|
To πρωτόκολλο «Off shore Protocol» είναι ένα
από τα επτά σχετικά Πρωτόκολλα της Σύμβασης της
Βαρκελώνης για την θαλάσσια ρύπανση, το οποίο
προτρέπει τις παράκτιες Μεσογειακές χώρες να
εφαρμόσουν σχέδια και μελέτες για την εκτίμηση
των πιθανών κινδύνων, προκειμένου να ληφθούν
υπόψη όλα τα στοιχεία που ενδέχεται να
επηρεάσουν το θαλάσσιο περιβάλλον και τις ακτές,
λόγω της εγκατάστασης υπεράκτιων εγκαταστάσεων.
Ο μετριασμός και η ελαχιστοποίηση των συναφών
περιβαλλοντικών κινδύνων συμπεριλαμβάνουν την
έγκαιρη ανίχνευση και τον έλεγχο των
πετρελαιοκηλίδων, την ανακατανομή των πόρων που
διατίθενται για την αποτελεσματική καταπολέμηση
των πετρελαιοκηλίδων στo αρχικό στάδιο, την
στρατηγική πιθανών μηχανισμών αντίδρασης για την
καταπολέμηση των πετρελαιοκηλίδων κ.λπ.
Σήμερα ο κίνδυνος να συμβεί ένα μεγάλο
περιστατικό ρύπανσης από πετρελαιοκηλίδες στην
Ανατολική Μεσόγειο είναι υψηλός, λόγω των
αυξανόμενων δραστηριοτήτων που αφορούν την
εξερεύνηση και την εκμετάλλευση των
υδρογονανθράκων, πετρελαίου ειδικότερα μετά την
ανακάλυψη σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου
στις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) του
Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Κύπρου.
Επιπλέον, ο υψηλός κίνδυνος ρύπανσης συνδέεται
με: α) την πρόσφατη διεύρυνση της διώρυγας του
Σουέζ, η οποία επιτρέπει τη διακίνηση
πετρελαιοφόρων μέχρι 550.000 τόνων βάρους, εντός
και εκτός της Ανατολικής Μεσογείου, β) τα
διυλιστήρια και τους λιμένες που έχουν
αναβαθμιστεί ή θα αναβαθμιστούν ενόψει της
αναμενόμενης αύξησης της χωρητικότητας των
πλοίων και των ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού
αερίου που παράγονται από τους νέους υπεράκτιους
τομείς και γ) αναποτελεσματικά σχέδια μετριασμού
και έλλειψη τεχνολογιών γεωσκόπησης για να
βοηθηθούν οι υπηρεσίες αντιμετώπισης μεγάλων
περιστατικών ρύπανσης από πετρελαιοκηλίδες σε
πραγματικό χρόνο.
Προκειμένου να αξιολογηθούν οι συνέπειες από
πιθανά μεγάλα περιστατικά θαλάσσιας ρύπανσης από
τις σχεδιαζόμενες υπεράκτιες πλατφόρμες εξόρυξης,
απαιτείται η εκπόνηση μελετών που θα βασίζονται
στα αποτελέσματα προσομοίωσης διασποράς
πετρελαιοκηλίδων. Στις περιπτώσεις αυτές, οι
επιχειρησιακές προβλέψεις διασποράς
πετρελαιοκηλίδων βρίσκονται ανάμεσα στις
άμεσες-πρώτιστες ενέργειες για την υποστήριξη
των περιφερειακών και εθνικών σχεδίων έκτακτης
ανάγκης της αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών.
Τα τελευταία πέντε χρόνια πραγματοποιήθηκαν
αρκετές δραστηριότητες για να βελτιωθεί η
ετοιμότητα και ανταπόκριση σε μεγάλα περιστατικά
ρύπανσης από πετρελαιοειδή στην Ανατολική
Μεσόγειο, μία εκ των οποίων είναι και η πρόβλεψη
διασποράς πετρελαιοκηλίδων μέσω της χρήσης
εξειδικευμένων μοντέλων. Ένα από τα σημαντικά
αυτά έργα που αφορούν την πρόβλεψη
πετρελαιοκηλίδων στη Μεσόγειο είναι το «Μεσογειακό
Σύστημα Λήψης Αποφάσεων για την Ασφάλεια στη
Θάλασσα» (www.medess4ms.eu/) που χρηματοδοτήθηκε
από την ΕΕ μέσω του Προγράμματος MED.
Επιπρόσθετα, με στόχο την πρόσβαση και τη χρήση
των θαλασσίων δεδομένων προς όφελος βασικών
εφαρμογών για την προώθηση της γαλάζιας
οικονομίας BlueMed, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
δημιούργησε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Θαλάσσιων
Παρατηρήσεων και Δεδομένων, παρέχοντας μέσω
αυτού ένα ενιαίο σημείο ελευθέρας εισόδου για
την ανάκτηση θαλάσσιων δεδομένων που προέρχονται
από μία σειρά θεματικές πύλες, τη θαλάσσια
υπηρεσία Copernicus και από άλλες σχετικές
πρωτοβουλίες.
Για να ελεγχθεί και να αξιολογηθεί η πληρότητα
και η ακρίβεια των διαθέσιμων δεδομένων
παρακολούθησης και πρόγνωσης μέσω των θεματικών
πυλών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Θαλάσσιων
Παρατηρήσεων και Δεδομένων και του Copernicus
στη Μεσόγειο Θάλασσα, καθορίστηκαν θεματικές
εφαρμογές/προκλήσεις χρήσεις των θαλασσίων
δεδομένων προς όφελος της γαλάζιας οικονομίας
BlueMed. Η πρόκληση «διαρροές πλατφόρμας
πετρελαίου» στοχεύει στην παροχή προβλέψεων
πετρελαιοκηλίδων για τον προσδιορισμό της
διασποράς και της στατιστικής πιθανότητας να
επηρεαστούν ευαίσθητα παράκτια οικοσυστήματα,
ενδημικά είδη ή τουριστικές παραλίες, κ.λπ. Η
πρόκληση της «διαρροής πλατφόρμας πετρελαίου»
χειρίζεται την ικανότητα παραγωγής προγνώσεων
πετρελαιοκηλίδας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Στο
πλαίσιο αυτής της πρόκλησης, οι προγνώσεις
διασποράς πετρελαιοκηλίδων μπορούν να συνδεθούν
με τις υπάρχουσες πλατφόρμες παρακολούθησης
πετρελαιοκηλίδων της ΕΕ και της Μεσογείου
χρησιμοποιώντας το καθιερωμένο διεθνώς
εξειδικευμένο μοντέλο πρόγνωσης διασποράς
πετρελαιοκηλίδων MEDSLIK και τα περιβαλλοντικά
δεδομένα από την θαλάσσια υπηρεσία του
Copernicus, το ECMWF ή άλλα προγνωστικά
συστήματα στην Μεσόγειο θάλασσα (CYCOFOS,
POSEIDON, SKIRON, ALERMO).
Διαχείριση της ρύπανσης από διαρροή πετρελαίου
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων έχει πρόσφατα
δημοσιευτεί από το έγκυρο περιοδικό Marine
Pollution Bulletin, το οποίο επικεντρώνεται σε
θέματα της θαλάσσιας ρύπανσης, η εργασία του Δρα
Γιώργου Ζωδιάτη και του συνεργάτη του Καθ. Robin
Lardner “Modelling oil plumes from subsurface
spills “https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2017.07.018,
που αφορά την επίλυση της προσομοίωσης του
πλουμίου πετρελαιοκηλίδας από τις βαθιές λεκάνες
της Μεσογείου Θαλάσσης, ειδικότερα της
Ανατολικής Λεβαντίνης. Η παράμετρος που
πραγματεύεται η νέα αυτή εργασία του Δρα Ζωδιάτη
δεν είχε ληφθεί υπόψη κατά τη διάρκεια των
επιχειρησιακών προσομοιώσεων διασποράς των
πετρελαιοκηλίδων από τις βαθιές λεκάνες του
κόλπου του Μεξικού, στην περίπτωση του
ατυχήματος στην πλατφόρμα εξόρυξης «DeepWater
Horizon» τον Απρίλιο του 2010, που θεωρείται ένα
από τα μεγαλύτερα περιστατικά θαλάσσιας ρύπανσης
από διαρροή πετρελαίου στα 1520 μέτρα κάτω από
την επιφάνεια της θάλασσας.
Η πρόσφατη πιο πάνω εργασία είναι συνέχεια μία
πλειάδας εργασιών του Δρα Ζωδιάτη και των
επιστημονικών του συνεργατών τους τελευταίους
μήνες, που άπτονται των θεμάτων διασποράς
πετρελαιοκηλίδων στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως
μεταξύ άλλων η εργασία «Multidisciplinary oil
spill modeling to protect coastal communities
and the environment of the Eastern Mediterranean
Sea»,www.nature.com/anticles/srep36882, που
δημοσιεύτηκε στο καταξιωμένο επιστημονικό
περιοδικά Scientific Report του Nature Research
journals και η εργασία «The Mediterranean
Decision Support System for Marine Safety
dedicated to oil slicks predictions», http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0967064516302144,
που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό Deep Sea
Research.
Λόγω της πιο πάνω ερευνητικής δράσης του στα
θέμα της θαλάσσιας ρύπανσης, ο δρ Ζωδιάτης για
τρίτη συνεχή χρονιά έχει προσκληθεί να
συνδιοργανώσει, ως αντιπρόεδρος, τη Σύνοδο που
αφορά τη Θαλάσσια Ρύπανση του Διεθνούς Συνεδρίου
του European Geosciences Union (EGU) τον Απρίλιο
του 2018.
* Ο δρ Γιώργος Ζωδιάτης είναι Ωκεανογράφος,
Ωκεανογραφικό Κέντρο, Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Πηγή: Φιλελεύθερος |
