Πριν από
λίγο καιρό, ο γνωστός σε όλου μας από την ελληνική κρίση.
Και ιδιαιτέρως σοβαρός
Peter
Bofinger (καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του
Βίρτσμπουργκ και ένας εκ των «σοφών» της γερμανικής
οικονομίας) είχε γράψει στην ιστοσελίδα Social Europe ένα
πολύ ενδιαφέρον άρθρο για την γερμανική βιομηχανία. Και κατ’
επέκταση για την γερμανική οικονομία. Σύμφωνα με την άποψη
του Bofinger, η
βιομηχανική πολιτική έχει δυσφημιστεί πολύ στη Γερμανία. Η
τελευταία έκθεση της Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων
συνοψίζει την επικρατούσα αντίληψη μεταξύ οικονομολόγων:
υποστηρίζει ότι το κράτος δεν πρέπει να υπαγορεύει τους
στόχους της βιομηχανικής πολιτικής ούτε να υποδεικνύει ποιες
θα είναι στο μέλλον οι στρατηγικής σημασίας αγορές και
τεχνολογίες, αλλά να βασίζεται στην ατομική πρωτοβουλία.
Γι’ αυτό ακριβώς εξέπληξε τον Σεπτέμβριο του 2018 η νυν
επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ανεγκρέτ Κραμπ
Κάρενμπαουερ, ανακοινώνοντας «αλλαγή παραδείγματος» στη
βιομηχανική πολιτική σε συνέντευξή της σε γερμανική
εφημερίδα. Εκπληξη προκάλεσε, επίσης, ότι τον Φεβρουάριο ο
υπουργός Οικονομικών Πέτερ Αλτμάιερ παρουσίασε την «Εθνική
Βιομηχανική Στρατηγική 2030» με κατευθυντήριες γραμμές για
τη βιομηχανική πολιτική της Γερμανίας, αλλά και της Ευρώπης.
Η αντίδραση των Γερμανών οικονομολόγων και επιχειρηματικών
ενώσεων ήταν σχεδόν ομόφωνα αρνητική. Το εν λόγω έγγραφο
εργασίας άρχιζε με τη διαπίστωση ότι «πολλές χώρες του
κόσμου χαράσσουν πάλι στρατηγική βιομηχανικής πολιτικής και
καμία χώρα δεν τα καταφέρνει βασιζόμενη αποκλειστικά στις
δυνάμεις της αγοράς». Βασικά σημεία και στόχοι της
στρατηγικής είναι ότι:
• Το μερίδιο του μεταποιητικού τομέα στην οικονομία πρέπει
να αυξηθεί από το υφιστάμενο 23,2% στο 25% και στην
οικονομία της Ε.Ε. στο 20% μέχρι το 2030.
• Χρειάζονται «εθνικοί πρωταθλητές» σε γερμανικό και σε
πανευρωπαϊκό επίπεδο για να ανταγωνιστούν σε διεθνές επίπεδο.
• Οταν ξένη εταιρεία εξαγοράζει γερμανική επιχείρηση
στρατηγικής σημασίας, το κράτος πρέπει να αναλαμβάνει ενεργά
την εξαγορά μετοχών της εταιρείας. Γι’ αυτό πρέπει να
δημιουργηθεί εθνικός φορέας συμμετοχών.
• Για την παραγωγή μπαταριών ηλεκτροκίνησης είναι σκόπιμο να
παρέχει στήριξη το κράτος ακόμη και για κοινοπραξίες.
• Στα εξαιρετικά σημαντικά θέματα, όπως η τεχνητή νοημοσύνη
και τα αυτοκινούμενα οχήματα, πρέπει να υπάρχει άμεση
συμμετοχή του κράτους.
Ο κ. Αλτμάιερ εξετέθη. Η ιδέα της θέσπισης ποσοτικών στόχων
για το μερίδιο του μεταποιητικού τομέα στην οικονομία είναι
προβληματική όσο και η παροχή κρατικών εγγυήσεων για την
επιβίωση μεγάλων επιχειρήσεων. Σε ό,τι αφορά την έκκληση για
εθνικούς πρωταθλητές, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις εκφράζουν
φόβους ότι θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση. Δεν εξετάστηκε,
όμως, το θεμελιώδες ερώτημά του με ποιον τρόπο θα
θωρακιστεί η Γερμανία έναντι της επιθετικής βιομηχανικής
πολιτικής της Κίνας. Μέχρι στιγμής το έγγραφο εργασίας του
κ. Αλτμάιερ δεν έχει δυστυχώς προκαλέσει κάποια
εποικοδομητική συζήτηση για το πώς μπορεί να διαμορφωθεί
επιτυχής βιομηχανική πολιτική. Θα ήταν καλύτερα να πάρουμε
αφορμή από την ιδέα του κ. Ατμάιερ και να συζητήσουμε πώς
μπορούμε να διαμορφώσουμε βιομηχανική πολιτική όχι μόνον στη
Γερμανία αλλά σε όλη την Ε.Ε. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν έχει
υπάρξει ουσιαστική αντιπαράθεση επί του θέματος. Η
βιομηχανική πολιτική στην Ε.Ε. στοχεύει αόριστα στη στήριξη
της καινοτομίας, αλλά δεν προωθεί στόχους σε συγκεκριμένες
τεχνολογίες.
Πρόκειται για προσέγγιση που διαφέρει θεμελιωδώς από την
κάθετη δυναμική του προγράμματος «Made in China 2025», το
οποίο προωθεί ενεργά τη στήριξη συγκεκριμένων βιομηχανιών
και τεχνολογιών. Σε ό,τι αφορά το πώς φαίνονται οι προτάσεις
του κ. Αλτμάιερ όταν μιλάμε σε επίπεδο Ε.Ε., θα πρέπει να
προβληματιστούμε αν η πρόκληση της Κίνας μπορεί να
αντιμετωπισθεί από τα κράτη-μέλη σε ατομικό επίπεδο με
εθνικές πολιτικές. Τον Οκτώβριο του 2017 η Ε.Ε. τάχθηκε
ανοικτά υπέρ της κοινής προσέγγισης στην παραγωγή μπαταριών
ηλεκτροκίνησης. Για να προωθήσουμε, όμως, περαιτέρω την
ηλεκτροκίνηση, θα ήταν σκόπιμο να υπάρχει το κατάλληλο
δίκτυο σταθμών ανεφοδιασμού σε όλη την Ε.Ε.
|
