|
Δεν
υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το καυτό ζήτημα των τελευταίων
ημερών ήταν οι ανακοινώσεις
Trump
για την επιβολή δασμών, ανακοινώσεις πάντως οι οποίες ήταν
εξαιρετικά προσεκτικές, σε σχέση με τις αρχικές εξαγγελίες
για έναν εμπορικό πόλεμο μεγάλων διαστάσεων. Σε κάθε
περίπτωση οι ανακοινώσεις
Trump
ήταν μια εξέλιξη που έχει προβληματίσει πολλούς. Υπάρχουν
όμως και πολλοί που αναφέρουν πως ο περιβόητος
προστατευτισμός μόνο ένα καινούργιο φρούτο δεν είναι. Όπως
έγραψαν οι
The New York Times,
ο κόσμος φοβάται σήμερα μήπως οι δασμοί που ανακοίνωσε ο Αμερικανός
πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου
έχουν ανάλογες επιπτώσεις με τον νόμο Σμουτ-Χόλεϊ, ο οποίος
οδήγησε σε παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο και στη Μεγάλη Υφεση
του ’30. Εκείνοι που ανησυχούν σήμερα θα πρέπει να εντάξουν
τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Ο προστατευτισμός –όταν τα κράτη σταδιακά εγείρουν εμπόδια
στη διακίνηση αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπων– αναπτύσσεται
σταδιακά, δεν εμφανίζεται ξαφνικά. Ο νόμος Σμουτ-Χόλεϊ και η
Μεγάλη Υφεση του ’30 είναι μέρος μιας αλληλουχίας γεγονότων
μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι απαραίτητο να εξετάσει
κανείς τις κινήσεις του κ. Τραμπ στο γενικότερο σκηνικό που
λαμβάνει χώρα μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Από
τότε συρρικνώθηκε το ποσοστό του εμπορίου στην παγκόσμια
οικονομία, αν και σημειώθηκε ενίσχυση της δραστηριότητας τα
τελευταία δύο χρόνια. Οι εμπορικές συναλλαγές δεν έχουν
ανακάμψει στο προ χρηματοπιστωτικής κρίσης επίπεδα. Αυτό
οφείλεται, εν μέρει, στα εμπόδια που έχουν επιβάλει χώρες
όπως η Ινδία και η Ρωσία στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές
τους. Κάθε χρόνο μετά το 2010, οι μεγαλύτερες οικονομίες του
κόσμου έχουν υιοθετήσει περισσότερο μέτρα προστατευτισμού
αντί της απελευθέρωσης του εμπορίου, σύμφωνα με στοιχεία της
οργάνωσης Global Trade Alert. Η περίπτωση του κ. Τραμπ
διαφέρει από όλες τις υπόλοιπες, διότι καταφεύγει σε
μεθόδους «παλαιάς σχολής», δηλαδή στρέφεται στην επιβολή
δασμών.
Όπως έγραψαν οι
New York Times,
μέτρα προστατευτισμού έχουν υιοθετήσει και άλλες χώρες.
Κάποιες κυβερνήσεις το κάνουν με διακριτικό τρόπο,
χορηγώντας υπογείως επιδοτήσεις σε βιομηχανίες που εξάγουν
μεγάλο κομμάτι της παραγωγής τους. Αλλες είναι πιο τολμηρές,
απαγορεύοντας την είσοδο ξένων ανταγωνιστών σε έναν κλάδο.
Πολλές χώρες στράφηκαν στον προστατευτισμό εδώ και μια
δεκαετία. Ακόμη και οι ροές κεφαλαίων και ανθρώπων έχουν
υποχωρήσει από τα υψηλά επίπεδα που ίσχυαν προ κρίσης του
2008.
Είναι υπερβολή να συγκρίνει κανείς τους δασμούς που
προτείνει ο κ. Τραμπ με τον νόμο Σμουτ-Χόλεϊ. Αρχικός στόχος
του νόμου αυτού ήταν να προστατευθούν οι Αμερικανοί αγρότες
από τον ανταγωνισμό των Ευρωπαίων που μόλις είχαν αρχίσει να
ανακάμπτουν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανάλογα μέτρα
ζήτησαν μετά και άλλοι κλάδοι της αμερικανικής οικονομίας,
μια τάση που είναι αισθητή ακόμη και σήμερα. Το αποτέλεσμα
τότε ήταν να μπει λουκέτο σε εργοστάσια και να αυξηθεί η
ανεργία. Εάν επιδεινωθεί η κατάσταση της οικονομίας σήμερα
είναι πολύ πιθανό να ζητήσουν περισσότεροι τη λήψη μέτρων
προστατευτισμού από τον Λευκό Οίκο.
Οι εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν
μόνον το 2% των συνολικών εισαγωγών στη χώρα. Οπότε οι
επιπτώσεις αναμένονται περιορισμένες. Ομως, η επιβολή δασμών
στον κλάδο της τεχνολογίας ή περιορισμών στις ξένες
επενδύσεις θα έχουν πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις. Ανεξάρτητα
από το εάν τελικά ο κ. Τραμπ επιβάλει τους δασμούς σε
εμπορικούς συμμάχους και αντιπάλους, δεν θα πρέπει να ξεχνά
κανείς πως η ιστορία δεν ξεκινά ούτε τελειώνει εδώ. Οι
τάσεις προστατευτισμού που έχουν καλλιεργηθεί τα τελευταία
χρόνια είναι παγκόσμιο φαινόμενο και πυροδοτήθηκαν μετά το
ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης. |
