|
Εύκολα
τα στατιστικά τρικ,
αλλά όμως γίνονται επικίνδυνα
|
|
00:01 -
14/03/17 |
| |
|
 |
| |
Όπως προσφάτως είχε γράψει το
Reuters,
οι
αριθμοί δεν λένε ψέματα. Μακάρι το ρητό να ήταν αληθές, έστω
κατά το ήμισυ. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία γίνονται όλο
και περισσότερο παιχνίδι στα χέρια πολιτικών. Αν συνεχιστεί
η τάση το αποτέλεσμα θα είναι κακό για όλους. Ατυχώς οι
στατιστικολόγοι δεν είναι σε θέση να υπερασπιστούν εαυτόν.
Δεν έχουν δηλώσει πάντοτε ανοιχτά και με σαφήνεια πως η
αλήθεια πίσω από τα στατιστικά τους στοιχεία είναι περίπλοκη.
Το πλέον πρόσφατο παράδειγμα χρήσης των στατιστικών
στοιχείων ως πολιτικό εργαλείο προέρχεται από τις ΗΠΑ. Δεν
προκαλεί μεγάλη έκπληξη το γεγονός πως η κυβέρνηση του
προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ενός ανθρώπου του οποίου είναι
θρυλική η περιφρόνηση προς κάθε είδους ακρίβεια, θα ζητούσε
την παραγωγή στοιχείων που να εξυπηρετούν την πολιτική της.
Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal» αυτό ακριβώς σκέφτονται
αξιωματούχοι της κυβέρνησης.
Το θέμα είναι το μέγεθος του αμερικανικού εμπορικού
ελλείμματος. Οντας κάτω από το 3% του ΑΕΠ, το αμερικανικό
εμπορικό έλλειμμα είναι υπερβολικά μικρό, ώστε να αποτελεί
μεγάλο πρόβλημα για την αμερικανική οικονομία. Ο κ. Τραμπ
όμως δεν έχει την ίδια άποψη. Μια στατιστική διόρθωση –δηλαδή
ο υπολογισμός μόνο των καθαρών εισαγωγών αλλά όχι και των
εξαγωγών που διέρχονται από τις ΗΠΑ καθ’ οδόν προς άλλες
χώρες– θα είχε ως αποτέλεσμα στοιχεία που να υποστηρίζουν
καλύτερα την επιδίωξη Τραμπ για υιοθέτηση επιθετικής
εμπορικής πολιτικής. Βέβαια, ο κ. Τραμπ δεν είναι πρωτοπόρος
σε αυτό το ζήτημα. Η κινεζική κυβέρνηση κατηγορείται εδώ και
καιρό πως αυξάνει τεχνητά το ΑΕΠ και μειώνει τεχνητά τους
δείκτες για τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Οι Αρχές της
Ινδίας, της Τουρκίας και της Αργεντινής έχουν επίσης
κατηγορηθεί πως αλλάζουν τη μέθοδο υπολογισμού ώστε να
ενισχύουν τα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Σχεδόν όλες οι
περιπτώσεις στατιστικής ταχυδακτυλουργίας είναι
αμφισβητήσιμες. Οι κυβερνήσεις μπορούν να αρνηθούν πως είχαν
κακή πρόθεση και οι στατιστικές υπηρεσίες μπορούν να
καταφύγουν σε δικαιολογίες που να είναι λογικές τουλάχιστον
κατά το ήμισυ για την αλλαγή μεθόδων που χρησιμοποιούν ώστε
να υπολογίζουν βασικά στατιστικά μεγέθη. Ο λόγος είναι πως
τα οικονομικά στατιστικά στοιχεία είναι πάντοτε συνδυασμός
παρατήρησης και ερμηνείας.
Για τη μέτρηση του ΑΕΠ, της ανεργίας, του πληθωρισμού, ακόμη
και του εμπορίου χρησιμοποιούνται πολλά πρωτογενή δεδομένα.
Ωστόσο η επιλογή τού τι θα μετρηθεί είναι συνήθως αυθαίρετη
και είναι δυνατό να υπάρξουν εκατοντάδες προσεγγίσεις,
εκτιμήσεις και αυθαίρετοι υπολογισμοί. Ας εξετάσουμε ένα
στοιχείο που φαντάζει σχετικά απλό: το ποσοστό της ανεργίας.
Ενώ δεν ισχύει ο ισχυρισμός του κ. Τραμπ πως η αμερικανική
οικονομία είναι χάλια, πολλοί ειδικοί εκτιμούν πως ο πιο
πρόσφατος υπολογισμός της ανεργίας στο 4,8% του εργατικού
δυναμικού υποβαθμίζει την πραγματική κατάσταση που επικρατεί
στην αγορά εργασίας. Στο επίσημο ποσοστό της ανεργίας δεν
υπολογίζονται όσοι εργάζονται πολύ λιγότερο απ’ όσο θα
μπορούσαν και όσοι δεν εργάζονται επ’ αμοιβή, αλλά θα το
έκαναν αν υπήρχαν διαθέσιμες καλές θέσεις εργασίας. Οι
σοβαροί στατιστικολόγοι γνωρίζουν πως οι αριθμοί τους
βασίζονται περισσότερο σε πραγματικά στοιχεία παρά σε
φανταστικά. Συζητούν πολύ έντονα μεταξύ τους για το πώς να
αλλάξουν τον υπολογισμό δεδομένων, ώστε να καταφέρνουν να
παρακολουθούν οικονομίες που αλλάζουν. Ωστόσο διστάζουν να
παραδεχθούν σε εξωτερικούς παρατηρητές πόσο αβέβαια είναι τα
νούμερά τους. Είναι φυσικό. Εχουν προσληφθεί για να
περιγράφουν την πραγματικότητα, όχι για να την αμφισβητούν.
Δυστυχώς η σιωπή των στατιστικολόγων οδηγεί τους
περισσότερους χρήστες των δεδομένων τους –πολιτικούς,
δημοσιογράφους και επενδυτές– στο να λαμβάνουν τα στοιχεία
τους υπερβολικά στα σοβαρά. Η εσφαλμένη εμπιστοσύνη
επιτρέπει σε λαϊκιστές πολιτικούς να χρησιμοποιήσουν τα
στατιστικά στοιχεία στη μηχανή προπαγάνδας τους.
Η στατιστική αλήθεια είναι αξιοσημείωτα εύπλαστη. Ομως ο
σημαντικότερος κίνδυνος από την παραποίηση των στατιστικών
στοιχείων και τη μετατροπή τους σε πολιτικό εργαλείο είναι η
υπονόμευση της εμπιστοσύνης προς τις σύγχρονες κυβερνήσεις
και προς το κράτος.
|
|
