Τετάρτη, 00:01 - 11/12/2019

  Tweet

-Ασκείται με όρους εσωτερικής κατανάλωσης, δηλαδή η επικοινωνιακή σκοπιμότητα είναι ισχυρότερη της εθνικής αναγκαιότητας. Αυτό σημαίνει λαϊκισμό, ψηφοθηρική προσέγγιση των θεμάτων, έμφαση στο πολιτικό κόστος και βραχυπροθεσμισμό.

-Δεν υπάρχει σταθερός μηχανισμός για τη χάραξη και την υλοποίηση εθνικής στρατηγικής αλλά, αντίθετα, η εναλλαγή των κυβερνήσεων έχει καθοριστική επίδραση. Δηλαδή, δεν υπάρχει θεσμική στιβαρότητα, δομές που να υπερβαίνουν τους περιορισμούς της πολιτικής συγκυρίας.

-Η διαμόρφωση εθνικών δογμάτων δεν εξελίσσεται σε κάποιο προκαθορισμένο πλαίσιο και στη βάση κάποιας συγκροτημένης, κοινά αποδεκτής διαδικασίας αλλά με έναν ασυνάρτητο τρόπο, ανάλογα με τη βούληση της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας.

-Δεν υπάρχει παράδοση συνεννόησης των πολιτικών αρχηγών ούτε ουσιαστικής ανταλλαγής ενημέρωσης και απόψεων μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Αντίθετα, υπάρχει η παράδοση να αμφισβητεί η αντιπολίτευση τον πατριωτισμό της κυβέρνησης και να διαφημίζει η κυβέρνηση το σθένος της στην υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων.

-Οι δημοσιολογούντες για τα εθνικά θέματα πολλές φορές δεν επιλέγονται με κριτήριο τις γνώσεις τους αλλά με βάση την ευκολία τους στις κραυγές και στη δημιουργία εντυπώσεων.

-Λειτουργούν διάφορα κλισέ, που με τη βοήθεια των ΜΜΕ, επιδρούν καταλυτικά στη διαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης: Έθνος ανάδελφο, ευκολόπιστοι και προδομένοι, περιούσιος λαός που έχει πάντα δίκιο.

-Η κοινή γνώμη αντιδρά συνήθως θυμικά και όχι με βάση κανόνες ορθολογισμού. Κυριαρχεί ένας βαθύς επαρχιωτισμός που υπαγορεύει ομφαλοσκόπηση, αναλύσεις καφενειακού επιπέδου και απλοϊκή ανάγνωση των διεθνών εξελίξεων.

-Υπάρχει μεγάλη αντίσταση σε οποιαδήποτε αλλαγή και απομάκρυνση από παλιά διπλωματικά στερεότυπα. Έτσι, επιλέγεται συνήθως μια τακτική ακινησίας και όταν εκδηλώνεται κινητικότητα, οι αντιδράσεις είναι έξαλλες (πχ διαδηλώσεις με περικεφαλαίες για τις Πρέσπες).

Η σημερινή συνθήκη στα ελληνοτουρκικά είναι περίπλοκη και ανησυχητική.

-Ο Μακρόν υιοθετεί ατζέντα Σαρκοζί ως προς τη διεύρυνση της ΕΕ και προωθεί την ιδέα της αναστρεψιμότητας της ενταξιακής πορείας των υποψήφιων χωρών. Να μην παγώνουν, δηλαδή, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις αλλά να διακόπτονται, όταν αυτό κριθεί αναγκαίο.

-Ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται τις Βρυξέλλες γνωρίζοντας ότι πάνε να του κλείσουν το δρόμο προς την ΕΕ (όπως η Άγκυρα τον εννοεί) και διαπιστώνοντας μεγάλη καθυστέρηση στην ικανοποίηση των οικονομικών απαιτήσεων της χώρας του στο προσφυγικό.

-Η Μέρκελ αντιμετωπίζει κίνδυνο κατάρρευσης του κυβερνητικού της συνασπισμού. Μετά τη νίκη της αριστερής πτέρυγας του SPD στη μάχη της ηγεσίας, είναι ορατό το ενδεχόμενο να σκληρύνουν τους όρους συμμετοχής τους στην κυβέρνηση οι Σοσιαλδημοκράτες. Επομένως, κυβέρνηση μειοψηφίας ή πρόωρες εκλογές και στο μεταξύ απόσυρση από τα θέματα ευρύτερου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

-Ο Τραμπ δεν ενδιαφέρεται για τα θέματα Κύπρου και Αιγαίου, τσακώνεται με τον Μακρόν, τη μια αγαπάει τον Ερντογάν (γιατί τους συνδέουν business) και την άλλη του θυμώνει (γιατί τον πιέζει το ισραηλινό λόμπι). Ο Ν. Μπερνς, άλλωστε, μας προειδοποίησε ότι κανείς δεν θα σηκώσει το τηλέφωνο στον Λευκό Οίκο αν μπλέξουμε σε θερμό επεισόδιο. Άλλωστε, τον επόμενο Νοέμβριο θα γίνουν εκλογές στις ΗΠΑ, οπότε who cares για τα δικά μας.

-Η συμφωνία του Ελσίνκι (1999) που προέβλεπε κοινοτικοποίηση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων δεν είναι πια επίκαιρη αφού η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας είναι προσχηματική. Ζητείται νέο εθνικό δόγμα το οποίο ούτε καν κυοφορείται αυτή τη στιγμή.

-Το προσφυγικό γίνεται το μεγάλο εθνικό θέμα του μέλλοντος. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή βοήθεια, δεν υπάρχει στέρεο σχέδιο για τη διαχείρισή του, δεν υπάρχει ενημέρωση της ελληνικής κοινωνίας, δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσουν οι ροές. Υπάρχει, δηλαδή, αδιέξοδο.

Συμπέρασμα: Η παθολογία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής συνδυασμένη με την ιδιαιτερότητα της διεθνούς συγκυρίας δημιουργεί μια δύσκολη πραγματικότητα. Τα προβλήματα που συνδέονται με την ίδια την εθνική υπόσταση δεν αντιμετωπίζονται με τους συνήθεις όρους της πόλωσης, του πολιτικαντισμού και της μιντιακής ελαφρότητας. Η Τουρκία δεν είναι Βόρεια Μακεδονία και τα ελληνοτουρκικά δεν είναι μακεδονικό. Μπορεί κανείς να σκεφτεί πολλά για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων (οικονομικά, περιβαλλοντικά, γεωπολιτικά), για τις διμερείς συμμαχίες που μπορεί να έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις πολυμερείς, για την Χάγη και τα όρια της διαπραγμάτευσης, για το νέο κυπριακό που είναι ενεργειακά προσδιορισμένο, για τις εκκρεμότητες στην οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ (π.χ. με Κύπρο και Αίγυπτο), για την αναντιστοιχία στο εύρος του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων. Αλλά το πρώτο βήμα είναι να αποφασίσουν αυτοί που έχουν την πολιτική ευθύνη ότι θα αγνοήσουν το πολιτικό κόστος για να σκεφτούν αλλιώς τα ίδια και με νέο τρόπο τα παλιά. Και να συμφωνήσουμε όλοι ότι η στρατιωτική λύση δεν αποτελεί επιλογή.

Αγγελική Σπανού (Athens Voice)