Με αφορμή
τα όσα έγιναν τις τελευταίες ημέρες στη βουλή. Και γενικά
γίνονται στο ελληνικό κοινοβούλιο τα χρόνια της κρίσης.
Κάποια site το «ΣΚ» θυμήθηκαν την περιβόητη έκθεση Πόρτερ ή
μνημόνιο Πόρτερ!!! Κάτι ανάλογο είχανε κάνει αρκετά sites,
όπως και το Greek Finance Forum, πριν από περίπου 4-5 χρόνια
(2012 – 2013) όταν η κρίση χτυπούσε κόκκινο.
Ας τα
θυμηθούμε λοιπόν, αφού είναι αλήθεια πως βλέποντας και πάλι
τα όσα κωμικοτραγικά συμβαίνουνε συμβαίνουν στην βουλή.
Είναι ομολογουμένως επίκαιρα.
-------------------
Με την
ονομασία Έκθεση Πόρτερ, ή Μνημόνιο Πόρτερ λοιπόν φέρεται στη
νεότερη ελληνική ιστορία η έκθεση που συνέταξε ο Πωλ Α.
Πόρτερ, αρχηγός της αμερικανικής αποστολής στην Ελλάδα το
1947, ενόψει της οικονομικής βοήθειας του δόγματος Τρούμαν,
εξ ου και το όνομά της. Σύμφωνα με το wikipedia, η έκθεση
αυτή αφορούσε την πολιτική, κοινωνική και οικονομική
κατάσταση της Ελλάδας τρία χρόνια μετά τον πόλεμο, όπως αυτή
φαινόταν σε οποιονδήποτε ξένο παρατηρητή. Συντάχθηκε κατά
άλλους μέσα σε ένα μήνα, κατά άλλους σε 2 με 3 μήνες και στη
συνέχεια υποβλήθηκε στο Αμερικανικό Κογκρέσο, όπου ο ίδιος ο
συντάκτης της την ανέλυσε. Μπορεί η έκθεση να ήταν
αναφέρονταν στα κακώς κείμενα της χώρας. Αλλά ουσιαστικά
άνοιξε το δρόμο ώστε να συμπεριληφθεί και η Ελλάδα μαζί με
την Τουρκία και το Ιράν στην μεγάλη αμερικανική βοήθεια του
Δόγματος Τρούμαν. Όπως σημειώνεται και στο Wikipedia, είναι
γεγονός ότι η γεωπολιτική κατάσταση της εποχής εκείνης, όπως
είχε διαμορφωθεί ουσιαστικά, δεν άφηνε περιθώρια αναμονής
κατά την ιδέα του ψυχρού πολέμου, όπως είχε αρχίσει
μεταπολεμικά να αναπτύσσεται και που σημειωτέον δεν είχε
ακόμα ιδρυθεί το ΝΑΤΟ.
Σημειώνεται πως το πρωτότυπο της
Έκθεσης Πόρτερ βρίσκεται σήμερα, μαζί με το αρχείο του
Αμερικανού επιτετραμμένου, στον ομώνυμο φάκελο στη
Βιβλιοθήκη Τρούμαν, μία από τις δεκατρείς Προεδρικές
Βιβλιοθήκες των ΗΠΑ. Όλο το αρχείο Πώλ Α. Πόρτερ, αν και
έχει αποχαρακτηριστεί από το 1975, διατηρεί πνευματικά
δικαιώματα που έχουν εκχωρηθεί στην αμερικανική κυβέρνηση,
παρέχοντας ανοικτή πρόσβαση. Το αρχείο αυτό κατά το μέρος
που αφορά την Ελλάδα, το 1947, περιλαμβάνει πλήθος
σημειώσεων και σύντομων βιογραφιών των τότε Ελλήνων
πολιτικών, δημοσιονομικές κρίσεις, ημερολόγια Ιανουαρίου και
Φεβρουαρίου του 1947, δημοσιεύματα εφημερίδων, αλληλογραφία
και σχετικά μνημόνια.
Τα όσα έχουν δημοσιευτεί στην Ελλάδα
προέρχονται βασικά από τις σχετικές αναφορές στην Έκθεση
Πόρτερ της ελληνικής εφημερίδας «Ελευθερία» των φ. 1ης, 9ης
και 10ης Μαΐου του 1947, καθώς και από μία δημοσίευση του
αμερικανικού εβδομαδιαίου περιοδικού Κόλιερς (Collier's),
τον Σεπτέμβριο του 1947, όπου φιλοξένησε γενικές εντυπώσεις
του Πωλ Πόρτερ για την Ελλάδα. Μέρος αυτών των εντυπώσεων
συμπεριέλαβε ο Σπ. Θεοδωρόπουλος στο βιβλίο του Απ' το δόγμα
Τρούμαν στο δόγμα Χούντα.
-----------------------
Tα βασικότερα σημεία της Έκθεσης
Πόρτερ συνοψίζονται στα ακόλουθα:
Εδώ δεν υφίσταται κράτος σύμφωνα με
τα δυτικά πρότυπα. Αντ' αυτού υπάρχει μια χαλαρή ιεραρχία
ατομιστών πολιτικών, μερικοί από τους οποίους είναι
χειρότεροι από άλλους, που είναι τόσο απασχολημένοι με τον
προσωπικό τους αγώνα για εξουσία, ώστε δεν έχουν τον χρόνο
να αναπτύξουν οικονομική πολιτική, ακόμη κι αν υποθέσουμε
ότι είχαν την ικανότητα.
Υπάρχει μεγάλη ανομοιομορφία εις το
βιοτικόν έπίπεδον και τα εισοδήματα ανά την Ελλάδα. Οι
κερδίζοντες, δηλαδή οι βιομήχανοι, οι έμποροι, οι
κερδοσκόποι και οι μαυραγορίται, διάγουν έν πλούτω και
χλιδή, το πρόβλημα δε αυτό ουδεμία κυβέρνησις το
αντιμετώπισεν αποτελεσματικώς. Εν τω μεταξύ αι λαϊκαί μάζαι
περνούν μιαν αθλίαν ζωή. Οι κερδίζοντες είναι σχετικώς
ολίγοι τον αριθμόν και ο συνολικός πλούτος των,
περιερχόμενος εις τό σύνολον του πληθυσμού θα έπέφερεν
ελάχιστην βελτίωσιν των γενικών συνθηκών διαβιώσεως. Αλλ' ο
πολυτελής τρόπος ζωής των εν μέσω της πτώχειας συντείνει εις
το να εξοργίζη τας μάζας και να υπογραμμίζη την δυστυχίαν
των πτωχών.
Η δημόσια διοίκηση είναι υπερβολικά
εκτεταμένη. Οι χαμηλοί μισθοί προσαυξάνονται βάσει ενός
εντελώς συγκεχυμένου συστήματος επιδομάτων, χάριν των οποίων
τινές δημόσιοι υπάλληλοι κερδίζουν μέχρι και τέσσερις φορές
περισσότερο από τον βασικό μισθό τους.
Υπάρχει εις την χώραν σημαντικόν
ποσοστόν συγκεκαλυμμένης ανεργίας, δεδομένου ότι τα 20% του
πληθυσμού χρησιμοποιούνται υπό του κράτους ή εξαρτώνται εξ
αυτού. Τα χαμηλότατα επίπεδα ζωής των δημοσίων υπαλλήλων,
των συνταξιούχων και των άλλων μισθοβιώτων αποτελούν ένα
σημαντικό παράγοντα, ο οποίος συμβάλλει εις την πολιτικήν
και κοινωνικήν έντασιν που χαρακτηρίζει σήμερον την Ελλάδα.
Ουδέν μέτρον ελήφθη από της
απελευθερώσεως δια να δοθή χρήσιμος εργασία εις τους
δυναμένους να εργασθούν από το ευρύ αυτό στρώμα του
πληθυσμού.
... Δύο και ήμισυ έτη μετά την
άπελευθέρωσιν η Ελλάς ευρίσκεται εις μίαν κατάστασιν
νεκρώσεως παρά την ούσιαστικήν έξωτερικήν βοήθειαν και την
αρμοδίαν εξωτερικήν καθοδήγησιν. Εις ολόκληρον την χώρα, απ΄
άκρου εις άκρη, κυριαρχεί μία γκρίζα ανυπεράσπιστη, βαθιά
έλλειψη πίστης για το μέλλον - μία έλλειψη πίστης που οδηγεί
σε πλήρη απραξία προς το παρόν. Οι άνθρωποι έχουν παραλύσει
από την αβεβαιότητα και τον φόβο, οι επιχειρηματίαι δεν
επενδύουν, οι καταστηματάρχαι δεν αποθηκεύουν προμήθειες.
... Σημαντικά ποσά ξένου
συναλλάγματος εσπαταλήθησαν κατά τό παρελθόν έτος [1946]
εις εϊσαγωγάς ειδών πολυτελείας, εις πώλησιν χρυσών λιρών
από το κράτος και εις πράξεις επί του νομίσματος εις την
μαύρην άγοράν.
-------------------------
Οι γενικές εντυπώσεις του Π. Πόρτερ
όπως αυτές μεταφέρθηκαν εκ του δημοσιεύματος του περιοδικού
Κόλιερ'ς δεν αφορούν βέβαια την εν λόγω έκθεση πλην όμως
περιγράφουν επιπρόσθετα την γενικότερη εσωτερική κατάσταση
που εμφάνιζε τότε η Ελλάδα.
Χαρακτηριστικότερες περιγραφές αυτών
των εντυπώσεων ήταν:
Απ' ό, τι μπόρεσα να διαπιστώσω, η
ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καμιάν άλλη πολιτική πρακτική
από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρηθεί στην
εξουσία απαριθμώντας θορυβωδώς τις θυσίες της Ελλάδος...
[.......] στόχος της είναι να χρησιμοποιήσει την ξένη
βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση των προνομιών μίας μικρής
κλίκας εμπόρων και τραπεζιτών, οι οποίοι αποτελούν την
αόρατη εξουσία στην Ελλάδα.
Η κλίκα αυτή είναι αποφασισμένη να
υπερασπίσει με κάθε μέσο τα οικονομικά της συμφέροντα και
δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το τι μπορεί να στοιχίσει αυτό
στην οικονομία της χώρας. Τα μέλη αυτής της κλίκας
επιθυμούν να διατηρήσουν άθικτο ένα φορολογικό σύστημα που
τους ευνοεί, με αληθινά σκανδαλώδη τρόπο. Αντιτίθενται στον
έλεγχο συναλλάγματος, γιατί αυτό θα τους εμποδίσει να
εξάγουν τα κέρδη τους στις τράπεζες του Καΐρου και της
Αργεντινής. Δεν διανοήθηκαν ποτέ να επενδύσουν τα κέρδη τους
στη δική τους χώρα για να βοηθήσουν στην αναστήλωση της
εθνικής οικονομίας.
Τα συμφέροντα των εφοπλιστών
προστατεύονται επίσης με σκανδαλώδη τρόπο. Η ελληνική
εμπορική ναυτιλία ανθεί στην εποχή μας και οι εφοπλιστές
κερδίζουν τεράστια ποσά, αλλά το χρεοκοπημένο ελληνικό
κράτος δεν αποκομίζει κανένα όφελος απ' αυτό. Οι μισθοί των
ναυτικών γυρίζουν στην Ελλάδα, αλλά οι εφοπλιστές
ασφαλίζουν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους στις ξένες
χώρες.
Κάθε επιχείρηση θα έπρεπε να
πληρώνει μια σημαντική εισφορά στο κράτος, κάτω από την
προστασία του οποίου λειτουργεί. Αυτό ισχύει κατά κύριο λόγο
για την περίπτωση των εφοπλιστών, που τα μεγαλύτερα κέρδη
τους προέρχονται από τα «Λίμπερτι», τα οποία τους παραχώρησε
η αμερικανική Ναυτική Αποστολή με την εγγύηση του ελληνικού
κράτους.
Η ομάδα πίεσης της καλής κοινωνίας -
οι κομψοί κοσμοπολίτες που έχουν την έδρα τους στις Κάννες,
στο Σαιν Μόριτς και στην αθηναϊκή πλατεία Κολωνακίου - θα
ενεργοποιηθεί. Οι περισσότεροι απ' αυτούς είναι άνθρωποι
πολύ γοητευτικοί, που μιλάνε πολύ καλά τ' αγγλικά. Είναι
πάντοτε πρόθυμοι, όταν πρόκειται να εξυπηρετήσουν την
αμερικανική αποστολή για τα δικά τους συμφέροντα. Θυμάμαι
ακόμα ένα από τα πιο επίσημα γεύματα ενός από τους
σημαντικότερους τραπεζίτες, που με είχε καλέσει στη βίλα
του των Αθηνών. Είχε τρεις σερβιτόρους με λιβρέα, μια
ποικιλία απ' τα πιο φίνα κρασιά και φαγητά διάφορα,
περίφημα γαρνιρισμένα. Κατά τη διάρκεια του γεύματος, ένας
από τους αντιπροσώπους της κλίκας που ανέφερα άρχισε να
εξυμνεί τις ομορφιές της ζωής κοντά στη θάλασσα, καθώς και
τις χαρές των αριστοκρατικών σπορ.
Η αντίθεση ανάμεσα στο γεύμα αυτό
και στα παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα στους δρόμους της
Αθήνας είναι πραγματικά τρομερή...
-----------------
Μπορεί
σήμερα να μην ασχοληθήκαμε με το χρηματιστήριο και γενικά
τις αγορές. Αλλά νομίζουμε πως άξιζε να θυμηθούμε τα
παραπάνω. Και είναι περιττό να αναφέρουμε πως τα περισσότερα
από τα όσα έγραψε ο
Πόρτερ (αν
όχι όλα), θα μπορούσε να τα γράψει κάποιος αξιωματούχος και
για την κατάσταση της Ελλάδας του σήμερα και των όσων έχουμε
συμβεί τα τελευταία χρόνια της κρίσης.
|
