Η ανακρίβεια της δηλώσεως και των
συνυποβληθέντων με αυτήν ειδικών εντύπων και
καταστάσεων μπορεί να διαπιστώνεται καθ'
οιονδήποτε τρόπο, ένας εκ των οποίων είναι και η
διάσταση προς την οποία τελεί το περιεχόμενο της
δηλώσεως (και των συνυποβληθέντων με αυτήν
ειδικών εντύπων και καταστάσεων) προς τα
προκύπτοντα από τα συνυποβληθέντα προς απόδειξη
των δηλουμένων δικαιολογητικά, με την επιφύλαξη
των οριζομένων στην παράγραφο 2 του άρθρου 66
του ΚΦΕ. Στην περίπτωση όμως αυτή και με
δεδομένο ότι τα δικαιολογητικά συνυποβάλλονται
με τη δήλωση και επομένως περιέρχονται στη γνώση
της φορολογικής αρχής εντός της προβλεπόμενης
στην παράγραφο 1 του ανωτέρω άρθρου 84
πενταετίας και μπορούν να ληφθούν προσηκόντως
υπόψη από αυτήν, η μετ' έλεγχο διαπίστωση της
προαναφερθείσης διαστάσεως μετά την πάροδο της
πενταετούς παραγραφής του κανόνα του άρθρου 84§1
δεν παρίσταται ικανή να ενεργοποιήσει τον κανόνα
της δεκαετούς παραγραφής.
3. Περαιτέρω η ανακρίβεια της δήλωσης μπορεί να
διαπιστώνεται με βάση τα περιερχόμενα στην
φορολογική αρχή στοιχεία και πληροφορίες από το
φορολογούμενο ή τρίτα πρόσωπα ή άλλες δημόσιες
αρχές ή στο πλαίσιο διενεργηθέντος φορολογικού
ελέγχου . Η ανακρίβεια της δηλώσεως στην
περίπτωση αυτή προκύπτει από συμπληρωματικά
στοιχεία και, επομένως, η δυνατότητα εκδόσεως
φύλλου ελέγχου (αρχικού ή συμπληρωματικού) με
βάση συμπληρωματικά στοιχεία, τα οποία εφόσον
περιέρχονται στη φορολογική αρχή μετά την
προθεσμία της πενταετούς παραγραφής, εμπίπτει
στην περίπτωση α' της παραγράφου 2 του άρθρου 62
του ΚΦΕ, πλην, όμως, καίτοι η περίπτωση αυτή
φαίνεται στο νόμο ως αυτοτελής και διακεκριμένη
από την περίπτωση β' της παραγράφου 2 του άρθρου
62 του ιδίου Κώδικα (ανακρίβεια της δηλώσεως),
κατ' ουσίαν οι δύο αυτές περιπτώσεις νομοθετικής
παρεκτάσεως του χρόνου παραγραφής σε δεκαετία,
είναι εμφανές ότι αλληλοκαλύπτονται σε υποθέσεις
ανακρίβειας της υποβληθείσης δηλώσεως, δεδομένου
ότι τα στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξη μη
δηλωθέντος εισοδήματος και περιέρχονται μετά την
πενταετία σε γνώση της φορολογικής αρχής
τεκμηριώνουν, κατ' αρχήν, και την (αντικειμενική)
ανακρίβεια της υποβληθείσης δηλώσεως (πρβλ ΣτΕ
2934, 2935/2017, σκέψη 14). Επομένως, η έκδοση
φύλλου ελέγχου (αρχικού ή συμπληρωματικού) με
βάση συμπληρωματικά στοιχεία πρέπει να
αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο της ερμηνείας και
εφαρμογής της διατάξεως της περιπτώσεως α' της
παραγράφου 2 του άρθρου 68 του ΚΦΕ, διότι η
αντιμετώπισή της με βάση τη διάταξη περί
ανακρίβειας της δηλώσεως θα καθιστούσε χωρίς
αντικείμενο τη διάταξη για τα συμπληρωματικά
στοιχεία, είναι δε εντελώς διάφορο το ζήτημα των
συνεπειών της ανακρίβειας της δηλώσεως, οι
οποίες υφίστανται και στην περίπτωση της
διαπιστώσεώς της από συμπληρωματικά στοιχεία.
Β) Επιπλέον, με την υπ’ αριθμόν 268/2017
Γνωμοδότηση της Ολομέλειας του Ν.Σ.Κ., την οποία
έκανε επίσης δεκτή ο κ. Πιτσιλής, με την υπ’
αριθμόν ΠΟΛ. 1192/2017 εγκύκλιο, ορίζονται τα
εξής:
«Ενόψει των γενομένων δεκτών με τις υπ' αριθ.
ΣτΕ 1738/2017, ΣτΕ 2934/2017 και ΣτΕ 2935/2017
αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ)
επί της ερμηνείας και εφαρμογής των διατάξεων
του άρθρου 78 (§§1-2) του ισχύοντος Συντάγματος,
η διάταξη της παραγράφου 3 του άρθρου 36 του
Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας - ΚΦΔ -
(ν.4174/2013), σε συνδυασμό με τη διάταξη της
παραγράφου 11, εδάφιο δεύτερο, του άρθρου 72 του
ίδιου Κώδικα, με τις οποίες παρεκτείνεται ο
χρόνος της παραγραφής σε εικοσαετή σε
περιπτώσεις φοροδιαφυγής που διαπράχθηκε πριν
την έναρξη ισχύος του ΚΦΔ, υπό την προϋπόθεση
ότι το δικαίωμα του Δημοσίου δεν έχει παραγραφεί
μέχρι τότε, είναι εφαρμοστέες από τη Φορολογική
Διοίκηση», εφόσον υπάρχει δυνατότητα «εκδόσεως
πράξεων προσδιορισμού φόρου και προστίμων σε
εκκρεμείς υποθέσεις ελέγχου που αφορούν στις
χρήσεις των ετών 2012 και 2013 και όχι σε
προγενέστερες του έτους 2012». |
