|
--------------------
Το 2014, καθώς η ζωή στο Ισλαμικό Κράτος (ISIS)
[1] άρχισε να σταθεροποιείται, πολλοί από τους
ξένους μαχητές [2] υιοθέτησαν μια σχεδόν
πολιτική ρουτίνα. Περνούσαν τον χρόνο τους
διαβάζοντας, συζητώντας για την θρησκεία και
δίνοντας διαλέξεις σχετικά με τα οράματά τους
για ένα ουτοπικό ισλαμιστικό κράτος. Αλλά δεν
ταίριαζαν όλες αυτές οι ιδέες των μαχητών με τις
επίσημες θέσεις του ISIS. Πολλοί άρχισαν να
διαφωνούν με την ερμηνεία του Ισλάμ από την
οργάνωση.
Ακόμη και με τα μέτρα του ISIS, αυτοί οι
αντιφρονούντες ήταν ακραίοι. Κατηγορούσαν
ορισμένους από τους ηγέτες τους και τους
συμπατριώτες τους ως καφίρ (kaffir) ή άπιστους -στην
σκέψη του ISIS, μια κατηγορία που αξίζει τον
θάνατο. Με αυτόν τον τρόπο, αρκετές χιλιάδες
μαχητές έστρεψαν το ισχυρότερο όπλο του ISIS -την
ιδεολογία του- ενάντια στην ίδια την οργάνωση.
Ένας μαχητής του ISIS στην Μοσούλη, τον Ιούνιο
του STRINGER / REUTERS
----------------------------------------------------------------------
Η ηγεσία του ISIS αντέδρασε στους
υπερ-εξτρεμιστές με βία, σκοτώνοντας πολλούς από
αυτούς. Αλλά ένας μικρός αριθμός κατάφερε να
ξεφύγει και τώρα κρύβεται έξω από την Μέση
Ανατολή.
ΠΙΟ ΑΚΡΑΙΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ISIS
Η ιστορία των ριζοσπαστών δραπετών του ISIS
ξεκίνησε όταν μερικοί από τους μαχητές του
άρχισαν να στρέφονται προς τις ιδέες του Ahmad
al-Hazimi, ενός ιεροκήρυκα που έγραψε ένα βιβλίο
με τίτλο «Η άγνοια δεν είναι δικαιολογία στο
Ισλάμ». Ο Hazimi πιστεύει ότι αυτοί που
δικαιολογούν την θρησκευτική άγνοια και
αποτυγχάνουν να αφορίσουν τους Μουσουλμάνους που
αξίζουν μια τέτοια μεταχείριση, είναι κι οι
ίδιοι καφίρ. (Για να αφοριστεί κάποιος
διακηρύσσεται takfir ˙ η επέκταση του αφορισμού
που υποστηρίζει ο Hazimi είναι γνωστή ως «αλυσιδωτό
takfir»). Όπως και μερικές άλλες ριζοσπαστικές
ομάδες, το ISIS θεωρεί ότι οι άπιστοι είναι
νόμιμοι στόχοι για φόνο, αλλά αντίθετα με τους
οπαδούς του Hazimi, δεν υποστηρίζει το αλυσιδωτό
takfir.
Όταν οι οπαδοί του Hazimi πολεμούσαν στο Ιράκ
και την Συρία, ορισμένοι από αυτούς υποστήριζαν
ότι οι ντόπιοι που είχαν χρησιμοποιήσει
κυβερνητικά δικαστήρια και συμμετείχαν σε
εκλογές ήταν άπιστοι που άξιζαν τον αφορισμό. Ως
επί το πλείστον, το ISIS τους έδωσε λίγη προσοχή.
«Πώς θα μπορούσε να υπάρξει ένα χαλιφάτο αν οι
ντόπιοι δεν ξέρουν καν πώς να προσεύχονται;»,
μας ρώτησε ένας πρώην μαχητής από την Κεντρική
Ασία το 2016.
Το βασικό πρόβλημα για το ISIS ήταν ότι, με βάση
το φυσιολογικό συμπέρασμά του, αυτή η λογική
τελικά θα οδηγούσε στον αφορισμό του ίδιου του
ηγέτη του ISIS, Abu Bakr al-Baghdadi [3]. «Άφησα
την jamaat [ομάδα] μου γιατί ο εμίρης μου [ο
αρχηγός μου] ήταν αδαής και όχι στο σωστό
θρησκευτικό μονοπάτι», εξήγησε ο πρώην μαχητής
από την Κεντρική Ασία. «Αλλά δεν μπορούσα να
πιστέψω ότι ο αλ Μπαγκντάντι απλά δεν το γνώριζε»,
είπε. Αυτός ήταν ένας υπαινιγμός ότι ο
Μπαγκντάντι ήταν επίσης καφίρ.
Επιπλέον, οι υπερ-εξτρεμιστές είχαν την τάση να
θέτουν την ιδεολογία πάνω από την πολιτική
αναγκαιότητα. Για παράδειγμα, ένας από τους
σεΐχηδες του ISIS, ο Abu Umar al-Kuwaiti,
ανακήρυξε τους ηγέτες της οργάνωσης ως απίστους
επειδή αρνήθηκαν να καταστρέψουν τον τάφο ενός
Σουφίτη σεΐχη στην Raqqa. (Ο Kuwaiti εκτελέστηκε
αργότερα από το ISIS). Άλλοι takfir διαφωνούν με
την πρακτική των μαχητών ISIS να γίνονται
εθελοντές για αποστολές αυτοκτονίας στο όνομα
της θρησκείας. Αυτοί οι μαχητές «κάνουν κακά
πράγματα», είπε ένας ξένος πρώην μαχητής, «αλλά
νομίζουν ότι θα φτάσουν στον παράδεισο επειδή
είναι πρόθυμοι να αυτοκτονήσουν. Αυτό δεν είναι
το Ισλάμ».
Ο ηγέτης του ISIS, Abu Bakr al-Baghdadi, στην
Μοσούλη, τον Ιούλιο του 2014. SOCIAL MEDIA
WEBSITE VIA REUTERS TV / REUTERS
--------------------------------------------------------
Και δεν ήταν αυτά όλα. Κάποιοι takfir απέρριπταν
την προπαγάνδα του ISIS. Υποστήριζαν ότι όταν
ξένοι με φτωχές αραβικές δεξιότητες άκουγαν τα
nasheed (τα τραγούδια του ISIS που
τραγουδιούνται χωρίς μουσική υπόκρουση), δεν
μπορούσαν να καταλάβουν τα λόγια, και έτσι
άκουγαν τον ρυθμό. Αυτό μετέτρεπε τα nasheed σε
μουσική –κάτι που πιστεύουν ότι απαγορεύεται. Ο
πρώην μαχητής από την Κεντρική Ασία [4] μας είπε
ότι αρνήθηκε να πολεμήσει υπό την σημαία του
ISIS επειδή δεν την θεωρούσε ισλαμική. «Μια
αληθινή ισλαμική σημαία θα πρέπει να έχει μόνο [το
πρώτο μέρος από] της shahada [δεν υπάρχει άλλος
Θεός εκτός από τον Αλλάχ] γραμμένη πάνω του»,
εξήγησε. «Όχι έναν κύκλο με το «ο Μωάμεθ είναι ο
αγγελιοφόρος του».
Άλλοι διαφώνησαν με την χρήση οπτικών σημάτων
από το ISIS για να διακρίνουν τους Μουσουλμάνους
από τους μη Μουσουλμάνους. «Όταν οι άλλοι
βλέπουν έναν άνδρα με γένια, μακριά μαλλιά και
που φορά παραδοσιακά ρούχα, θεωρούν ότι είναι
Μουσουλμάνος», μας είπε ένας πρώην μαχητής τον
Σεπτέμβριο. «Για μένα, αυτό δεν σημαίνει τίποτα:
Εξ αρχής τον θεωρώ μη Μουσουλμάνο, προτού
αποδείξει κάτι άλλο με τις πράξεις του».
Οι περισσότεροι υπερ-εξτρεμιστές ήταν ξένοι, και
ένας αριθμός προήλθε από την Τυνησία και τις
πρώην πολιτείες της Σοβιετικής Ένωσης [5]. Είχαν
κάνει ένα επικίνδυνο ταξίδι προς την Συρία για
να πολεμήσουν και να πεθάνουν για το Ισλάμ. Αν
πίστευαν ότι η ηγεσία της ομάδας τους ήταν
άπιστοι, λίγα πράγματα θα μπορούσαν να τους
σταματήσουν από το να αντισταθούν στην οργάνωση,
ακόμα κι αν θα τους κόστιζε την ζωή.
Η ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ
Μέχρι το 2015, η δυσαρέσκεια των takfir με τις
πολιτικές και την ηγεσία της οργάνωσής τους είχε
αυξηθεί. Μερικοί, ελπίζοντας να υλοποιήσουν το
δικό τους όραμα για το χαλιφάτο, άρχισαν να
προσπαθούν να αλλάξουν το σύστημα από μέσα.
Πολλοί προσφέρθηκαν εθελοντικά για την hisbah -την
θρησκευτική αστυνομία που ήταν επιφορτισμένη με
την επιβολή της σαρία. Αλλά οι προσπάθειές τους
να επιβάλουν την ευσέβεια ήταν απογοητευτικές.
Κάποια μέλη της hisbah συνέλαβαν ανθρώπους για
υποτιθέμενα εγκλήματα, μόνο για να τους αφήσουν
ελεύθερους οι τοπικοί δικαστές. «Αγωνιζόμαστε
και πεθαίνουμε για να ζούμε στο Ισλαμικό Κράτος»,
παραπονέθηκε ένας πρώην μαχητής, «και οι ντόπιοι
όχι μόνο δεν νοιάζονταν για το νόμο της σαρία
αλλά ήθελαν να μην τους ενοχλούμε με αυτόν».
Έτσι, ορισμένοι μαχητές άρχισαν να τιμωρούν
παραβιάσεις της σαρία έξω από την επίσημη οδό.
Για παράδειγμα, κτυπούσαν ή σκότωναν τους
λαθρεμπόρους τσιγάρων αντί να τους φέρνουν στους
αστυνομικούς σταθμούς του ISIS.
Το ISIS [6] δεν μπορούσε να ανεχθεί διαφωνία
στις τάξεις του. Άρχισε να πατάσσει τους takfir.
Οι υπερ-εξτρεμιστές διασκορπίστηκαν. Κάποιοι
προσπάθησαν να κρυφτούν στην περιφέρεια του
χαλιφάτου, δηλώνοντας εθελοντές για να
πολεμήσουν εναντίον των ιρακινών δυνάμεων στη
Μοσούλη [7] ή αποσυρόμενοι από τις μάχες και
πλησιάζοντας στα σύνορα της Τουρκίας. Άλλοι
προσπάθησαν να αποκρύψουν τις πεποιθήσεις τους:
Συμμετείχαν σε υποχρεωτικές προσευχές στα τζαμιά,
όπως μας είπε ένας πρώην μαχητής από το
Νταγκεστάν, και στην συνέχεια ξαναέκαναν τις
προσευχές τους στο σπίτι. Αλλά πολλές πρακτικές
δεν ήταν τόσο εύκολο να αποκρυφθούν. Σε αντίθεση
με άλλους μαχητές, οι takfir νήστευαν δύο φορές
την εβδομάδα και προσεύχονταν επτά φορές κάθε
μέρα αντί για τις συνηθισμένες πέντε.
Το ISIS συνέλαβε, φυλάκισε και εκτέλεσε όσους
δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν. «Αρχικά μάθαμε για
αυτό από φήμες», είπε ο πρώην μαχητής από το
Νταγκεστάν. «Ορισμένες γυναίκες άρχισαν να
λαμβάνουν ειδοποιήσεις ότι οι σύζυγοί τους είχαν
εκτελεστεί επειδή ήταν άπιστοι. Ο αριθμός
αυξήθηκε σε χιλιάδες». Καθώς οι τάξεις της
ομάδας απισχνάζονταν, μερικοί από τους takfir
πήγαιναν σε αποστολές αυτοκτονίας.
Στην φυλακή, οι φρουροί του ISIS ανέπτυξαν
ανεπίσημα τεστ για να καθορίσουν ποιοι
κρατούμενοι ήταν takfir, είπε ένας πρώην μαχητής
που πέρασε πέντε μήνες σε μια φυλακή του ISIS με
κατηγορίες απιστίας. Για παράδειγμα, οι φρουροί
παρακολουθούσαν εάν οι κρατούμενοι έτρωγαν το
κοτόπουλο που τους είχε δοθεί για δείπνο την
πρώτη νύχτα τους υπό κράτηση. Η άρνηση να φάνε
θα μπορούσε να αποκαλύψει ότι ο κρατούμενος ήταν
ένας takfir που πίστευε ότι ο μάγειρας ήταν
καφίρ [άπιστος]. Οι επιβολείς της οργάνωσης
επίσης εξευτέλιζαν τους takfir, χρησιμοποιώντας
την ευσέβειά τους εναντίον τους. Ένας άλλος
πρώην κρατούμενος μας είπε ότι οι φρουροί τον
χλεύαζαν γιατί απήγγειλε την shahada κατά την
διάρκεια μιας εικονικής εκτέλεσης, και σε
μερικούς από τους φυλακισμένους takfir δεν
επιτρεπόταν να προσεύχονται.
Μετά από μια αεροπορική επιδρομή στην Raqqa,
στην Συρία, τον Αύγουστο του 2017. ZOHRA
BENSEMRA / REUTERS
-----------------------------------------------------------
Ορισμένοι κρατούμενοι απηύθυναν στους φροντιστές
τους βασικές ερωτήσεις σχετικά με το Ισλάμ -μια
ύστατη προσπάθεια για να σωθούν. Με το να
υποκριθούν άγνοια για την θρησκεία, έλεγε το
σκεπτικό, θα μπορούσαν να υποδηλώσουν ότι ήταν
απλά παραπλανημένοι και θα δέχονταν την ερμηνεία
της πίστης από το ISIS, εφόσον εξηγείτο σωστά.
Προωθούμενη από τις συλλήψεις, η αστάθεια του
χαλιφάτου αυξήθηκε. Για να ηρεμήσει τις τάξεις
του, το ISIS στράφηκε στην προπαγάνδα. Το 2015 η
οργάνωση έκανε ένα βίντεο στο οποίο μια ομάδα
μελών του ISIS από το Αζερμπαϊτζάν ομολόγησε ότι
θεωρούσε το ISIS άπιστο επειδή δεν δήλωνε takfir
για ντόπιους και παραδέχτηκαν ότι είχαν
συνωμοτήσει για να επιτεθούν στην ηγεσία της
ομάδας. Οι άνδρες φονεύθηκαν στην συνέχεια.
Αυτή η κίνηση ήταν αντιπαραγωγική, στέλνοντας
την ένταση μεταξύ της ηγεσίας του ISIS και του
πληθυσμού του (συμπεριλαμβανομένων των takfir)
σε επικίνδυνα επίπεδα. Αρκετοί πρώην μαχητές
δήλωσαν ότι οι takfir άρχισαν να εντείνουν τις
επιθέσεις τους στα μέλη των εσωτερικών δυνάμεων
ασφαλείας του ISIS. «Ορισμένοι Ουζμπέκοι από την
ομάδα μου ήθελαν να αντιταχθούν ριζικά στην
ηγεσία του ISIS», αναθυμήθηκε ο πρώην μαχητής
από το Νταγκεστάν. «Πρότεινα να περιμένουν και
να βγουν πρώτα από την Συρία και στην συνέχεια
να αποφασίσουν ποιος πρέπει να κατηγορηθεί».
ΑΛΥΣΙΔΩΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Επειδή οι takfir έχουν περάσει χρόνο μέσα στο
ISIS και κατανοούν τους υποστηρικτές της ομάδας,
είναι αποτελεσματικοί στο να αποθαρρύνουν
ανθρώπους να συμπορεύονται με το ISIS, ακόμα και
όταν πιέζουν αυτούς τους ανθρώπους σε μια πιο
ριζοσπαστική αντίληψη του Ισλάμ. «Οι κυβερνήσεις
δεν καταλαβαίνουν ότι έχουμε σταματήσει
περισσότερους ανθρώπους από το να ενταχθούν στο
ISIS από ό, τι έχουν κάνει εκείνες», μας είπε
ένα πρώην μέλος του ISIS τον Σεπτέμβριο, αφότου
οι συντονιστές στο ρωσικό κοινωνικό δίκτυο VK
αφαίρεσαν αρχεία ήχου και κειμένου από μια
ενεργή [8] ιστοσελίδα ομάδας takfir. (Διάφοροι
εξέχοντες κατηχητές takfir είναι καταζητούμενοι
από τις κυβερνήσεις τους με την κατηγορία του
θρησκευτικού εξτρεμισμού).
Ο δογματισμός των takfir έκανε δύσκολο το να
οργανωθούν σε μια ενωμένη δύναμη. Μικρές
διαμάχες -για παράδειγμα, πώς κουρεύεται σωστά
μια γενειάδα- μπορούν να κλιμακωθούν σε σοβαρές
θρησκευτικές διαφωνίες και δηλώσεις takfir.
Επιπλέον, οι καυγάδες πυροδοτούσαν αλυσιδωτές
αντιδράσεις, καθώς μερικοί δήλωναν takfir
εναντίον όσων αποτύγχαναν να αφορίσουν τους
παραβάτες.
Περιστασιακά, οι υπερ-εξτρεμιστές μετατοπίζουν
την πίστη τους σε νέους θρησκευτικούς ηγέτες.
Πολλοί από τους πρώην οπαδούς του Hazimi, για
παράδειγμα, δήλωσαν τον ίδιο και τους οπαδούς
του άπιστους και τώρα τηρούν τις διδασκαλίες
μιας προσωπικότητας ονόματι Hilmi Hashimi (ένας
πρώην μαχητής με τον οποίο μιλήσαμε τον Οκτώβριο
είχε ήδη δηλώσει takfir για τον Hashimi επειδή
εμφανίστηκε σε μια δίκη σε κυβερνητικό
δικαστήριο στην Αίγυπτο).
Ο θρησκευτικός ριζοσπαστισμός δεν είναι από
μόνος του επικίνδυνος: Πολλοί από τους πιο
ακραίους πιστούς του κόσμου είναι ηρεμόφρονες.
Ωστόσο, η εμπειρία του takfir με το ISIS τούς
έδωσε πολεμική εκπαίδευση. Μέχρι στιγμής, δεν
υπήρξαν γνωστές περιπτώσεις με τέτοιους να
διεξάγουν τρομοκρατικές επιθέσεις ή να μετέχουν
σε νέες μαχητικές ομάδες. Αλλά εάν αποφασίσουν
να πάρουν και πάλι τα όπλα, θα είναι πολύ πιο
ριζοσπαστικοί από ό, τι ήταν ποτέ το ISIS.
Η VERA MIRONOVA είναι συνεργάτις για την Διεθνή
Ασφάλεια στο Κέντρο Belfer της Σχολής Kennedy
στο Harvard.
Η EKATERINA SERGATSKOVA είναι δημοσιογράφος με
βάση της την Ουκρανία.
Ο KARAM ALHAMAD είναι Σύρος ανεξάρτητος
δημοσιογράφος.
Foreign Affairs
http://www.foreignaffairs.gr/articles/71554/vera-mironova-ekaterina-sergatskova-kai-karam-alhamad/to-aimatiro-rigma-mesa-sto-isis?page=show
https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-12-08/bloody-split-within-isis
|
