|
Αν μας ρωτήσετε ποιά είναι η άποψη μας αναφορικά με το πότε θα
αρχίσει η μεγάλη διόρθωση στα παγκόσμια χρηματιστήρια, θα
σας λέγαμε ότι αυτό θα συμβεί μόλις αμερικανική και γενικά η
παγκόσμια οικονομία αρχίσει να παρουσιάζει προβλήματα και
μιλήσουμε για ύφεση ή τέλος πάντων για το τέλος των υψηλών
ρυθμών ανάπτυξης.
Η οικονομική ανάπτυξη και τα εταιρικά κέρδη είναι σε καλό
επίπεδο, η ανεργία έχει υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο
της δεκαετίας και ο πληθωρισμός είναι χαμηλός, οπότε η
αμερικανική οικονομία και οι παγκόσμιες αγορές μπορούν να
αντέξουν δύο ή τρεις ακόμη αυξήσεις των αμερικανικών
επιτοκίων δανεισμού, σωστά; Ενδεχομένως όχι έγραψε το
Reuters
πριν από λίγο καιρό.
Το χρέος των αμερικανικών νοικοκυριών δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερο και
οι αμερικανικές μετοχές, οι παγκόσμιες μετοχές, τα ομόλογα
υψηλής απόδοσης έχουν πολύ υψηλές τιμές, σε ορισμένες
περιπτώσεις υψηλότερες από ποτέ. Ισως, λοιπόν, να μην
αντέξουν σημαντική σκλήρυνση της νομισματικής πολιτικής
προτού καταρρεύσουν. Οι πρώτες ρωγμές στην ανοδική πορεία
των παγκόσμιων αγορών εμφανίστηκαν στις αρχές του μήνα. Το
ξεπούλημα ομολόγων υψηλής απόδοσης επεκτάθηκε στη Wall
Street και σε άλλα χρηματιστήρια, αυξήθηκε η μεταβλητότητα
και η διαφορά μεταξύ της απόδοσης των αμερικανικών
βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων ομολόγων περιορίστηκε στο
μικρότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας. Αξίζει να
θυμηθούμε πόσο πολύ έχει υποχωρήσει η απόδοση των ομολόγων
υψηλής απόδοσης.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η απόδοσή τους υποχώρησε πρόσφατα κάτω από το
5% και σχεδόν κάτω από το 2% στην Ευρώπη. Πράγμα που
σημαίνει ότι τα ομόλογα που ανήκουν στην κερδοσκοπική
βαθμίδα έχουν μικρότερη απόδοση από τα αμερικανικά δεκαετή
ομόλογα. Οπότε μπορείτε να αντιληφθείτε πόσο ευάλωτες είναι
αυτές οι αγορές στην αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων
δανεισμού, αν και η αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed)
κάνει ό,τι μπορεί για να ενημερώσει τους επενδυτές και να τα
αυξήσει πιο σταδιακά από κάθε άλλη φορά. Το πρόβλημα είναι
ότι η Fed δεν γνωρίζει ποιο είναι το ύψος του φυσικού
επιτοκίου δανεισμού. Πρόκειται για το επίπεδο των επιτοκίων
δανεισμού, όπου η οικονομία αναπτύσσεται σύμφωνα με τον
μακροπρόθεσμο ρυθμό της, ενώ κάτω από αυτό το επίπεδο ίσως
να ενθαρρύνονται οι απερίσκεπτες επενδύσεις και ο δανεισμός
και πάνω από αυτό ίσως να προκληθεί ύφεση της οικονομίας. Η
Fed θεωρεί πως το φυσικό επιτόκιο δανεισμού βρίσκεται σήμερα
γύρω στο 2,75%-2,80%. Τον Ιούνιο το υπολόγιζε στο 3% και
στις αρχές του 2015 στο 4%. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί
ότι δεν θα το μειώσει και άλλο.
Πρόσφατη έρευνα της Fed της Νέας Υόρκης φέρνει στο φως ορισμένες
από τις αδυναμίες της αμερικανικής οικονομίας. Το συνολικό
χρέος των αμερικανικών νοικοκυριών έφθασε τα 12,96 τρισ.
δολάρια το τρίτο τρίμηνο, είναι δηλαδή κατά 280 δισ. δολάρια
υψηλότερο από το προηγούμενο ρεκόρ που είχε σημειωθεί το
τρίτο τρίμηνο του 2008. Η Τζόνα Μοντγκόμερι, καθηγήτρια
Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, λέει πως η Fed
ελπίζει, όπως και την περίοδο 2004-2006, ότι μπορεί να
συνεχιστεί η αύξηση του χρέους των νοικοκυριών σε τέτοιο
βαθμό ώστε να τροφοδοτεί τη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη,
καθώς θα αυξάνονται σταδιακά τα επιτόκια δανεισμού. Είναι
όμως καταδικασμένη να αποτύχει, όπως και την προηγούμενη
φορά. Η κ. Μοντγκόμερι υποστηρίζει ότι είναι σχεδόν αδύνατον
να μειωθεί το χρέος των νοικοκυριών χωρίς να προκληθεί ύφεση
της οικονομίας. «Ο μόνος τρόπος να συνεχιστεί η ανάπτυξη της
οικονομίας είναι μέσω περισσότερου χρέους και η αποπληρωμή
του χρέους είναι ακριβώς αυτό που περιορίζει την ανάπτυξη.
Είναι μια παγίδα χρέους», λέει. Είναι αλήθεια ότι η αγορά
ομολόγων δεν φαίνεται να πιστεύει πως η Fed είναι ικανή να
φέρει εις πέρας την αποστολή. Η διαφορά απόδοσης μεταξύ
βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αμερικανικών ομολόγων
είναι η μικρότερη της τελευταίας δεκαετίας, γεγονός που
υποδηλώνει πως η αξιοσημείωτη ανάπτυξη της οικονομίας την
τελευταία οκταετία χάνει δυναμική ή κάτι χειρότερο. Απέχουμε
ελάχιστες μονάδες βάσης από την αντιστροφή των
βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αποδόσεων, που είναι το
κλασικό και πολύ ακριβές σημάδι επερχόμενης ύφεσης. |
