Ένα πολύ ενδιαφέρον – προσωπικό - άρθρο έγραψε προσφάτως
στους New York Times, η Lucia Rubineli (ερευνητής στην
ιστορία της πολιτικής σκέψης στο Robinson College,
University of Cambridge). Ένα άρθρο στο οποίο υπάρχουν
μεγάλες αλήθεια για την τελευταία δοκιμασία της Ιταλίας,
αλλά και τον λαϊκισμό θα έλεγε κανείς. Όπως έγραψε στο άρθρο
της, το καλοκαίρι του 2012,
στο Σαν Τζένο ντι Μοντάνια, μία μικρή πόλη στη βόρεια Ιταλία,
ο παππούς μου υποδέχθηκε ένα νέο μέλος στην οικογένεια:
κάποιο από τα γαϊδούρια του γέννησε ένα θηλυκό πουλάρι, το
οποίο κράτησε σαν κατοικίδιο. Προς έκπληξή μας, αποφάσισε να
το ονομάσει Αγκελα Σπρεντ. Το «Αγκελα» φυσικά προερχόταν από
την Αγκελα Μέρκελ, της οποίας η αυστηρή προσέγγιση της
ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης έγινε ιδιαίτερα γνωστή κατά τη
διάρκεια του προηγούμενου έτους. Το «Σπρεντ» αναφερόταν στον
κάπως ασαφή όρο των χρηματοοικονομικών: η διαφορά της
απόδοσης μεταξύ ιταλικών και γερμανικών κρατικών ομολόγων.
Οταν τον ρωτήσαμε γιατί έδωσε αυτό το περίεργο όνομα στο
πουλάρι, απάντησε πως θα μας έκανε να γελάσουμε λίγο με την
προβληματική οικονομία της Ιταλίας και με το μεγάλο χρονικό
διάστημα αβεβαιότητας. Το «lo spread» μετατράπηκε σε
συντομογραφία για οτιδήποτε πήγαινε στραβά. Η απόδοση ενός
ομολόγου αντικατοπτρίζει το ύψος του επιτοκίου, το οποίο ο
δανειστής –στην εν λόγω περίπτωση η κυβέρνηση – οφείλει να
πληρώσει προκειμένου να δανειστεί χρήματα. Η Γερμανία, με
την ακμάζουσα οικονομία της, θεωρείται ότι έχει χαμηλό
πιστωτικό κίνδυνο. Επομένως η απόδοση των ομολόγων της είναι
πολύ χαμηλή, ενώ η Ιταλία θεωρείται ιδιαίτερα σπάταλη και
άρα η απόδοση είναι πολύ υψηλότερη.
Το σπρεντ
βασίλευε. Η κυβέρνηση ενέκρινε ή απέρριπτε πολιτικές ανάλογα
με τη διακύμανσή του και έδειχνε πως είχε τον τελικό λόγο
όσον αφορά το μέλλον της Ιταλίας. Το 2013, όταν η οικονομική
κατάσταση της Ιταλίας άρχισε να σταθεροποιείται, η έννοια
του σπρεντ υποχώρησε. Επανεμφανίστηκε τον Μάρτιο όταν μία
νέα κυβέρνηση συνεργασίας ήρθε στην εξουσία, η οποία ήταν
κατά της λιτότητας και ευρωσκεπτικιστική. Η διαφορά απόδοσης
μεταξύ ιταλικών και γερμανικών ομολόγων άρχισε ξανά να
μεγαλώνει.
Τον
περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρώτη φορά στην ιστορία
απέρριψε τον προϋπολογισμό της ιταλικής κυβέρνησης, κυρίως
επειδή η προτεινόμενη αύξηση δαπανών για να χρηματοδοτηθούν
η μείωση φόρων, οι μεταρρυθμίσεις στις συντάξεις και μέτρα
για ανακούφιση των ανέργων παραβίασαν τους ευρωπαϊκούς
δημοσιονομικούς κανόνες για το χρέος. Η Ευρωπαϊκή Ενωση
απείλησε πως θα επιβάλει πρόστιμο στην Ιταλία, αλλά η
κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν θα οπισθοχωρήσει. Οι εντάσεις
προκάλεσαν τη διεύρυνση του σπρεντ στα υψηλότερα επίπεδα των
τελευταίων περίπου πέντε χρόνων. Ομως κάτι άλλαξε. Το «lo
spread» δεν ασκεί την ίδια επιρροή που ασκούσε κάποτε. Ο
Λουίτζι ντι Μάιο, επικεφαλής του Κινήματος 5 Αστέρων και
αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης, ισχυρίστηκε ότι η
άνοδος του σπρεντ είναι αποτέλεσμα της χειραγώγησης από τα
κόμματα της αντιπολίτευσης, ενώ άλλοι επέρριψαν ευθύνη σε
μία διεθνή συνωμοσία ενορχηστρωμένη από διεθνή
χρηματοπιστωτικά κέντρα και Ευρωπαίους τεχνοκράτες. Ο Ματέο
Σαλβίνι, επικεφαλής της Λέγκα και έτερος αντιπρόεδρος της
κυβέρνησης, σχολίασε ότι το «lo spread» τρώγεται καλύτερα με
ψωμί στο πρωινό.
Με άλλα
λόγια, οι ηγέτες της Ιταλίας ανακάλυψαν αυτό που τόσοι
Ιταλοί συνειδητοποίησαν πριν πολύ καιρό: η κοροϊδία είναι
ισχυρό εργαλείο, κυρίως όταν εφαρμόζεται στους άκαμπτους
κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αποκαλυπτικές προβλέψεις για
το τι θα συμβεί εάν το «lo spread» μεγάλωνε υπερβολικά δεν
έχουν επαληθευθεί, τουλάχιστον όχι ακόμα. Η κυβέρνηση δεν
δέχεται πλέον έναν ασαφή οικονομικό όρο, ενώ υπάρχει μία
κοινή αίσθηση πως ήρθε η ώρα να δοκιμαστούν όχι μόνο οι
δημοσιονομικοί κανόνες της Επιτροπής, αλλά γενικά η Ε.Ε. Το
«lo spread» αντί να συμβολίζει την αδυναμία της Ιταλίας σε
σχέση με τη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη, έγινε σύμβολο
της απογοητευτικής κατάστασης της Ε.Ε.
Ο παππούς
μου το συνειδητοποίησε πολύ καιρό νωρίτερα. Οταν η Αγκελα
Σπρεντ ενηλικιώθηκε, την πούλησε.
|
