Η πανδημία
Covid-19 έδωσε, σε παγκόσμιο επίπεδο, μια μεγάλη
ευκαιρία να εξετάσουμε με κριτικό πνεύμα πολλές
παραμέτρους της (προ Covid-19) αντίληψης για
την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τις
παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας. Μια σημαντική
παράμετρο η οποία αφορά την ευκαιρία που
προσέφερε η πανδημία για περικοπή μη-αναγκαίων
ιατρικών πράξεων θίγει ο Ray Moynihan,
εκπρόσωπος του Institute for Evidenced Based
Health Care, Bond University, Australia σε
πρόσφατο άρθρο του στο αξιόπιστο ιατρικό
περιοδικό British Medical Journal (BMJ) στις 14
Ιουλίου 2020 (Covid-19: an opportunity to reduce
unnecessary health care/Recovering health
systems can prioritize genuine need).
Αρκετοί κλινικοί γιατροί
και ερευνητές τις
τελευταίες δεκαετίες
έχουν κρούσει τον κώδωνα
(πολλά χρόνια πριν από
τον ερχομό του κορωνοϊού)
όσον αφορά την μεγάλη
κατάχρηση σε
διαγνωστικές εξετάσεις,
σε υπερσυνταγογράφηση
φαρμάκων και μηχανικών
ιατρικών παρεμβάσεων.
Ένα από τα εξαιρετικά
βιβλία προβληματισμού
πάνω στην άσκηση της
σύγχρονης ιατρικής με
άνθρωποκεντρικό
προσανατολισμό είναι
επίσης το βιβλίο της
Margaret McCartney με
τίτλο The Patient
Paradox: Why Sexed-Up
Medicine Is Bad for Your
Health. Η συγγραφέας,
βρετανίδα γενική ιατρός
με άνθρωποκεντρικό
προσανατολισμό,
αποδεικνύει στο βιβλίο
της ότι η ιατρική σήμερα
ασχολείται με τους
κλινικά υγιείς και όχι
με τους πραγματικά
ασθενείς που χρήζουν
άμεσης φροντίδας. Η
συγγραφέας αναρωτιέται
ποιος καθορίζει τελικά
τον τρόπο που ασκείται η
ιατρική σήμερα (ίσως
κάποιες λαικίστικες
πολιτικές αποφάσεις και
η φαρμακευτική
βιομηχανία). Η McCartney
αμφισβητεί την κλινική
αξία των μαζικών
προληπτικών ελέγχων στον
γενικό πληθυσμό ενώ οι
στατιστικές αναλύσεις
της πάνω στην
προβλεπτική αξία των
μαζικών ελέγχων είναι
εξαιρετικά πειστικές.
Κανονικά δεν θα έπρεπε
να υπάρχει κλινικός
γιατρός που να μην
μπορεί να διαχειριστεί
και κατανοήσει μια απλή
και αξιόπιστη προβλεπτική
στατιστική.
Θεωρώ το βιβλίο αυτό
σημαντικό όσον αφορά τον
προβληματισμό που
αναθερμαίνει, σε όσους
γιατρούς βέβαια
παραμένουν ακόμη κλινικά
και άνθρωποκεντρικά
σκεπτόμενοι τιμητές του
ιπποκρατικού όρκου.
Νομίζω ότι το πόνημα της
Margaret McCartney
βαδίζει πάνω στην
κοσμοθεωρία την οποία
έχουν επίσης καταθέσει
και άλλοι κλινικοί
γιατροί όπως ο Eric
Cassell στο βιβλίο του
The Nature of Suffering
and the Goals of
Medicine, ο Miles Little
στο Humane Medicine, ο
Michael Fitzpatrick στο
βιβλίο του A Tyranny of
Health και ο Gilbert
Welch στο βιβλίο του
Overdiagnosis: Making
people sick in the
persuit of health.
Παραθέτω στη συνέχεια
χαρακτηριστικό απόσπασμα
από το βιβλίο της
Margaret McCartney στην
πρωτότυπη γλώσσα:
«Welcome to the world of
sexed-up medicine, where
patients have been
turned into customers,
and clinics and waiting
rooms are jammed with
healthy people, lured in
to have their blood
pressure taken and
cholesterol, smear test,
bowel or breast
screening done. In the
world of sexed-up
medicine pharmaceutical
companies gloss over
research they don't like
and charities often use
dubious science and
dodgy PR to 'raise
awareness' of their
disease, leaving a
legacy of misinformation
in their wake. Our
obsession with screening
swallows up the time of
NHS staff and the money
of healthy people who
pay thousands to private
companies for tests they
don't need. Meanwhile,
the truly sick are left
to wrestle with
disjointed services and
confusing options».
Πρόσφατα δεδομένα από
τον αμερικανικό
οργανισμό Economic
Cooperation and
Development USA δείχνουν
ότι περίπου το 20% της
οικονομικής δαπάνης για
την υγεία αφορά περιττές
εξετάσεις και έξοδα που
σχετίζονται με
υπερβολική διάγνωση και
υπερβολική θεραπεία.
Στον Καναδά σύμφωνα με
τρέχοντα δεδομένα (τα
παραθέτει ο Ray Moynihan
στο BMJ) ασθενείς
υποβάλλονται περίπου σε
ένα εκατομμύριο περιττές
εξετάσεις κάθε χρόνο.
Μάλιστα φαίνεται ότι το
φαινόμενο των
υπερβολικών ιατρικών
εξετάσεων αφορά
ιδιαίτερα χαμηλής ή
μεσαίας οικονομικής
δύναμης κράτη. Επίσης η
υπερβολή σε διαγνωστικές
ή επεμβατικές ιατρικές
πράξεις οδηγεί συχνότερα
τους ασθενείς σε
περισσότερες ιατρογενείς
επιπλοκές.
Η προσφορά υπηρεσιών
υγείας όπως και η
προσέλευση ασθενών σε
ιατρεία, κέντρα υγείας
και νοσοκομεία μειώθηκε
σημαντικά κατά την
περίοδο της πανδημίας
Covid-19. Στις ΗΠΑ η
προσέλευση ασθενών σε
τμήματα επείγουσας
ιατρικής και σε
οικογενειακούς γιατρούς
μειώθηκε κατά 50%
σύμφωνα με τα τρέχοντα
δεδομένα. Για πολλούς
ανθρώπους κατέστη
αδύνατη η προσέλευση
ακόμη και για βασική
ιατρική φροντίδα (βλ.
εμβολιασμούς παιδιών και
ενηλίκων ή για σοβαρά
καρδιολογικά προβλήματα).
Με βάση όμως όσα
προαναφέρθηκαν αρκετοί
ασθενείς πιθανά απέφυγαν
την ίδια στιγμή περιττές
εξετάσεις οι οποίες
εμπίπτουν στην σφαίρα
της υπερδιάγνωσης και
θεωρητικά συνδέονται με
αύξηση πιθανότητας
ιατρογενών επιπλοκών. Με
άξονα επίσης την ανάλυση
των ερευνητών Krogsboll,
Jorgensen και Gotzsche
(General Health Checks
in adults for reducing
mortality and morbidity
from disease) που
δημοσιεύτηκε το 2019
στην αξιόπιστη βάση
δεδομένων Cochrane
Database Syst Rev οι
ετήσιοι έλεγχοι υγείας (εξετάσεις
ρουτίνας) δεν φαίνεται
ότι συνεισφέρουν
σημαντικά στη βελτίωση
θνητότητας-νοσηρότητας
από διάφορες αιτίες. Το
εύρημα αυτό ίσως ξενίζει
σήμερα πολλούς γιατρούς
και ασθενείς αλλά
αποτελεί έναυσμα για
περαιτέρω μελλοντική
εκτίμηση της (αμφίβολης)
αξίας των μαζικών
προληπτικών ελέγχων.
Ίσως μια περισσότερο
στοχευμένη προληπτική
ιατρική με βάση
παράγοντες κινδύνου αλλά
και την προ-διαγνωστική
πιθανότητα νόσησης (Pre
test probability) θα
ήταν περισσότερο
αποτελεσματική.
Η εκτίμηση των δεδομένων
της περιόδου Covid-19 θα
μας βοηθήσει να
κατανοήσουμε καλύτερα
πως επέδρασε τελικά η
περίοδος αυτή στην
θνητότητα και την
νοσηρότητα από άλλες
αιτίες (πέραν του
Covid-19) και ποιες
είναι οι προτεραιότητες
που πρέπει να δοθούν
στον τομέα της υγείας
έτσι ώστε να
περιοριστούν οι
υπερβολικές διαγνωστικές
εξετάσεις, η
υπερσυνταγογράφηση
φαρμάκων και η κατάχρηση
ιατρικών παρεμβάσεων.
Τώρα που η (μετά το
πρώτο κύμα Covid-19)
προσέλευση ασθενών σε
ιατρεία, κέντρα υγείας,
διαγνωστικά κέντρα και
νοσοκομεία αποκαθίσταται
προοδευτικά αποτελεί
πλέον κύρια
προτεραιότητα να
περιοριστεί κάθε μορφής
υπερβολή και κατάχρηση
ιατρικών πράξεων.
Ελπίζω ότι η πανδημία
Covid-19 θα αποτελέσει
αφορμή για δικαιότερη,
περισσότερο ουσιαστική
αλλά και αποτελεσματική
οικονομικά (cost
effective) φροντίδα υπέρ
των πραγματικά ασθενών.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού
αρκεί να αξιοποιηθεί η
μεγάλη αυτή ευκαιρία.
Διατηρώ μια αμυδρή
ελπίδα ότι ίσως δεν θα
επιστρέψουμε σε
υπερβολές προηγούμενων
εποχών και στα γνωστά
αμαρτήματα των καιρών
της αφθονίας.
Θανάσης Δρίτσας (Athens
Voice)
Greek Finance Forum
Σχόλια Χρηστών
Trading
σε ελληνικές μετοχές μέσω
της Πλατφόρμας Συναλλαγών Plus 500 (Κάντε Click και
Κατεβάστε την μοναδική πλατφόρμα συναλλαγών, χωρίς καμία
οικονομική υποχρέωση, περιλαμβάνει και λογαριασμό "επίδειξης"
- Demo).