Έχοντας ασχοληθεί αρκετές φορές με το ζήτημα του BREXIT κατά
τους προηγούμενους μήνες, θα αναφέρουμε και πάλι σήμερα ότι
το τελικό κόστος για τη Βρετανία θα είναι πολύ μεγαλύτερο
των αρχικών εκτιμήσεων και των όσων φαίνεται μέχρι στιγμής,
όπου το κόστος της απόφασης του βρετανικού λαού για έξοδο
από την Ε.Ε., εμφανίζεται να είναι εξαιρετικά διαχειρίσιμο.
Όπως χαρακτηριστικά έγραφε το Reuters, η διχόνοια και η
αποστροφή προς την πραγματικότητα που περιβάλλουν την έξοδο
της Βρετανίας από την Ε.Ε. φαντάζει κακόγουστη κωμωδία.
Ωστόσο, δεν είναι για γέλια ότι μέλη της βρετανικής
κυβέρνησης θεωρούν ότι είναι πατριωτικό καθήκον τους να
επικρίνουν και να αγνοούν συμβουλές που δεν είναι σύμφωνες
με τις απόψεις τους.
Όπως σχολίασε το Reuters, παρ’ όλα αυτά, οι οικονομολόγοι
δεν έχουν πάψει να υπολογίζουν πόσο άσχημες θα είναι οι
επιπτώσεις του Brexit. Και αντί να επιδεικνύουν προκατάληψη
κατά της εξόδου από την Ε.Ε., είναι μάλλον υπερβολικά
αισιόδοξοι. Δεν υπάρχει σοβαρός αντίλογος στο αν η έξοδος
από την Ε.Ε. θα πλήξει αρχικά την οικονομία. Θα απαιτηθεί
χρόνος ώστε η Βρετανία να αντισταθμίσει την επιδείνωση των
σχέσεων με τον σημαντικότερο εμπορικό της εταίρο. Η
σημαντική ερώτηση είναι πόση ζημία θα προκληθεί σε πόσο
χρονικό διάστημα. Για να απαντήσουν σε τέτοιες ερωτήσεις, οι
οικονομολόγοι στρέφονται σε μοντέλα που δείχνουν πώς
λειτουργεί το εμπόριο στις σύγχρονες οικονομίες. Στη
διάρκεια των επόμενων 15 ετών, προβλέπουν οι οικονομολόγοι
της κυβέρνησης, η αθροιστική ζημία θα είναι μόλις 2% του ΑΕΠ,
ή μείωση του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης κατά 0,1%. Μία τόσο
μικρή υποχώρηση σχεδόν δεν γίνεται αντιληπτή, ωστόσο
προϋπόθεση είναι η Βρετανία να παραμείνει εντός της
τελωνειακής ένωσης και της κοινής αγοράς – εξέλιξη που
αποτελεί πολιτικό ανάθεμα για τους πιο έξαλλους από τους
υποστηρικτές του Brexit.
Το χειρότερο οικονομικό αποτέλεσμα προκύπτει αν η Βρετανία
δεν αποσπάσει κάποια ειδική συμφωνία από την Ε.Ε., εξέλιξη
που προτιμούν ορισμένοι θιασώτες του Brexit. Σε αυτήν την
περίπτωση, το βρετανικό ΑΕΠ θα είναι κατά 8% χαμηλότερο σε
15 χρόνια συγκριτικά με το ύψος που θα είχε αν παρέμενε η
Βρετανία μέλος της Ε.Ε. Σε ετήσια βάση, το βρετανικό ΑΕΠ θα
μειωνόταν κατά 0,6%, δηλαδή κατά το ένα τέταρτο του ρυθμού
ανάπτυξης που θεωρούν βιώσιμο οι περισσότεροι οικονομολόγοι.
Δεν θα ήταν ευχάριστο, αλλά απέχει πολύ από την καταστροφή.
Οι Βρετανοί θα εξακολουθήσουν να πλουτίζουν σταθερά. Μπορεί
να υποστηρίξει κανείς πως είναι μια θυσία που αξίζει να
γίνει για χάρη της ενίσχυσης της βρετανικής εθνικής
κυριαρχίας. Ωστόσο, οι οικονομολόγοι είναι υπερβολικά
αισιόδοξοι, διότι τα μοντέλα τους δεν περιλαμβάνουν ορισμένα
σημαντικά στοιχεία. Πρώτον, βγάζουν συμπεράσματα,
βασιζόμενοι σε ιστορικές αλλαγές στις εμπορικές σχέσεις,
αλλαγές που σχεδόν πάντοτε οδηγούσαν σε αύξηση της
παραγωγικότητας. Ωστόσο, το αποτέλεσμα του Brexit θα είναι
αρνητικό για τη βρετανική παραγωγικότητα, διότι δεν θα
χαθούν απλώς τα κέρδη που είχε φέρει η εμβάθυνση των
εμπορικών σχέσεων. Η Βρετανία θα αναγκαστεί να καταναλώσει
πολλή ενέργεια, ώστε να οικοδομήσει νέα εμπορικά δίκτυα που
όμως θα είναι λιγότερο αποδοτικά. Δεύτερον, το Brexit θα
αλλάξει πολύ περισσότερα πράγματα από τις εμπορικές σχέσεις.
Θα δημιουργήσει χάσμα μεταξύ της Βρετανίας και της Ε.Ε. σε
κάθε τομέα της κουλτούρας. Πράγμα που έχει σημασία για την
οικονομία, η οποία αποτελείται από αυτό που οι κοινωνιολόγοι
αποκαλούν θεσμούς – νομικά συστήματα, κανονισμούς,
πανεπιστήμια, βιομηχανία, ερευνητικά ινστιτούτα και
χρηματοπιστωτικά δίκτυα. Φυσικά, ένα Brexit μόνο κατ’ όνομα
θα προκαλούσε μικρότερη αναταραχή απ’ ό,τι η μη επίτευξη
συμφωνίας. Και πάλι, όμως, η αθροιστική επίπτωση θα είναι
σημαντική. Οποια και αν είναι η κατάσταση μετά το Brexit, οι
επιχειρηματίες θα θεωρούν τη Βρετανία μια χώρα με
αναξιόπιστη κυβερνώσα τάξη. Θα απαιτηθεί τουλάχιστον μία
δεκαετία επίδειξης εθνικής αξιοπιστίας για να διαλυθεί η
δυσπιστία. Ενα «σκληρό» Brexit θα επιδεινώσει τα πάντα.
Αυτοκινητοβιομηχανίες, φαρμακευτικές και αεροναυπηγικές
εταιρείες θα αρχίσουν να επενδύουν αλλού και όχι στη
Βρετανία. Λιγότεροι ταλαντούχοι ξένοι θα έρχονται στη
Βρετανία, η οποία πλέον θα ανήκει σαφώς στην περιφέρεια της
Ευρώπης, ενώ ολοένα και περισσότεροι ανερχόμενοι Βρετανοί θα
μετακινούνται προς το κέντρο της μεγαλύτερης οικονομικής
ένωσης του κόσμου. Το πιθανότερο είναι ότι θα μειωθούν οι
μισθοί στη Βρετανία, διατηρώντας την ανταγωνιστικότητα της
οικονομίας, ωστόσο τέτοια σοβαρά τραύματα στην υποδομή της
οικονομίας δεν επουλώνονται εύκολα.
Η μεγαλύτερη απειλή είναι η απομόνωση της Βρετανίας. Το
κόστος της μοναχικής πορείας της Βρετανίας θα είναι,
πιθανότατα, πολύ υψηλότερο απ’ όσο νομίζουν όσοι
υποστηρίζουν το Brexit, αλλά και όσοι οικονομολόγοι
διαφωνούν μαζί τους.
|
