Οι
δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις είναι καλές για την
απονομή δικαιοσύνης και κακές για την οικονομία, ενώ οι
ανταγωνιστικές αγορές είναι μόνο καλές. Αυτό σχολίασε το
Reuters, με τους αρθρογράφους του δημοσιεύματος να
προσθέτουν: Ή μπορεί και να συμβαίνει το αντίθετο. Όπως
σχολίασε το Reuters, η δημόσια συζήτηση για τη σχέση μεταξύ
κοινοβουλευτισμού και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου
διεξάγεται εδώ και πολλά χρόνια, αλλά τώρα αποκτά έναν νέο,
επείγοντα χαρακτήρα. Στο πόνημα «Δημοκρατία και Ευημερία:
Εφευρίσκοντας εκ νέου τον καπιταλισμό διά μέσου ενός
ταραγμένου αιώνα» οι συγγραφείς ισχυρίζονται πειστικά ότι τα
δύο στοιχεία υποστηρίζονται αμοιβαία. Είναι οι καθηγητές
Πολιτικής Επιστήμης του Χάρβαρντ και του London School of
Economics, Τόρμπιν Αϊβερσεν και Ντέιβιντ Σόσκις αντίστοιχα,
οι οποίοι κάνουν πολύ περισσότερα από το να αντικρούουν την
ιδέα ότι κράτος και αγορά βρίσκονται πάντα σε αντιπαλότητα.
Επιπλέον, απορρίπτουν την κοινώς αποδεκτή άποψη ότι υπάρχει
εγγενής διαμάχη μεταξύ του κεφαλαίου και της εργατικής τάξης.
Και όπως
σχολιάζει το Reuters και δεν είναι μόνο αυτό. Σε μόλις 250
σελίδες διευκρινίζουν γιατί πολλές φορές η πολιτική ισχύς
των πολυεθνικών εταιρειών λαμβάνει υπερβολικές διαστάσεις,
προσφέροντας μια καλοφτιαγμένη αφήγηση σχεδόν διακοσίων ετών
πολιτικών διενέξεων σε περισσότερες από είκοσι προηγμένες
οικονομίες. Ακόμα εξηγούν το πώς η ανάπτυξη της τεχνολογίας
έχει μετασχηματίσει και την οικονομία και την ισορροπία
δυνάμεων στο πολιτικό σκηνικό, ενώ εξετάζουν και την απήχηση
και τα όρια του λαϊκισμού. Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα
φιλόδοξο πόνημα, αλλά το θεωρητικό του πλαίσιο είναι αδύναμο.
Οι συγγραφείς του υποθέτουν ότι «η υλική βάση της κοινωνίας»,
όπως τη χαρακτηρίζουν, βρίσκεται πίσω από την επιθυμία για
ελευθερία, ειρήνη, εθνική ευημερία, δικαιοσύνη και ήρεμη ζωή.
Πολλοί ψηφοφόροι μπορεί να εκπλαγούν μαθαίνοντας ότι το μόνο
που πραγματικά τους ενδιαφέρει είναι τα υψηλότερα εισοδήματα
για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Οι πολιτικοί επιστήμονες
χωρίς ενδοιασμούς λένε πως πρόκειται για «εσφαλμένη
συνειδητότητα», μιας και οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι όντως
σκέπτονται.
Εντούτοις,
σε αυτό το βιβλίο διατυπώνονται τρεις πειστικοί ισχυρισμοί.
Πρώτον, ότι δημοκρατικές κυβερνήσεις και ανταγωνιστικές
αγορές μπορούν όντως να συνυπάρξουν. Δεν είναι τυχαίο ότι
κάθε ανεπτυγμένη οικονομία έχει ένα πολυκομματικό σύστημα.
Αυτό διασφαλίζει ότι όλες οι τάξεις και οι ομάδες
συμφερόντων έχουν φωνή και καλλιεργεί ένα πλαίσιο συναίνεσης,
ώστε να διατηρηθεί η κοινωνική ειρήνη, ενόσω η οικονομία
αναπτύσσεται. Η οικονομική στήριξη των κυβερνήσεων, πέραν
της εισοδηματικής αναδιανομής, εκτείνεται και στην ανώτερη
εκπαίδευση, την κατάρτιση και την καινοτομία, την εταιρική
διακυβέρνηση, τη ρύθμιση των αγορών κ.α.
Δεύτερον,
μπορεί κανείς να προσδοκά πως η δημοκρατία θα εξελίσσεται
μαζί με την οικονομία. Οι ελίτ των υπερπροσοντούχων αστών
στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας της επικοινωνίας θα
επιφέρουν πολιτικές αλλαγές. Για τους Αϊβερσεν και Σόσκις, η
δυσαρέσκεια με τα παραδοσιακά κεντροδεξιά και κεντροαριστερά
κόμματα σε πάρα πολλές προηγμένες οικονομίες εκπορεύεται
αποκλειστικά από το ότι απέτυχαν να στεγάσουν πολιτικά τις
προαναφερθείσες ελίτ με τη συγκροτημένη τους τοποθέτηση και
την οικονομική επιρροή τους.
Τρίτον,
τέλος, η παγκοσμιοποίηση δεν καταδικάζει σε αποτυχία τις
εθνικές πολιτικές. Οι Αϊβερσεν και Σόσκις απορρίπτουν τη
συμβατική θέση ότι οι πολυεθνικές είναι τόσο ισχυρές, ώστε
δεν χαλιναγωγούνται από τις εθνικές κυβερνήσεις. Τονίζουν
ότι οι σημερινοί εξειδικευμένοι εργαζόμενοι πρέπει να
ικανοποιούνται από τη δουλειά τους, εφόσον δεν μπορούν
εύκολα να αντικατασταθούν ή να μετακινηθούν. Τέλος, φθάνουν
σε ένα όχι και πολύ αληθοφανές συμπέρασμα ότι οι λεπτές
πολιτικές ισορροπίες στη δημοκρατία αποτρέπουν τις εταιρείες
από την εξαγορά πολιτικής ισχύος. Πάντως, εδώ οι συγγραφείς
δείχνουν να υποτιμούν τη δύναμη του χρήματος να δημιουργεί
μια παραπλανητική αντίληψη του τι είναι καλό για ψηφοφόρους
και χώρες.
|
