Ένα πολύ
ενδιαφέρον άρθρο έγραψε στην προσωπική του στήλη στους New
York Times, ο διάσημος οικονομολόγος P. Krugma, ο οποίος θα
πρέπει να θυμίσουμε πως ήταν από τους ελάχιστους που στήριξε
(τουλάχιστον σε έναν βαθμό) τον αμερικανό πρόεδρο, πριν και
λίγο μετά την εκλογή του. Όπως σχολίασε ο Krugman
πρόκειται να ξεσπάσει ολοκληρωτικός εμπορικός πόλεμος ανάμεσα
στις ΗΠΑ και την Κίνα και πιθανώς και με τον υπόλοιπο κόσμο;
Ουδείς γνωρίζει, επειδή όλα εξαρτώνται από τα καπρίτσια ενός
ανθρώπου. Και αυτός ο «Ανθρωπος των Δασμών» είναι
κυκλοθυμικός και ασταθής, ενώ αγνοεί σημαντικά ζητήματα.
Γιατί το λέω αυτό; Αν μη τι άλλο από το 2016 και μετά, με
τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και το δημοψήφισμα για την
έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, πολλή συζήτηση
γίνεται για μία γενικευμένη δυσαρέσκεια έναντι της
παγκοσμιοποίησης.
Ομως, τα τελευταία δύο χρόνια έγινε φανερό πως αυτή η
αναδίπλωση είναι πιο περιορισμένη και επιφανειακή. Πού
τελικά βρίσκεται αυτή η μεγάλη βάση, που στηρίζει τον
Ντόναλντ Τραμπ όταν επιβάλλει δασμούς και αποσύρεται από
διεθνείς συμφωνίες; Οι μεγάλες επιχειρήσεις απεχθάνονται την
προοπτική ενός εμπορικού πολέμου και όποτε αυτή φαίνεται να
έρχεται πιο κοντά, οι μετοχές τους υποχωρούν.
Εν τω μεταξύ, το ποσοστό των Αμερικανών που πιστεύουν ότι το
διεθνές εμπόριο κάνει καλό στην οικονομία, φθάνει σε
επίπεδα-ρεκόρ. Ακόμα δε και εκείνοι που ασκούν κριτική στο
εμπόριο, μάλλον κινούνται από την πολιτική τους τοποθέτηση
υπέρ του Τραμπ και όχι επειδή το πιστεύουν βαθιά. Οι
αυτοχαρακτηριζόμενοι ως Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι κατά τη
διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2016 αρχικά είχαν
δεχθεί την άποψη ότι οι εμπορικές συμφωνίες είναι επωφελείς,
μετά τις θεώρησαν βλαβερές και έπειτα επανήλθαν στην πρώτη
τους θέση, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ έδειξε ότι ναι μεν
διαπραγματεύεται συμφωνίες, αλλά είναι oι δικές του.
Συνεπακόλουθα, εάν δεν υπάρχει ισχυρή εκλογική βάση υπέρ του
προστατευτισμού, τότε γιατί παραπαίουμε στα πρόθυρα ενός
εμπορικού πολέμου; Ας όψεται η αμερικανική νομοθεσία. Τη
δεκαετία του 1930 θεσπίστηκε νέο σύστημα, όπου η εκτελεστική
εξουσία διαπραγματευόταν με άλλες χώρες τις εμπορικές
συμφωνίες, και η νομοθετική, δηλαδή το Κογκρέσο, απλά
υπερψήφιζε ή καταψήφιζε. Μετά, το αμερικανικό μοντέλο
χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο των παγκόσμιων διαπραγματεύσεων
με κατάληξη τη δημιουργία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Ωστόσο, οι εμπνευστές του αμερικανικού μοντέλου αντιλήφθηκαν
ότι δεν μπορεί αυτό να είναι τόσο άκαμπτο, γιατί διατρέχει
τον κίνδυνο να διαλυθεί υπό μεγάλη πίεση. Εξ ου και δόθηκε η
δυνατότητα στην εκτελεστική εξουσία υπό δεδομένες συνθήκες
να επιβάλει δασμούς χωρίς να υπάρχει νέα νομοθεσία. Δηλαδή,
ο νόμος δίνει στον πρόεδρο μεγάλη ελευθερία κινήσεων στο
θέμα του εμπορίου, προσπαθώντας να περιορίσει την
καταστροφική επιρροή από διεφθαρμένα μέλη του Κογκρέσου.
Δυστυχώς, δεν είχε γίνει πρόβλεψη για την περίπτωση ενός
διεφθαρμένου και ανεύθυνου προέδρου. Ο Ντόναλντ Τραμπ μάλλον
είναι ο μόνος μέσα στην κυβέρνηση που έχει επιδιώξει τον
εμπορικό πόλεμο. Δυστυχώς έχει και την απόλυτη εξουσία επί
του διεθνούς εμπορίου.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Η Κίνα δεν παίζει σωστά στο πεδίο
της διεθνούς οικονομίας. Ακολουθεί λάθος δρόμο, ειδικά όσον
αφορά την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αφού στην
πραγματικότητα οι Κινέζοι κλέβουν από τις αμερικανικές
εταιρείες τεχνολογία. Και σε αυτό πρέπει να κρατήσουμε
σκληρή στάση στο εμπόριο, αλλά σε συντονισμό και συνεργασία
με άλλα κράτη, που υποφέρουν και αυτά από την πολιτική της
Κίνας. Αυτή η σκληρή στάση πρέπει να έχει σαφή στόχο. Ο
τελευταίος που θα θέλαμε να κάνει «σκληρό παιχνίδι» εδώ, θα
ήταν κάποιος ο οποίος αγνοεί τα πάντα από εμπορική πολιτική,
κατευθύνει την επιθετικότητά του παντού και δεν μπορεί να
κάνει έναν πραγματικό απολογισμό για το τι ειπώθηκε σε μία
συνάντηση. Δυστυχώς, ένα τέτοιο πρόσωπο έχει την εξουσία στα
χέρια του τώρα, και δεν είναι εύκολο να πει κανείς πως θα
μπορέσει να συγκρατηθεί. Αρα το μέλλον του παγκόσμιου
εμπορίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις νοητικές
λειτουργίες του κ. Τραμπ και αυτό δεν είναι καθησυχαστικό.
|
