Για ακόμη μια φορά θα επαναλάβουμε πως η απάντηση στο
ερώτημα πότε θα τελειώσει το πολυετές ράλι των παγκόσμιων
χρηματιστηρίων είναι το πότε θα τελειώσει η ανάπτυξη της
παγκόσμιας οικονομίας. Ή τέλος πάντων, πότε η παγκόσμια
οικονομία θα κατεβάσει πραγματικά σημαντικούς ρυθμούς (κάτι
το οποίο προς στιγμήν δεν συμβαίνει). Και φυσικά το πώς θα
πάνε τα πράγματα στην παγκόσμια οικονομία έχει σχέση με το
πώς θα πάνε τα πράγματα στην αμερικανική οικονομία, ειδικά
με φόντο και τον εμπορικό πόλεμο που έχει ξεκινήσει ο
Trump. Όπως έγραψαν πριν από
μερικές ημέρες οι New York Times,
η οικονομία των ΗΠΑ αυτήν την περίοδο, παρά τη γενικότερη
θετική εικόνα της, εμφανίζει σημάδια επιβράδυνσης, καθώς
υποχωρεί ο αντίκτυπος των φορολογικών ελαφρύνσεων. Αλλωστε
ήταν προσωρινός και ασθενικός. Όπως σχολιάζουν οι
NYT, ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος
Ντόναλντ Τραμπ κομπάζει για τη ζωηρή ανάπτυξη της
αμερικανικής οικονομίας με ρυθμό 4,1% το δεύτερο τρίμηνο,
λες και δεν έχει συμβεί ποτέ ξανά αυτό. Κι όμως συνέβη πολύ
πρόσφατα. Ο τελευταίος πρόεδρος που επί των ημερών του είχε
σημειωθεί ανάλογη πρόοδος ήταν ο Μπαράκ Ομπάμα. Κι όσο
περισσότερο επαίρεται για το κατόρθωμά του ο Ντόναλντ Τραμπ,
τόσο το χρηματιστήριο τον αγνοεί εντελώς. Τα τελευταία
στοιχεία για την απασχόληση δείχνουν ότι τον Ιούλιο
δημιουργήθηκαν 157.000 νέες θέσεις εργασίας, αύξηση η οποία
θεωρείται ότι είναι είτε συγκρατημένη είτε ότι πρέπει να
συσχετιστεί με εποχικούς παράγοντες. Γιατί, αν δει κανείς
όλη την εικόνα στην ανάπτυξή της, θα διαπιστώσει ότι είναι
ελάχιστοι οι λόγοι που υπαγορεύουν μια ενθουσιώδη στάση.
«Τα τελευταία στοιχεία της οικονομίας και της απασχόλησης
έρχονται προς επίρρωση της θέσης μας ότι επί του παρόντος η
αμερικανική οικονομία “τρέχει” με όλη της τη δύναμη»,
επισημαίνει ο υψηλόβαθμος οικονομολόγος Μπρίκλιν Ντουάιερ
της BNP Paribas. «Προβλέπουμε ότι η ανάπτυξη του δευτέρου
τριμήνου θα είναι και η υψηλότερη της χρονιάς». Ενα πράγμα
είναι βέβαιο: το πακέτο φοροαπαλλαγών ύψους 1,5 τρισ.
δολαρίων των Ρεπουμπλικανών εξάντλησε πλέον τη δυναμική του.
Σημειωτέον ότι οι περισσότερες ελαφρύνσεις απευθύνονταν σε
επιχειρήσεις και στους εύπορους Αμερικανούς. Οι όμιλοι
έκαναν επαναγορά ιδίων μετοχών, πληρώνοντας 437 δισ. δολάρια,
με αποτέλεσμα να τους έχουν απομείνει λιγότερα κεφάλαια για
να τα τοποθετήσουν σε νέα παραγωγή ή σε αύξηση μισθών. Στην
πραγματικότητα, οι δαπάνες σε εταιρικό εξοπλισμό
επιβραδύνθηκαν. Επιπροσθέτως, τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια,
όπως εκείνα των διετών κρατικών ομολόγων, έχουν ξεπεράσει τα
επιτόκια των μακροπρόθεσμων τίτλων, δηλαδή των 10ετών
ομολόγων. Αυτό είναι σημάδι απαισιοδοξίας.
Οι καταναλωτικές δαπάνες αποδείχθηκαν ζωηρές, συμβάλλοντας
κατά το ένα τρίτο στην ανάπτυξη του δευτέρου τριμήνου,
σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Μέσα στην
άνοιξη οι καταναλωτές συγκεκριμένα είχαν έντονη διάθεση να
ξοδέψουν. Ομως αυτό δεν σημαίνει πως θα εξακολουθήσουν να
κινούνται έτσι και τα επόμενα τρίμηνα του τρέχοντος έτους.
Αλλωστε, το πρώτο τρίμηνο επέδειξαν αυτοσυγκράτηση. Βέβαια,
ακόμα και το δεύτερο τρίμηνο τα χρήματα που δαπανούσαν δεν
ήταν ακριβώς τα δικά τους, αλλά ήταν τα χρήματα των τραπεζών:
η χρήση πιστωτικών καρτών και άλλων παρεμφερών εργαλείων
δανεισμού αυξήθηκε τον Ιούνιο σε ποσοστό 5,1% σε ετήσια βάση.
Σε πρόσφατη ανάλυση του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters,
το εισοδηματικά κατώτερο 60% των Αμερικανών χρηματοδοτούν
τις δαπάνες τους είτε με τις αποταμιεύσεις τους είτε με τις
πιστωτικές κάρτες τους. Και δεν μπορούν να κάνουν κι αλλιώς.
Οι μισθοί των Αμερικανών αυξάνονται μόλις κατά 2,7%. Αυτό
συμβαίνει, παρά το γεγονός ότι οι εργοδότες έχουν κάπως
αυξήσει τις αποδοχές των εργαζομένων τους. Εντούτοις, οι
προοπτικές για μισθολογικές αυξήσεις θα έπρεπε να είναι
σαφώς καλύτερες χάρη στη χαμηλότερη προσφορά εργασίας. Αλλά
οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν αναγάγει σε υψηλή τέχνη
το να μη μοιράζονται τα κέρδη τους με τους υπαλλήλους τους.
Σε σχετική έκθεση της Deutsche Bank φαίνεται πως από τη
δεκαετία του 1970 η αύξηση της παραγωγικότητας στις Ηνωμένες
Πολιτείες έχει σε μεγάλο βαθμό υπερσκελίσει την πραγματική
αύξηση μισθών. Παρά ταύτα, οι εργαζόμενοι δουλεύουν πολύ
σκληρότερα και πολύ πιο έξυπνα, αλλά δεν αποζημιώνονται
ανάλογα, ενώ οι επιχειρήσεις καρπώνονται τη μερίδα του
λέοντος από τον εθνικό πλούτο.
|
