|
Αν μας ρωτούσατε στην αρχή της κρίσης ποιά χώρα φοβούμαστε
περισσότερο θα σας απαντούσαμε η Ιταλία. Έτσι και αλλιώς
είναι κάτι το οποίο έχουμε γράψει πάρα πολλές φορές τα
τελευταία χρόνια. Όπως έγραψε πριν από μερικές ημέρες το
Reuters, η αργή ανάκαμψη της ιταλικής οικονομίας από το 2014
και μετά επιταχύνεται επιτέλους, ωστόσο είναι πιθανό η
άνοδος να αποδειχθεί βραχύβια, διότι η Ιταλία έχει επιλύσει
ελάχιστα από τα διαρθρωτικά της προβλήματα.
Κακά τα ψέματα, οι ιταλικές εταιρείες που έχουν καταφέρει να
είναι ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο εμφανίζουν καλές
επιδόσεις και προσλαμβάνουν προσωπικό, συμβάλλοντας στην
άνοδο του ΑΕΠ κατά 0,5% το πρώτο τρίμηνο του 2017. Ωστόσο
εξακολουθούν να υπάρχουν χρονίζοντα προβλήματα – από τη
γραφειοκρατία και τη διαφθορά μέχρι την ανεπαρκή επένδυση
στην Παιδεία και το τεράστιο δημόσιο χρέος. Γεγονός που
σημαίνει πως η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί απλώς μέρος του
οικονομικού κύκλου και ότι υπάρχει ο κίνδυνος να εξασθενήσει
σταδιακά, μόλις αρχίσουν να εκλείπουν παροδικοί παράγοντες,
όπως τα κίνητρα που δίνει το ιταλικό κράτος ώστε να
ενισχύσει την απασχόληση και τα πολύ χαμηλά επιτόκια
δανεισμού.
Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Πιερ-Κάρλο Παντοάν εκτίμησε
αυτή την εβδομάδα πως η ιταλική οικονομία αναπτύχθηκε με
ρυθμό 0,5% το τρίτο τρίμηνο, από 0,3% το δεύτερο,
υπογραμμίζοντας πως «ενισχύεται η ανάκαμψη». Ωστόσο η
παραγωγικότητα στην Ιταλία είναι στάσιμη εδώ και μία
δεκαετία, ενώ είναι η χαμηλότερη σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή
Ενωση μετά την ελληνική. Η ανεργία στην Ιταλία βρίσκεται στο
11,1% και η ανεργία των νέων στο 35,7%, μεταξύ των
υψηλότερων στην Ε.Ε. Η ισχυρή ανάπτυξη στην Ευρώπη και
παγκοσμίως έχει ευνοήσει την Ιταλία, η οικονομία της οποίας,
ωστόσο, εξακολουθεί να έχει τη χειρότερη επίδοση στην
Ευρωζώνη. Το ΔΝΤ προβλέπει πως η ιταλική οικονομία θα
αναπτυχθεί φέτος με ρυθμό 1,5%, ο οποίος είναι υψηλός για τα
ιταλικά δεδομένα αλλά παραμένει ο χαμηλότερος σε ολόκληρη
την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το Ταμείο προβλέπει πως η διαφορά
μεταξύ της Ιταλίας και των εταίρων της θα αυξηθεί και πάλι
το 2018.
Ο Ρομπέρτο Περότι, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο
Μποκόνι του Μιλάνου, λέει πως η εργασιακή μεταρρύθμιση του
2015 παραμένει η μοναδική διαρθρωτική μεταρρύθμιση που έχει
εφαρμοστεί τα τελευταία χρόνια. Σήμερα αρχίζουν να
συσσωρεύονται σύννεφα στον νομισματικό και πολιτικό
ορίζοντα. Από τον ερχόμενο Ιανουάριο η ΕΚΤ θα περιορίσει τις
μηνιαίες αγορές ομολόγων, αγορές που έχουν βοηθήσει την
Ιταλία περισσότερο από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης,
ακριβώς επειδή έχει τόσο υψηλό δημόσιο χρέος. «Το πρόγραμμα
(αγοράς ομολόγων) της ΕΚΤ μας πρόσφερε τεράστιο πλεονέκτημα,
αλλά το χαραμίσαμε», λέει ο Γκουστάβο Πίγκα, καθηγητής
Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Tor Vergata της Ρώμης. Η
ιταλική κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε αναδιαρθρώσει την
αναποτελεσματική δημόσια διοίκησή της και να έχει αυξήσει
την επένδυση στην Παιδεία και στις υποδομές, αντί να
δαπανήσει δισ. ευρώ σε μείωση της φορολογίας για πολίτες και
εταιρείες. Το 2014 η ιταλική κυβέρνηση είχε μειώσει τη
φορολογία Ιταλών με χαμηλά εισοδήματα κατά 80 ευρώ τον μήνα
και το 2015 είχε δώσει οικονομικά κίνητρα στις εταιρείες
ώστε να προσλάβουν εργαζομένους με σύμβαση αορίστου χρόνου.
Νέα, προσωρινά, φορολογικά κίνητρα δόθηκαν και φέτος σε όσες
εταιρείες αυξήσουν τις επενδύσεις σε εξοπλισμό και στην
έρευνα και ανάπτυξη. Μπορεί οι εταιρείες να είναι
ικανοποιημένες με τέτοιες πρωτοβουλίες, ωστόσο επικριτές
υποστηρίζουν πως δεν προσφέρουν μακροπρόθεσμα πλεονεκτήματα.
«Το ντοπάρισμα της οικονομίας με αυτό τον τρόπο είναι
τρομερά επικίνδυνο. Η εμπειρία δείχνει πως όταν αρθούν τα
κίνητρα, τότε καταρρέουν οι επενδύσεις», λέει ο καθηγητής
Περότι. Για παράδειγμα, τα κίνητρα που είχε δώσει ο Ρέντσι
το 2015 είχαν οδηγήσει σε αύξηση της απασχόλησης αορίστου
χρόνου. Ωστόσο το 2016, από τις 387 χιλιάδες νέες θέσεις
εργασίας που είχαν δημιουργηθεί, το 94% αφορούσε προσωρινή
εργασία. Μέχρι τον ερχόμενο Μάιο θα πρέπει να διενεργηθούν
βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία και, σύμφωνα με
δημοσκοπήσεις, το πιθανότερο είναι να μην προκύψει
αυτοδύναμη κυβέρνηση. |
