Με τη συζήτηση για την πορεία της αμερικανικής οικονομίας
και κατ’ επέκταση της παγκόσμιας οικονομίας να φουντώνουν,
στη σκιά της πολιτικής Trump και του εμπορικού πολέμου,
κανείς δε μπορεί να παραβλέψει πως η ανάπτυξη της
αμερικανικής οικονομίας συνεχίζεται επί εννέα συναπτά έτη.
Αν η δραστηριότητα στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου
εξακολουθήσει να ενισχύεται για έναν ακόμα χρόνο, θα μιλάμε
για τη μακροβιότερη περίοδο οικονομικής ανάπτυξης στις ΗΠΑ.
Ομως κάποια στιγμή τα πράγματα νομοτελειακά θα αλλάξουν. Το
ερώτημα είναι τι και πότε θα οδηγήσει στο τέλος της
μακρόχρονης ανάπτυξης στις ΗΠΑ. Όπως έγραψαν οι New York
Times, παρότι είναι αδύνατον να προσδιορίσουμε λεπτομερώς
τους παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επόμενη
ύφεση, μπορούμε, βάσει εκτιμήσεων, να αναφερθούμε σε
ορισμένους απ’ αυτούς.
Είναι αλήθεια ότι η οικονομία των ΗΠΑ βρίσκεται σε ακμή. Το
αμερικανικό ΑΕΠ ενισχύθηκε κατά 4,1% ετησίως το β΄ τρίμηνο
του 2018, αντανακλώντας τις καλύτερες τριμηνιαίες επιδόσεις
από το 2014. Αρκετός κόσμος, όμως, νιώθει ανασφαλής για το
οικονομικό του μέλλον και διαβλέπει πιθανούς κινδύνους.
Ενας από αυτούς είναι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed).
Τα τελευταία δύο χρόνια, η Fed δεν αντιμετώπισε δύσκολες
καταστάσεις. Τόσο ο πληθωρισμός όσο και η ανεργία κινούνται
σε φυσιολογικά επίπεδα, διότι η Fed προχωρεί με πολύ
προσεκτικές κινήσεις σε αυξήσεις επιτοκίων. Σήμερα, η Fed
και ο πρόεδρός της Τζερόμ Πάουελ βρίσκονται αντιμέτωποι με
μια ιδιαίτερα περίπλοκη κατάσταση. Υπάρχει κίνδυνος να μην
αξιολογήσει σωστά η Fed την επίδραση της δημοσιονομικής
πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ στην οικονομία και να
προχωρήσει ταχύτερα σε αύξηση των επιτοκίων, προκαλώντας
επιβράδυνση ή ακόμα και ύφεση. Στις ΗΠΑ όσον αφορά την
εργασία υπάρχουν στοιχεία για σχεδόν πλήρη απασχόληση, ενώ ο
πληθωρισμός βρίσκεται κοντά στο 2%.
Παράλληλα, η επίδραση της φορολογικής μεταρρύθμισης που
έθεσε σε εφαρμογή φέτος ο Λευκός Οίκος θα αρχίσει να φθίνει
την περίοδο 2020-2022. «Υπάρχει ιδανικός τρόπος για αύξηση
των επιτοκίων, ώστε να συγκρατείται ο πληθωρισμός, χωρίς
επιπτώσεις στην ανάπτυξη;», αναρωτιέται ο Κρίσνα Γκούχα,
επικεφαλής στον τομέα Παγκόσμιας Πολιτικής της Evercore ISI.
Ενας ακόμα κίνδυνος που μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση την
αμερικανική οικονομία είναι το σκάσιμο «φούσκας» στις αγορές.
Τις τελευταίες δύο φορές, η ύφεση στις ΗΠΑ προκλήθηκε
εξαιτίας της κατάρρευσης των μετοχών dot.com του 2001 και
της αγοράς των τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων. Σήμερα
υπάρχουν αρκετές αγορές στις ΗΠΑ, όπου οι αποτιμήσεις των
περιουσιακών στοιχείων είναι επικίνδυνα υψηλές. Οι
επιχειρήσεις συσσώρευσαν τα προηγούμενα χρόνια υπέρογκα χρέη
σε δολάρια, λόγω των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων από τη
Fed. Το συνολικό ύψος των εταιρικών ομολόγων αυξήθηκε κατά
2,6 τρισ. δολάρια από το 2007 έως το 2017, σύμφωνα με
στοιχεία της McKinsey Global. Αντιστοιχούν, δηλαδή, στο 25%
του ΑΕΠ από το 16% που ίσχυε πριν από δέκα χρόνια. Το
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στην τελευταία έκθεση για
τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα προειδοποίησε ότι αν ο
πληθωρισμός αυξηθεί απότομα στις ΗΠΑ, μπορεί να προκαλέσει
αλυσιδωτές αντιδράσεις, με αποτέλεσμα τη ραγδαία υποχώρηση
των τιμών των περιουσιακών στοιχείων.
Παρότι είναι πολλοί αυτοί που προειδοποιούν για τις
επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου στην παγκόσμια οικονομία,
οι εξαγωγές φθάνουν μόλις το 8% του παγκόσμιου ΑΕΠ – δηλαδή,
τα 20 τρισ. δολάρια. Ο άμεσος οικονομικός αντίκτυπος των
δασμών που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ στις εισαγωγές τους και των
αντιποίνων από άλλες χώρες υπολογίζεται μόνον σε μισή
ποσοστιαία μονάδα του αμερικανικού ΑΕΠ. «Το εμπόριο δεν
παίζει τόσο σημαντικό ρόλο», επισημαίνει ο Ερικ Βίνογραντ,
οικονομολόγος της AllianceBernstein. Bέβαια, οι επιπτώσεις
του εμπορικού πολέμου δεν θα είναι άμεσες, αλλά μπορεί να
γίνουν αισθητές στα τέλη του 2019, προειδοποιεί η Moody’s
Analytics.
|
