Μετά τρία χρόνια στη
διάρκεια των οποίων δαπάνησε 2,6 τρισ. ευρώ προσπαθώντας να
ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη της Ευρωζώνης, τα
αντικρουόμενα αποτελέσματα που έχει πετύχει η ΕΚΤ ενδέχεται
να ανοίξουν τον δρόμο για τη ριζοσπαστική εναλλακτική λύση
της σημαντικής αύξησης των δαπανών. Με λαϊκίστικα κόμματα
και κόμματα που τάσσονται κατά της λιτότητας να ελπίζουν πως
θα ενισχύσουν τη θέση τους ενόψει των ευρωεκλογών του Μαΐου
την ίδια ώρα που επιβραδύνεται η ανάπτυξη, η αποκαλούμενη
σύγχρονη νομισματική θεωρία (Modern Monetary Theory)
αποτελεί πρόκληση για τις συμβατικές θεωρίες περί χρέους,
ελλειμμάτων και τον τρόπο διαχείρισης των οικονομιών. Αυτά
τα πολύ ενδιαφέροντα έγραψαν στο Reuters, οι
Julien Ponthus, Tommy Wilkes,
Ritvik Carvalho. Και όπως σχολιάζουνε στο άρθρο τους στο
Reuters, η θεωρία
έγινε ευρύτερα γνωστή από την Αλεξάντρια Οκάζιο Κορτές,
ανερχόμενο αστέρι της αμερικανικής Αριστεράς, και
υποστηρίζει στην ουσία πως μια χώρα που έχει τη δυνατότητα
να τυπώνει το δικό της νόμισμα μπορεί να δημιουργεί και να
δαπανά χρήματα κατά βούληση, υπό την προϋπόθεση ότι ελέγχει
τον πληθωρισμό. Σύμφωνα με την ΜΜΤ, η χώρα αυτή δεν μπορεί
να βρεθεί σε καθεστώς χρεοκοπίας διότι μπορεί πάντοτε να
τυπώνει χρήμα και να αποπληρώνει τους πιστωτές της. Αυτό
ηχεί πολύ ωραία στα αυτιά των Ευρωπαίων λαϊκιστών, που
απαιτούν αύξηση των δημοσίων δαπανών ώστε να καταπολεμηθεί η
υψηλή ανεργία και να χρηματοδοτηθούν κοινωνικά προγράμματα.
Χρόνια ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ισχυρίζονται, πέτυχαν λίγα
πράγματα πέρα από την αύξηση της τιμής χρηματοπιστωτικών
στοιχείων.
Οι
υποστηρικτές της ΜΜΤ λένε πως η θεωρία έχει ως αντικείμενο
τη χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών και της πραγματικής
οικονομίας, ενώ η ποσοτική χαλάρωση είναι σχεδιασμένη μόνο
για να ενισχύει τις χρηματοπιστωτικές αγορές μέσω της
μαζικής αγοράς ομολόγων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα
στη δευτερογενή αγορά. Είναι απίθανο να εφαρμοστεί στην
πράξη σύντομα η θεωρία ΜΜΤ στην Ευρωζώνη. Οι κανόνες της
Ευρωζώνης καθιστούν αδύνατη την εκτύπωση χρήματος μονομερώς
και οικονομολόγοι που ακολουθούν το κυρίαρχο ρεύμα έχουν
χλευάσει την οικονομική λογική στην οποία βασίζεται η ΜΜΤ. Ο
Λάρι Σάμερς, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, την έχει
αποκαλέσει «βουντού». Ωστόσο, οι ιδέες στις οποίες βασίζεται
η θεωρία ΜΜΤ συμβάλλουν στην άσκηση πίεσης κατά της
ευρωπαϊκής δημοσιονομικής ορθοδοξίας και της απροθυμίας όσων
διαμορφώνουν την οικονομική πολιτική να εξετάσουν το
ενδεχόμενο εφαρμογής μεγάλων προγραμμάτων επενδύσεων
χρηματοδοτημένων μέσω χρέους.
Η παραδοχή
της ΕΚΤ πως απέτυχε να αυξήσει τον πληθωρισμό και την
ανάπτυξη την καθιστά ευάλωτη στις πιέσεις για δραστική
αλλαγή τρόπου σκέψης, ενώ ο κίνδυνος να βρεθεί η Ευρώπη στο
ίδιο αδιέξοδο με την Ιαπωνία, δηλαδή να έχει αδύναμη
ανάπτυξη και πληθωρισμό, ενισχύει την πίεση για διατύπωση
νέας πολιτικής προσέγγισης. Βέβαια, για να συμβεί κάτι
τέτοιο θα πρέπει να ανέλθουν στην εξουσία πολιτικοί που να
είναι έτοιμοι να σκίσουν το εγχειρίδιο με τους κανόνες της
μακροοικονομικής πολιτικής. Το χρηματοπιστωτικό κατεστημένο
εμφανίζεται, όπως είναι αναμενόμενο, να καταδικάζει σχεδόν
καθολικά την ΜΜΤ. «Η γενική ιδέα πως το κρατικό χρέος μπορεί
να χρηματοδοτηθεί από τις κεντρικές τράπεζες αποτελεί
επικίνδυνη πρόταση. Στο παρελθόν, είχε ως αποτέλεσμα τον
υπερπληθωρισμό και την οικονομική αναταραχή. Γι’ αυτό είναι
ανεξάρτητες οι κεντρικές τράπεζες», είπε την περασμένη
εβδομάδα ο Πέτερ Πρατ, επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ. Σε
έρευνα που διεξήγαγε η Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων Booth
του Πανεπιστημίου του Σικάγου, το 88% των ειδικών περί την
οικονομία διαφώνησε με την ιδέα ότι οι χώρες που μπορούν να
δανειστούν στο δικό τους νόμισμα δεν χρειάζεται να ανησυχούν
για το έλλειμμα διότι μπορούν πάντοτε να τυπώνουν χρήμα ώστε
να χρηματοδοτούν τα χρέη τους.
|
