|
Επαναλαμβάνοντας την άποψη μας. Ότι μέσο-μακροπρόθεσμα η
πορεία των αγορών, σχεδόν αποκλειστικά, έχει να κάνει με το
πώς τα πηγαίνει η παγκόσμια οικονομία. Πριν από μερικές
ημέρες o Howard Schneider στο Reuters έγραψε μια άποψη η
οποία πιστεύουμε πως ξάφνιασε τους περισσότερους που την
διάβασαν. Όπως έγραψε ο αρθρογράφος του διεθνούς πρακτορείου,
χθες, οι ΗΠΑ «εγκαινίασαν»
τον 121ο μήνα της μεγαλύτερης περιόδου ανάπτυξης που έχει
καταγραφεί ποτέ στην οικονομική ιστορία τους. Οι επιδόσεις
της αμερικανικής οικονομίας είναι ισχυρές για ένα τόσο
μεγάλο χρονικό διάστημα χάρις στα χαμηλά επιτόκια και στα
ανεπανάληπτα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης που εφάρμοζε η
Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) επί μία δεκαετία. Αλλά η
ουσιαστική ανάκαμψη της οικονομίας ίσως να βρίσκεται σε
αρχικό στάδιο ακόμα και εάν προσεγγίζει ένα κρίσιμο στάδιο
λόγω της αβεβαιότητας στην παγκόσμια οικονομία – εάν κρίνει
κανείς από τα μαθήματα του παρελθόντος.
Πέρυσι,
μόνον το πραγματικό ΑΕΠ πλησίασε το δυνητικό ακαθάριστο
εγχώριο προϊόν που είναι το σημείο που μια οικονομία μπορεί
να παράγει χωρίς την αύξηση του πληθωρισμού σε μακροχρόνια
βάση. Οταν μια οικονομία προσεγγίζει τα επίπεδα του
δυνητικού προϊόντος, τότε βρίσκεται σε κατάσταση «πλήρους
απασχόλησης». Ιστορικά κάτι τέτοιο συμβαίνει μόνον όταν
σημειώνεται αξιόλογη αύξηση των μισθών και βρίσκουν εργασία
ακόμη και αυτοί που ανήκουν στο περιθώριο. Κατά τη διάρκεια
των τελευταίων ετών, οι περίοδοι αυτοί δεν κρατούσαν πολύ,
ένα φαινόμενο που προβληματίζει τους υψηλόβαθμους
αξιωματούχους και οικονομολόγους της Fed όταν εξετάζουν τη
μείωση των επιτοκίων αλλά αποτιμούν τη συνολική κατάσταση
της οικονομίας.
«Αναπληρώνουμε
χαμένο έδαφος» ακόμη και εάν η οικονομία βρίσκεται σε τροχιά
ανάπτυξης από τον Ιούνιο του 2009 –δηλαδή τον μήνα που η
Εθνική Υπηρεσία Οικονομικών Ερευνών (National Bureau of
Economic Research) περιέγραψε ως τον πιο «δύσκολο» από την
τελευταία ύφεση των ΗΠΑ– σχολιάζει ο Βίνσεντ Ρέιχαρτ,
επικεφαλής οικονομολόγος στη Mellon. Επειδή η αμερικανική
οικονομία διανύει τη μεγαλύτερη περίοδο ανάπτυξης, οι
οικονομολόγοι αναρωτιούνται εάν είναι αναπόφευκτη μια ύφεση
τα επόμενα χρόνια ή εάν η κυβέρνηση και η Fed είναι επαρκώς
εξοπλισμένες για να αντιμετωπίσουν μια κρίση. Από την άλλη
πλευρά, όμως, οι αξιωματούχοι της Fed και μία μερίδα
εκλεγμένων αξιωματούχων θεωρούν πως θα χρειαστεί αρκετός
καιρός ακόμα για να ανοικοδομηθεί η μεσαία τάξη. Επρεπε να
περάσει ένα αξιόλογο χρονικό διάστημα μετά το 2009 για να
αρχίσουν να ενισχύονται οι πραγματικοί μισθοί.
Η ύφεση
του 2007-2009 αφάνισε 600 δισ. δολάρια από το προσαρμοσμένο
στον πληθωρισμό ΑΕΠ των ΗΠΑ. Δημιούργησε ένα ακόμη
μεγαλύτερο χάσμα, της τάξεως του ενός τρισ. δολαρίων,
ανάμεσα στο πραγματικό και στο δυνητικό ακαθάριστο εγχώριο
προϊόν με βάση τον πληθυσμό, τη βιομηχανική βάση και άλλους
παράγοντες που υπολογίζει το γραφείο προϋπολογισμού του
αμερικανικού Κογκρέσου (Congressional Budget Office) σε
ετήσια βάση. Τα στοιχεία αυτά, τα οποία συγκεντρώνονται από
τη μεταπολεμική περίοδο, δείχνουν πως είναι χαμηλές οι
αυξήσεις των πραγματικών μισθών. Γι’ αυτό οι υπέρμαχοι των
δικαιωμάτων των εργαζομένων παροτρύνουν τη Fed να γίνει πιο
ριψοκίνδυνη με τη νομισματική πολιτική της. Το μεγαλύτερο
χρονικό διάστημα από το 1949 –δηλαδή τα 178 από τα 281
τρίμηνα, βάσει των υπολογισμών του CBO– η ανάπτυξη της
οικονομίας κινείτο σε επίπεδα χαμηλότερα του δυνητικού
προϊόντος.
Μόνον όταν
η οικονομία λειτουργούσε σε επίπεδα υψηλότερα του δυνητικού
ΑΕΠ μπορούσαν οι εργαζόμενοι να αποκομίσουν μεγαλύτερο
μερίδιο από την ανάπτυξή της. Αυτό συνέβη την πρώτη ή και τη
δεύτερη δεκαετία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ιδιαίτερα
προς τα τέλη της δεκαετίας του ’60. Τότε η εξαετής ανάπτυξη
πάνω από το δυνητικό προϊόν οδήγησε κοντά στο 65% το ποσοστό
του ΑΕΠ που κατέληγε στους εργαζομένους. Από το 2001, η
αμερικανική οικονομία έχει κινηθεί σε επίπεδα υψηλότερα του
δυνητικού ΑΕΠ για μόνον 12 τρίμηνα, συμπεριλαμβανομένων των
τελευταίων τεσσάρων.
|
