Αραγε θα ανοίξει, επιτέλους,
η Γερμανία το δημοσιονομικό πορτοφόλι της προκειμένου να
αντιμετωπίσει την επιδεινούμενη επιβράδυνση της οικονομίας
της; Αυτό αναρωτήθηκε σε σχόλιο του ο κ. Holger
Schmieding (επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank),
τονίζοντας πως η απάντηση
είναι απλή: μην έχετε μεγάλες προσδοκίες. Από τύχη, θα
υπάρξει το 2019 μια μέτρια δημοσιονομική ενίσχυση της τάξης
του 0,3% με 0,4% του ΑΕΠ, καθώς η Γερμανία ενισχύει κάθε
χρόνο τις δημόσιες επενδύσεις και τις κοινωνικές δαπάνες.
Σύμφωνα με τον Schmieding,
ωστόσο η πολιτική υποστήριξη
για σημαντικά μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας πέραν αυτών
εξακολουθεί να είναι πολύ περιορισμένη. Επιπλέον, η
οικονομική λογική αυτής της επεκτατικής δημοσιονομικής
στρατηγικής δεν είναι αρκούντως πειστική ώστε να
εντυπωσιάσει αυτούς που αποφασίζουν στο Βερολίνο. Με την
πρώτη ματιά, είναι προφανής η ανάγκη για κεϊνσιανικού τύπου
μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας. Η παραγωγή της γερμανικής
βιομηχανίας συρρικνώνεται ήδη από το περασμένο καλοκαίρι και
συνολικά η οικονομία έμεινε στάσιμη στα τέλη του 2018.
Επιπλέον, οι περισσότεροι πρόδρομοι δείκτες όπως το
επιχειρηματικό κλίμα και οι νέες παραγγελίες υποδηλώνουν πως
είναι πιθανό να ενισχυθεί βραχυπρόθεσμα η ύφεση.
Με το
κόστος δανεισμού σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο και
δημοσιονομικό πλεόνασμα ίσο με το 1,7% του ΑΕΠ, η Γερμανία
έχει την οικονομική άνεση να μειώσει τους φόρους ή να
αυξήσει τις κρατικές δαπάνες. Οπότε, γιατί να μην πάρει το
Βερολίνο ισχυρά μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας; Πλην σπανίων
περιπτώσεων, η Γερμανία δεν έχει ανάγκη από κεϊνσιανικού
τύπου διαχείριση της ζήτησης για να προστατεύσει
εργαζομένους και καταναλωτές από αχρείαστη κακουχία και από
υπερβολικά πολλές εταιρικές χρεοκοπίες, διότι απλώς αφήνει
τους αυτόματους σταθεροποιητές να κάνουν τη δουλειά τους.
Χάρη στην έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, οι
γερμανικές επιχειρήσεις εξακολουθούν να απασχολούν τους
υπαλλήλους τους ακόμη και κατά τη διάρκεια παροδικής ύφεσης
της ζήτησης. Το 2009, στη διάρκεια της μεγαλύτερης
οικονομικής κρίσης των τελευταίων 60 ετών όταν το πραγματικό
ΑΕΠ είχε συρρικνωθεί κατά 5,6%, η Γερμανία δεν είχε βασιστεί
μόνο στους αυτόματους σταθεροποιητές. Είχε υπάρξει
δημοσιονομική χαλάρωση ύψους περίπου 1% του ΑΕΠ (25 δισ.
ευρώ), που περιόρισε την ύφεση, σε μεγάλο βαθμό μέσω της
επιδότησης αγοράς νέων αυτοκινήτων (5 δισ.), επιπλέον
δημοσίων επενδύσεων (4 δισ.), μείωσης της φορολογίας
εισοδήματος (5 δισ.) και της φορολογίας της εργασίας (3
δισ.), αλλά και ενίσχυσης των επιδοτήσεων για εργάτες που
είχαν αναγκαστεί να εργάζονται λιγότερες ώρες (4,5 δισ.).
Στην περίπτωση που αντιμετώπιζε σήμερα η Γερμανία μια
ανάλογη καταστροφή, θα υπήρχαν ισχυρά επιχειρήματα υπέρ της
λήψης ανάλογων μέτρων ενίσχυσης της οικονομίας. Ωστόσο, στην
περίπτωση πιο περιορισμένης ανάπτυξης, προβλέπουμε ρυθμό
ανάπτυξης 0,8% το 2019, σημαντικά χαμηλότερο από την
επικρατούσα άποψη περί ρυθμού ανάπτυξης 1,2% ή μέτριας
ύφεσης, ας πούμε της τάξης του 1% του ΑΕΠ, οι αυτόματοι
σταθεροποιητές επαρκούν ώστε να μην πληγούν σημαντικά η
απασχόληση και το εισόδημα των εργαζομένων.
Ο δημοσιονομικός ακτιβισμός δεν είναι δημοφιλής στη Γερμανία.
Αν δεν υπάρξει προφανής ανάγκη, όπως το 2009, η Γερμανία δεν
θα ακολουθήσει τον δρόμο του Κέινς. Η αύξηση των δημοσίων
επενδύσεων συνήθως αποδίδει έπειτα από μεγάλο χρονικό
διάστημα. Αντιθέτως, η μείωση της φορολογίας επιτυγχάνεται
πολύ πιο γρήγορα, όμως ούτε αυτό το μέτρο τυγχάνει
σημαντικής υποστήριξης στη Γερμανία, που ανησυχεί για το
ύψος του δημόσιου χρέους. Μάλιστα, στη δημόσια συζήτηση που
διεξάγεται, η είδηση περί επιβράδυνσης της οικονομίας
προκάλεσε περισσότερα αιτήματα για επίδειξη δημοσιονομικής
πειθαρχίας. Αν υποχωρήσουν οι εμπορικές εντάσεις,
σταθεροποιηθεί η Κίνα και αποφευχθεί το Brexit, όπως
θεωρούμε πως θα γίνει, οι παράγοντες που οδήγησαν τη
γερμανική βιομηχανία σε ύφεση θα πάψουν να υπάρχουν και το
γερμανικό ΑΕΠ θα ανακάμψει χωρίς να υπάρχει η ανάγκη για
μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας.
|
