Προς μεγάλη ανακούφιση όλων, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ
(Fed) φαίνεται πως οδεύει σε μια μείωση των επιτοκίων για
πρώτη φορά από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό, το επιτόκιο αναφοράς της Fed
είναι μόλις μισή ποσοστιαία μονάδα. Σπανίως το κόστος
δανεισμού έχει βρεθεί ξανά τόσο κοντά στο μηδέν για τόσο
μεγάλη χρονική περίοδο, αλλά η επιθυμία για φθηνό χρήμα δεν
σταματά ποτέ. Ολοι θέλουν να μην τερματιστεί αυτή η μακρά
περίοδος ανάπτυξης και φαίνεται πως το φθηνό χρήμα είναι ο
ευκολότερος τρόπος για να το πετύχει κάποιος.
Όπως έγραψαν οι New York Times, με τους εμπορικούς πολέμους
να απειλούν την παγκόσμια οικονομία, οι αξιωματούχοι της Fed
θεωρούν πως το κόστος δανεισμού θα πρέπει να διατηρηθεί σε
χαμηλά επίπεδα για να αναχαιτιστεί η επιβράδυνση της
οικονομικής δραστηριότητας και να αποτραπεί ο κίνδυνος του
αποπληθωρισμού στις ΗΠΑ. Λίγα πράγματα απεχθάνονται
περισσότερο οι οικονομολόγοι από τον «αποπληθωρισμό». Επί
αιώνες, ο αποπληθωρισμός ήταν κοινό φαινόμενο, με τις τιμές
να ακολουθούν πτωτική πορεία λόγω των καινοτομιών στην
τεχνολογία που οδηγούσαν σε πτώση το κόστος παραγωγής και
διανομής αγαθών. Αλλά ο αποπληθωρισμός που κυριάρχησε τη
δεκαετία του ’30 και η πιο πρόσφατη εμπειρία της Ιαπωνίας
έχουν δώσει στον όρο αυτό μια άλλη έννοια.
Σύμφωνα πάντα με τους New York Times, μετά το σκάσιμο της
φούσκας στην αγορά στέγης και στις χρηματιστηριακές αγορές
της Ιαπωνίας, η ζήτηση και οι τιμές άρχισαν να ακολουθούν
σταθερά πτωτική πορεία, διότι οι υπερχρεωμένοι καταναλωτές
ανέβαλαν δαπάνες όπως η αγορά τηλεοράσεων ή αυτοκινήτων. Η
κεντρική τράπεζα της χώρας αποφάσισε να διοχετεύσει
απεριόριστη ρευστότητα στην οικονομία για να τονώσει την
κατανάλωση. Αλλά οι προσπάθειες αυτές αποδείχθηκαν μάταιες.
Οικονομολόγοι θεώρησαν πως η Τράπεζα της Ιαπωνίας έλαβε τα
μέτρα πολύ αργά. Οπότε η οικονομία της παγιδεύτηκε σε έναν
φαύλο κύκλο αποπληθωρισμού για πολλά χρόνια. Ωστόσο, η
αμερικανική οικονομία σε αυτή τη φάση ανάπτυξης έχει βαδίσει
σε ρυθμό κατά το ήμισυ χαμηλότερο από τη μεταπολεμική
περίοδο. Ο πληθωρισμός δεν έχει αυξηθεί στον επιθυμητό στόχο
της Fed που είναι το 2%. Παράλληλα, κάθε νύξη για την παροχή
φθηνού χρήματος στην οικονομία πυροδοτεί κύμα αισιοδοξίας.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η μείωση των επιτοκίων μπορεί να
πετύχει ακριβώς αυτό που θέλει να αποφύγει η Fed. Σε ένα
περιβάλλον όπου ενθαρρύνονται ο ριψοκίνδυνος δανεισμός, η
αύξηση των τιμών των μετοχών, των ομολόγων και των ακινήτων,
μπορεί τελικά να οδηγήσει στην κατάρρευση των
χρηματοοικονομικών αγορών. Και έτσι οι ΗΠΑ μπορεί να
παγιδευθούν σε μια κατάσταση ανάλογη της Ιαπωνίας. Σήμερα,
δυστυχώς, οι πολιτικοί από τη Δεξιά και την Αριστερά
ενστερνίζονται το φθηνό χρήμα, καθένας για τους δικούς του
λόγους. Αλλά, όπως συνέβη και στην Ιαπωνία, η αμερικανική
οικονομία δεν μπορεί να βαδίζει σε ταχύτερους ρυθμούς λόγω
του δημογραφικού και της υποχώρησης της παραγωγικότητας.
|
